Στο πλαίσιο της θετικής ψυχολογίας, ένα από τα βασικά πεδία μελέτης είναι η χαρά, που δεν εκφράζεται απαραίτητα με το γέλιο μόνο. Πρόκειται για μια επιλογή, και αναδύεται μέσα από τη συμμετοχή σε πλαίσια ψυχαγωγίας από τα βιώματα της ζωής μέχρι και το γέλιο. Η χαρά μπορεί να είναι διαθέσιμη σε κάθε άτομο και μπορεί να κατευθύνει με διαφορετικό τρόπο το μυαλό και το σώμα. Οι θετικές εμπειρίες και οι συνέπειες αυτών αποτελούν επιλογή, ενώ η κοινή αίσθηση των εμπειριών δανείζεται στοιχεία από τις πρώιμες κοινωνικοπολιτιστικές εμπειρίες, που απεικονίζουν τον κόσμο ως απρόβλεπτο, ενώ αποτυπώνουν την ευημερία και την ευτυχία ως εξωτερικούς παράγοντες, που έχουν τις ρίζες τους στην τύχη, ενώ η τύχη είναι αντίθετη από την επιλογή. Τις περισσότερες φορές, άτομα με καλή φυσική ή ψυχολογική κατάσταση θεωρείται πως έχουν χαμηλότερη γενετική προδιάθεση για χρόνιες ασθένειες. Η χαρά συνδέεται με την αναζήτηση θετικών κοινωνικών στηριγμάτων, την απόδοση νοήματος στη δουλειά και στη ζωή, καθώς και τη μάθηση της διαφοροποίησης των σκέψεων που είναι βοηθητικές σε σύγκριση με αυτές που δεν είναι. Σημαντικό ρόλο παίζει η αίσθηση της επιλογής, που παρέχει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να νιώθουν ότι εμπλέκονται περισσότερο στο περιβάλλον και στην πορεία της ζωής, έχουν έλεγχο των επιλογών τους και υιοθετούν δημιουργικούς τρόπους σκέψης και επιλογής για συμπεριφορά (Ngnoumen & Langer, 2016).
Η ενσυνειδητότητα προάγει την ευημερία, ενώ προκαλεί υποθέσεις και προηγούμενες πεποιθήσεις δημιουργώντας θετικά πιθανά αποτελέσματα της σημασίας με έναν τρόπο που μπορεί να είναι πιο πλεονεκτικός. Οι γνωστικές επανεκτιμήσεις όπως αυτές που εντοπίστηκαν σε προηγούμενες μελέτες εξυπηρετούν για να δοκιμάσουν ξεπερασμένες παραδοχές έναντι των νέων περιστάσεων. Αυτές οι μορφές δοκιμής της πραγματικότητας παρέχουν στα άτομα την ευκαιρία να βελτιώσουν τις προσδοκίες τους με έναν τρόπο που να ανταποκρίνεται στα τρέχοντα περιβάλλοντά τους (Ngnoumen & Langer, 2016).
Επίσης, η απλή παρατήρηση νέων πραγμάτων, που καθορίζει την ενσυνειδητότητα, δημιουργεί δέσμευση και οδηγεί στην ευτυχία. Οι άνθρωποι θα πρέπει να παρατηρούν τις αλλαγές στον κόσμο γύρω τους και να γνωρίζουν ότι όλα τα στοιχεία φαίνονται διαφορετικά από διαφορετικές οπτικές. Η παρατήρηση νέων πραγμάτων δίνει τη δυνατότητα στο οικείο να γίνει και πάλι ενδιαφέρον και συμβάλλει στην ενθάρρυνση της δέσμευσης. Η εμπλοκή με οικεία και άγνωστα πράγματα οδηγεί ένα άτομο στο να ζήσει την παρούσα στιγμή, με ενεργητικό τρόπο, ενισχύοντας τη δημιουργικότητα, προκαλώντας τη δημιουργία νέων τρόπων σκέψης και επιλογής της συμπεριφοράς. Η υψηλή εμπλοκή προάγει την ενσυνειδητότητα και τα συναισθήματα ηρεμίας (Csikszentmihalyi, 1990).
Μια στάση με ενσυνειδητότητα συμβάλλει στην αναγνώριση των θετικών πλευρών μιας αρνητικής κατάστασης, καθορίζοντας τα αρνητικά στοιχεία με όρους θετικών, αναζητώντας μια διακύμανση στη σταθερότητα και στη δημιουργία νέων τρόπων διάκρισης των προϋπαρχουσών κατηγοριών. Οι μορφές της γνωστικής επανεκτίμησης έρχονται σε αντίθεση με την τάση του ανθρώπου να αντιμετωπίζει τα αρνητικά συναισθήματα και να οργανώνει τις πληροφορίες σε ενοποιημένες ολότητες που στηρίζονται σε παλιές αρχές. Η ενσυνειδητότητα συνεπώς συνεπάγεται την αποδοχή και την ενεργό εφαρμογή ενός νέου και διαφορετικού προσανατολισμού στον προηγούμενο τρόπο κατανόησης του κόσμου. Η ενσυνειδητότητα εξουδετερώνει τις αρνητικές αξιολογήσεις δημιουργώντας θετικές εναλλακτικές αξιολογήσεις (Ngnoumen & Langer, 2016).
Μία ακόμη σημαντική έννοια που βρίσκεται στη βάση της θετικής ψυχολογίας και συνδέεται με την ενσυνειδητότητα είναι η ροή, που μελετήθηκε από τους Seligman και Csikszentmihalyi (2000) και αναφέρεται στη βασική θετική ατομική εμπειρία που εξαρτάται από τη θετική υποκειμενική εμπειρία, από τα θετικά ατομικά χαρακτηριστικά και από τα θετικά θεσμικά όργανα. Η ροή εμφανίζεται όταν οι προκλήσεις μιας κατάστασης και οι δεξιότητες ενός ατόμου είναι ισορροπημένες. Η ροή προβλέπεται να συμβεί όταν ένα άτομο επεκτείνεται λόγω της απόδοσης σε μια δύσκολη κατάσταση και έχει ένα επίπεδο δεξιοτήτων που ταιριάζει με την πρόκληση που αντιμετωπίζει. Οι εμπειρίες ροής οδηγούν σε βέλτιστη λειτουργία και συχνά συνδέονται με μέγιστα επίπεδα απόδοσης και εμπειρία (Csikszentmihalyi, 1990). Οι συνθήκες που επικρατούν πριν την εμπειρία της ροής διευκολύνονται μέσα από την ικανότητα της αξιολόγησης των διαστάσεων της ροής (Jackson, 2016).
Η ροή είναι μια βέλτιστη ψυχολογική κατάσταση που έχει οριστεί ότι συμβαίνει όταν οι προκλήσεις και οι δεξιότητες είναι ισορροπημένες και επεκτείνουν ένα άτομο. Η συνολική επικέντρωση στη ροή και τα σχετικά θετικά βιωματικά χαρακτηριστικά αυτής της κατάστασης, παρέχουν μια ευκαιρία για τα άτομα ώστε να μεταφέρουν την εμπειρία τους από μια μέση κατάσταση στο βέλτιστο. Ένα αποτέλεσμα αυτού του αυξημένου επιπέδου εμπειρίας είναι ότι η μέγιστη απόδοση μπορεί συχνά να επιτευχθεί. Η ενσυνειδητότητα είναι μια σημαντική κατάσταση για να βιώσει το άτομο μια εμπειρία μέσα στο ταξίδι της ζωής. Η ροή μπορεί να βιωθεί σε οποιαδήποτε ανθρώπινη προσπάθεια, από τα καθήκοντα της καθημερινής ζωής, μέχρι τις επιδείξεις των επιδόσεων στον αθλητισμό και την εργασία. Μέσα από τη μελέτη ατόμων που μίλησαν για την εμπειρία τους διαπιστώθηκε ότι στόχος τους ήταν να έχουν κίνητρο να έχουν μεγαλύτερη ροή στις αποδόσεις τους (Jackson, 2016).
Η ροή είναι μια εσωτερική, συνειδητή διαδικασία που ανυψώνει την εμπειρία από μια συνηθισμένη κατάσταση σε ένα ανώτερο- άριστο επίπεδο. Είναι η ταυτόχρονη εμπειρία πολλών θετικών πτυχών που κάνουν την εμπειρία της ροής τόσο ξεχωριστή. Κάποιες από τις πτυχές ή τις διαστάσεις της ροής, συμπεριλαμβανομένης της συνολικής εστίασης, της συμμετοχής και της απορρόφησης σε αυτό που κάνει κάποιος. Το μυαλό και το σώμα λειτουργούν μαζί και συνεργάζονται, ενώ υπάρχει μια εγγενής εμπειρία αρμονικής απόλαυσης. Η ροή είναι η ενσάρκωση της θετικής υποκειμενικής εμπειρίας, ενώ η ροή έχει σημασία γιατί έχει σημασία η ποιότητα της εμπειρίας μας. Μέσα από τη ροή, οι ερευνητές μπορούν να κατανοήσουν εκείνες τις στιγμές στον χρόνο που βοηθούν να κάνουν τη ζωή να αξίζει. Η ενσυνειδητότητα μέσα από την καλλιέργεια των στιγμών του παρόντος και την επίγνωση χωρίς άσκηση κριτικής παρέχει ένα μονοπάτι για την ανάπτυξη μιας κατάστασης του μυαλού που μπορεί να βοηθήσει να ξεκλειδώσει η πόρτα της ροής (Jackson, 2016).
Πηγές:
Csikszentmihalyi, M. (1990). Flow: The psychology of optimal experience. New York, NY: Harper & Row.
Jackson, S. (2016). Flowing with mindfulness. Investigating the relationship between flow and mindfulness. In I. Ivtzan & T. Lomas (Eds.), Mindfulness in positive psychology. The Science of Meditation and Wellbeing. London: Routledge.
Ngnoumen, C.T. & Langer, E.J. (2016). Mindfulness. The essence of well-being and happiness. In I. Ivtzan & T. Lomas (Eds.), Mindfulness in positive psychology. The Science of Meditation and Wellbeing. London: Routledge.
Seligman, M. E., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: An introduction. American Psychologist, 55 (1), 5–14.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου