Τάσεις καταστροφής

«Οι τάσεις καταστροφής είναι το αποτέλεσμα της ζωής που δεν βιώθηκε».

«Η ζωή έχει τον δικό της εσωτερικό δυναμισμό, τείνει να αναπτύσσεται, να εκφράζεται, να βιώνεται. Όλα δείχνουν πως αν αυτή η τάση παρεμποδιστεί, η ενέργεια που κατευθυνόταν προς τη ζωή υφίσταται μια διαδικασία αποσύνθεσης και μετατρέπεται σε ενέργεια στραμμένη προς την καταστροφή. 

Με άλλα λόγια; 

Η παρόρμηση για ζωή και η ορμή της καταστροφής δεν είναι δύο αμοιβαία ανεξάρτητοι παράγοντες, αλλά βρίσκονται σε μια σχέση αντεστραμμένης αλληλεξάρτησης.

Όσο περισσότερο παρεμποδίζεται η παρόρμηση προς τη ζωή, τόσο ισχυρότερη γίνεται η ορμή για καταστροφή. Όσο περισσότερο πραγματώνεται η ζωή, τόσο αποδυναμώνεται η ορμή για καταστροφή». 

«Οι ατομικές και κοινωνικές συνθήκες που ευθύνονται για την καταπίεση της ζωής παράγουν το πάθος για καταστροφή που σχηματίζει τα αποθέματα από τα οποία τρέφονται οι ιδιαίτερες κάθε φορά τάσεις εχθρότητας – είτε εναντίον των άλλων είτε εναντίον του ίδιου του εαυτού».

(Φρομ, 2017, σελ. 213)

Η καταστροφικότητα είναι άμεσα συνδεδεμένη με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Μέσα στην κοινωνία, η καταστροφικότητα μπορεί να συνδέεται με την απομόνωση του ατόμου και την καταπίεση της προσωπικής ανάπτυξης.

Οι απειλές μας δημιουργούν άγχος και οι τάσεις καταστροφής είναι η πιο κοινή αντίδραση απέναντι σε καταστάσεις άγχους. 

Επιπλέον, «το απομονωμένο και αδύναμο άτομο παρεμποδίζεται στην πραγμάτωση των αισθησιακών, συναισθηματικών και διανοητικών δυνατοτήτων του. Του λείπει η εσωτερική σιγουριά και ο αυθορμητισμός, που αποτελούν προϋποθέσεις μιας τέτοιας πραγμάτωσης. Αυτή η εσωτερική παρεμπόδιση αυξάνεται από πολιτισμικά ταμπού σχετικά με την απόλαυση και την ευτυχία» (Φρομ, 2017, σελ. 211).

Φρόμ, Ε. (2017). Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία. Αθήνα: Διόπτρα.