Ο φόβος της ευθύνης

Πόσο δύσκολο είναι να θέσουμε τον εαυτό μας υπεύθυνο για τις επιλογές μας και για τον τρόπο που ζούμε; Πόσο δύσκολο είναι να πάρουμε την ευθύνη της ζωής μας ή του εαυτού μας;

Μπορούμε να περάσουμε ολόκληρη τη ζωή μας, αποφεύγοντας πρόσωπα, πράγματα ή καταστάσεις, εξαιτίας του φόβου που έχουμε να πάρουμε την ευθύνη. Μόνο εμείς έχουμε την ευθύνη για τις επιλογές μας, για τα λάθη μας, για τον εαυτό μας. Ή τουλάχιστον μόνο εμείς θα πρέπει να έχουμε ή να νιώθουμε ότι έχουν την ευθύνη των επιλογών μας και της ζωής μας.

Μόνο αν πάρουμε την ευθύνη για τα λόγια και τις πράξεις μας, μπορούμε να παρέμβουμε ώστε να κάνουμε τις αλλαγές που εμείς επιθυμούμε και να δούμε τον εαυτό μας, όπως εμείς θέλουμε. Αυτό εξαρτάται από τον βαθμό στον οποίο αποδίδουμε σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς παράγοντες αυτά που μας συμβαίνουν, αυτά που αντιμετωπίζουμε. Η απόδοση σε εσωτερικά ή εξωτερικά αίτια εξαρτάται από ποικίλους παράγοντες, όπως από τον τρόπο που μεγαλώσαμε, από τον χαρακτήρα μας και από τον τρόπο που βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τα πράγματα. Αν έχουμε μάθει ότι μας συμβαίνει να το αποδίδουμε σε εξωτερικούς παράγοντες, μπορούμε πολύ εύκολα να κατηγορήσουμε τους άλλους γύρω μας, την τύχη ή την ατυχία μας, την κοινωνία στην οποία ζούμε, τις συνθήκες που μεγαλώσαμε, τις εμπειρίες που είχαμε και πολλά ακόμη.

Το ερώτημα που θα βοηθούσε να κάνουμε στον εαυτό μας είναι: εμείς τι μπορούμε να κάνουμε για εμάς; Τι μπορούμε να κάνουμε για τη ζωή μας; Με ποιο τρόπο μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη της ζωής μας και της ύπαρξής μας; Ποια εμπόδια θα πρέπει να ξεπεράσουμε για να φτάσουμε στην αναγνώριση και αποδοχή της ευθύνης που έχουμε;

Σύμφωνα με τον Glasser (Θεραπεία της Πραγματικότητας), κάνουμε αυτό που διαλέγουμε σε μια σχέση και όχι αυτό που διαλέγουν οι άλλοι να κάνουμε. Το ζητούμενο, όμως, είναι να μπορέσουμε έγκαιρα να επικεντρωθούμε στην ανάληψη της ευθύνης. 

«Είμαστε υπεύθυνοι για ότι κάνουμε»

«Επιλέγουμε οτιδήποτε κάνουμε» (Glasser)

Για να μπορέσουμε να αναλάβουμε την ευθύνη των επιλογών μας θα πρέπει να βρούμε τρόπους να ξεπεράσουμε τον φόβο της ευθύνης. 

Η ευθύνη εμπεριέχει τη δέσμευση και η δέσμευση απαιτεί επένδυση και αφοσίωση. Επομένως, για να έχουμε την ευθύνη θα πρέπει να συμφιλιωθούμε πρώτα με τη δέσμευση και την επένδυση σχετικά με πρόσωπα και καταστάσεις. Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, ο φόβος της ευθύνης πηγάζει από την ανασφάλεια που νιώθουμε για τον εαυτό μας, την αίσθηση της ανικανότητας που θεωρούμε ότι μας χαρακτηρίζει.  

Σύμφωνα με τον Glasser (Θεωρία της Επιλογής), φτιάχνουμε έναν φανταστικό κόσμο στο μυαλό μας, με βάση τον οποίο κάνουμε τις επιλογές μας, και ο οποίος στοχεύει στην ικανοποίηση των κύριων αναγκών μας, που αφορούν την επιβίωση, την ανάγκη να ανήκουμε και να νιώθουμε αγάπη, τη δύναμη, την ελευθερία και την ψυχαγωγία. Στο πλαίσιο αυτού του κόσμου που χτίζουμε στο μυαλό μας είναι σημαντικό να είμαστε προσανατολισμένοι στην ανάληψη της προσωπικής ευθύνης.

Glasser, William (2002). Ιστορίες άμεσης θεραπείας. Εκδόσεις Θυμάρι.