Απομυθοποίηση του συντρόφου: Αρκεί η αγάπη;

Οι άνθρωποι ενοχλούνται όχι από τα πράγματα αλλά από τον τρόπο με τον οποίο τα ερμηνεύουν.

Επίκτητος

Αν παραφράσουμε τα λόγια του Επίκτητου, οι άνθρωποι ενοχλούνται όχι από τις σχέσεις καθαυτές, αλλά από τον τρόπο με τον οποίο τις ερμηνεύουν. Τι είδους ερμηνείες και τι είδους διαστρεβλώσεις δημιουργούνται στις σχέσεις, από πού πηγάζουν οι συγκρούσεις και πώς φτάνουμε από τον έρωτα και τον ενθουσιασμό στον πόλεμο και την επίκριση;

«Πώς λοιπόν ένα ζευγάρι περνά από τη μυθοποίηση στην απομυθοποίηση, από τη γοητεία στην απογοήτευση, από την απόλυτη ικανοποίηση στη δυσαρέσκεια;»

Πώς σε μια σχέση ο θαυμασμός μετατρέπεται σε επίκριση;

Όταν πλέον αρχίζει η απομυθοποίηση του κάθε συντρόφου για τη σχέση, το κάθε μέλος της σχέσης αρχίζει να αποδίδει αρνητικούς χαρακτηρισμούς στα ίδια χαρακτηριστικά, τα οποία αρχικά αντιμετωπίζονταν με ενθουσιασμό. Δεν σημαίνει απαραίτητα πως αυτό θα συμβεί ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές.

Ωστόσο, η απομυθοποίηση του συντρόφου για τη σχέση οδηγεί σε αλλαγή ως προς τον τρόπο αντίληψης του συντρόφου και κατ’ επέκταση σε αλλαγή ως προς τα συναισθήματα που βιώνει το άτομο.

Κάθε σχέση ξεκινάει με μια εξιδανίκευση του συντρόφου, με υψηλές προσδοκίες και αναμονές, με μια θετική πρόσληψη του συντρόφου, εστιάζοντας στα θετικά στοιχεία που φέρει. Η εξιδανίκευση όμως γκρεμίζεται… αρχίζει να καταρρέει όταν εμφανίζονται τα προβλήματα της συμβίωσης και της καθημερινότητας. Έτσι, τον αυθορμητισμό του συντρόφου τώρα πλέον μπορούμε να τον ερμηνεύουμε ως επιπολαιότητα, την έλλειψη σοβαροφάνειας ως επιφανειακή συμπεριφορά και την ευελιξία ως ανευθυνότητα.

«Για να διαπιστώσουμε τι μπορεί να θεραπεύσει τις πληγές ενός ζευγαριού, πρέπει κατ’ αρχάς να καταλάβουμε πιο ολοκληρωμένα πώς οι σχέσεις μπορούν να διαλυθούν. Παραδόξως, οι ρίζες του προβλήματος συχνά ανάγονται στην καταλυτική γοητεία που προσέλκυσε τους δύο συντρόφους στην αρχή». Αυτό, δηλαδή, που αρχικά λειτουργούσε ως στοιχείο έλξης σταδιακά μετατρέπεται σε ένα χαρακτηριστικό που δεν μπορούμε να αντέξουμε στον άλλο και μας εκνευρίζει. Για να αντιμετωπίσουμε τις πληγές που έχουν δημιουργηθεί θα πρέπει να ανατρέξουμε στα στοιχεία έλξης, που αποτέλεσαν τις βάσεις της σχέσης κατά τα πρώτα στάδια. 

Ωστόσο, τα στοιχεία που προσελκύουν στην αρχή τους συντρόφους δεν αρκούν για να διατηρήσουν τη σχέση. Σταδιακά, οι σύντροφοι βλέπουν να μειώνονται οι προσδοκίες τους από τη σχέση ή να αυξάνονται οι απαιτήσεις που έχει η σχέση. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις έρχονται αντιμέτωποι με μια αθέτηση υποσχέσεων, καθώς κάποιες υποσχέσεις που είχαν δοθεί κατά τα πρώτα στάδια της σχέσης δεν εκπληρώθηκαν, με αποτέλεσμα να συσσωρευτούν και να οδηγήσουν με πιο γρήγορους ρυθμούς στην απομυθοποίηση. 

Προβλήματα προκύπτουν στο ζευγάρι και από τις διαφορές ως προς την αντίληψη του ενός για τον άλλο, αλλά και για τον ίδιο τους τον εαυτό, καθώς και γενικότερα ως προς τον τρόπο αντίληψης των πραγμάτων. Τα προβλήματα αυτά οδηγούν σε συγκρούσεις ως προς τις αντιλήψεις και πεποιθήσεις, καθώς και ως προς τον τρόπο αντίληψης του άλλου. Οι συγκρούσεις συμβάλλουν στην ενίσχυση των εγωκεντρικών αντιλήψεων, καθώς το άτομο λόγω της απειλής που βιώνει υιοθετεί μια κλειστή οπτική γωνία έτσι ώστε να μπορέσει να αμυνθεί. 

Κι έτσι, δύο σύντροφοι που είχαν αγαπηθεί πολύ καταλήγουν να μαλώνουν, να λογομαχούν, να βρίσκονται σε μια εμπόλεμη κατάσταση. Όταν κάποιος έχει πληγωθεί έχει την τάση να κατηγορεί και να εντοπίζει τις αρνητικές πτυχές του άλλου. Είναι ένας τρόπος άμυνας, αλλά και ένας τρόπος εκτόνωσης. Οι πληγές παραμένουν, ωστόσο, οι συγκρούσεις διαβρώνουν την εικόνα που έχει ο κάθε σύντροφος για τον άλλο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ο κάθε σύντροφος να θέτει κάποιους κανόνες μέσα στη σχέση, που οδηγούν στη δόμηση ενός τείχους, το οποίο δεν επιτρέπει την εξέλιξη της σχέσης.

Χρειάζεται διαρκής προσπάθεια ώστε να εξελίσσεται και να αναπτύσσεται η σχέση. Απαραίτητο στοιχείο είναι να αναζητούμε τα στοιχεία εκείνα για τα οποία έχουμε αγαπήσει τον άλλο και να μην μένουμε μόνο στα αρνητικά που προκύπτουν μέσα στην καθημερινότητα. Δεν αρκεί η αγάπη για να είμαστε ευτυχισμένοι μέσα σε μια μακροχρόνια σχέση. Απαιτείται μια διαρκής αναδόμηση της εικόνας που έχουμε για τον άλλο και του τρόπου που αντιλαμβανόμαστε τη σχέση και αξιολογούμε τη συμπεριφορά του άλλου στο πλαίσιο της σχέσης.

Beck, A.T. (2012). Δεν αρκεί μόνο η αγάπη. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.