Κλεπτομανία στην ενήλικη ζωή

Ή μήπως απλά μια πράξη κλοπής;

Κλεπτομανία ή πράξεις κλοπής; Πρόκειται για δύο διαφορετικές συμπεριφορές και καταστάσεις. Ας δούμε τα κύρια χαρακτηριστικά που τις διαφοροποιούν και τις καθορίζουν.

 

Η κλεπτομανία είναι μια διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων, που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια στα οποία το άτομο παρορμητικά ωθείται στο να κλέβει αντικείμενα. Πρόκειται κυρίως για αντικείμενα, που δεν έχουν προσωπική χρησιμότητα ή σημαντική χρηματική αξία για το άτομο και το άτομο δεν οδηγείται στη συγκεκριμένη πράξη γιατί έχει ανάγκη το αντικείμενο. Πολλές φορές το άτομο μπορεί να πετάξει το αντικείμενο που έκλεψε, αμέσως μετά την πράξη του, ή μπορεί να συσσωρεύει τα κλεμμένα αντικείμενα χωρίς να τα χρησιμοποιεί ή να τα επιστρέφει κρυφά. 

Το άτομο που πάσχει από κλεπτομανία νιώθει μια έντονη επιθυμία να κλέψει, ενώ λαμβάνει ικανοποίηση, κυρίως από τη διαδικασία που ακολουθεί μέχρι να καταφέρει να κλέψει κάτι και όχι για το αποτέλεσμα της πράξης. Η συγκεκριμένη πράξη λειτουργεί ανακουφιστικά για το άγχος και την ένταση που νιώθει το άτομο. Συνήθως, το άτομο δεν προγραμματίζει τις κλοπές και δεν λαμβάνει υπόψη τις πιθανότητες σύλληψης, αν και αποφεύγει τις κλοπές όταν υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για σύλληψη.

Η κλεπτομανία συνδέεται με τις διαταραχές στη διάθεση και το συναίσθημα, καθώς και με τις ψυχαναγκαστικές διαταραχές. Το άτομο δυσκολεύεται να αντισταθεί στις παρορμήσεις του, ενώ γνωρίζει ότι η πράξη του δεν είναι σωστή και δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο σκοπό. Η ώθηση του ατόμου για να κλέψει οφείλεται κυρίως στην ανάγκη κάλυψης συναισθηματικών προβλημάτων. Το άτομο θεωρεί την πράξη αυτή ως μια διέξοδο, ως έναν τρόπο εκτόνωσης, ως προς την αυξανόμενη ένταση που νιώθει μέχρι να φτάσει στην πράξη. Κατά τη διαδικασία της κλοπής το άτομο νιώθει ευχαρίστηση ή ανακούφιση, ενώ δεν οδηγείται στην κλοπή λόγω θυμού ή εκδίκησης. Επίσης, το άτομο νιώθει ενοχές, ντροπή, αύξηση της έντασης πριν την κλοπή, σκέψεις εισβολής, αδυναμία αντίστασης στην παρόρμηση, στρες, τύψεις και ανακούφιση της πίεσης μετά την κλοπή.

Θα πρέπει να γίνει διάκριση ανάμεσα στην κλεπτομανία ως ψυχιατρική διαταραχή και στην κλοπή ως μια πράξη με στόχο τα χρήματα, όπου το άτομο εμφανίζει πρόθεση και προμελέτη πριν την διάπραξη της κλοπής, με σκοπό την επίτευξη του μεγαλύτερου κέρδους. Η κλοπή έχει συγκεκριμένο σκοπό και υποκινείται από τη χρησιμότητα του αντικειμένου ή από την χρηματική του αξία, ενώ η κλεπτομανία χαρακτηρίζεται από την παρόρμηση και δεν στοχεύει στο αντικείμενο καθαυτό. Η κλεπτομανία θα πρέπει να διακριθεί από συμπεριφορές που οφείλονται στη διαταραχή διαγωγής, σε ένα επεισόδιο μανίας ή στην αντικοινωνική διαταραχή προσωπικότητας. 

Για την αντιμετώπιση της κλεπτομανίας απαιτείται θεραπευτική παρέμβαση –ψυχοθεραπεία ή συμβουλευτική-, ώστε να διερευνηθούν τα ψυχολογικά θέματα που ωθούν το άτομο στη συγκεκριμένη συμπεριφορά. Πρόκειται για μια παρορμητική συμπεριφορά, μια έξη, που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί, ενώ μπορεί να συνοδεύεται από άλλα προβλήματα, όπως κοινωνική απομόνωση, κατάθλιψη και άγχος και χαμηλά επίπεδα διεκδικητικότητας. Αποτελεσματική έχει βρεθεί πως είναι η γνωσιακή- συμπεριφορική προσέγγιση, που στοχεύει στη μείωση της έντασης και της συχνότητας των συμπτωμάτων της κλεπτομανίας, στην αύξηση των διαπροσωπικών σχέσεων και επαφών, στη μείωση των συναισθημάτων άγχους και κατάθλιψης και στην αύξηση της διεκδικητικότητας.

Βιβλιογραφία

Grant, J.E. (2006). Understanding and treating kleptomania: New models and new treatments. Israel Journal of Psychiatry & Related Sciences, 43 (2), 81-87. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16910369

Hodgins, D.C. & Peden, N. (2008). Cognitive- behavioral treatment for impulse control disorders. www.scielo.br/pdf/rbp/v30s1/en_art05.pdf.

Ramzi Talih, F. (2011). Kleptomania and potential exacerbating factors. Innovations in Clinical Neuroscience, 8 (10), 35-39. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3225132/.