Πώς συμβάλλει η «κριτική εσωτερική φωνή» και
ο «δεσμός φαντασίας» στην εμφάνιση της ενδοοικογενειακής βίας;
Συνήθως, ασχολούμαστε με το θέμα όταν
πλησιάζει η ημερομηνία για την Παγκόσμια Ημέρα Ενδοοικογενειακής Βίας. Ωστόσο,
πρόκειται για ένα ζήτημα που είναι πάντα παρόν και διαρκώς επίκαιρο.
Έρευνες δείχνουν ότι η οικονομική κρίση
διαδραματίζει έναν ουσιαστικό ρόλο και συμβάλλει στην αύξηση των περιστατικών της
κακοποίησης των γυναικών μέσα στο οικογενειακό πλαίσιο, καθώς και στην αύξηση
της έντασης της βίας απέναντί τους. Πέραν των οικονομικών παραγόντων, στα αίτια
συμπεριλαμβάνονται ψυχολογικοί παράγοντες. Δύο συναισθηματικές δυναμικές συμβάλλουν στην ενδοοικογενειακή βία, η πρώτη
αφορά σε μία καταστρεπτική διαδικασία σκέψης, την «κριτική εσωτερική φωνή»,
όπου ο θύτης απευθύνεται τόσο προς τον εαυτό τους όσο και προς τη σύντροφό του.
Σκέψεις, όπως «Δεν είσαι άνδρας, αν δεν την ελέγχεις» ή «Σε κοροϊδεύει, πίσω
από την πλάτη σου».
Η δεύτερη συναισθηματική δυναμική αφορά σε
μια επιβλαβή ψευδαίσθηση της σχέσης μέσα σε ένα ζευγάρι, γνωστό και ως «δεσμός
φαντασίας» (Robert
Firestone).
Αυτός ο παράγοντας καλλιεργεί την αίσθηση ότι ο άλλος είναι υπεύθυνος για την
ευτυχία σου και μόνο αυτός μπορεί να σε κάνει να νιώσεις συναισθηματικά ολοκληρωμένη.
Η κακοποίηση μπορεί να συμβεί τόσο σε μια
σχέση συμβίωσης όσο και μέσα στον γάμο. Παρά την ισότητα των δύο φύλων, το
ποσοστό των γυναικών που κακοποιούνται παραμένει σημαντικά υψηλότερο σε
σύγκριση με αυτό των ανδρών. Οι πεποιθήσεις και οι προσδοκίες ότι οι άνδρες
είναι περισσότερο δυνατοί, αρρενωποί και ισχυροί από τις γυναίκες μπορούν
εύκολα να οδηγήσουν στη βία. Η ντροπή που πυροδοτείται από την ιδέα ότι ίσως
φανούν αδύναμοι ή λιγότερο άνδρες τους οδηγεί στην εκδήλωση βίαιων πράξεων.
Οι προσβολές, οι αντιληπτές απειλές και η
ακραία προκλητικότητα έρχονται στην επιφάνεια, τη στιγμή που η «κριτική
εσωτερική φωνή» του υπαγορεύει να νιώσει αρνητικά πράγματα για τον εαυτό του
και τη σύντροφό του. Όσο περισσότερο κάποιος δίνει σημασία σε αυτές τις σκέψεις,
τόσο περισσότερο νιώθει ότι αδικείται και ότι πρέπει να υπάρξουν αντίποινα.
Παραδείγματα τέτοιων σκέψεων είναι τα εξής:
«Αυτή σε ελέγχει. Μην την αφήσεις να ενεργεί
σαν να είσαι αδύναμος».
«Σε κοροϊδεύει. Ποια νομίζει πώς είναι;».
«Πώς τολμά να σου συμπεριφέρεται με αυτόν τον
τρόπο; Αν σ’ αγαπούσε πραγματικά, αυτή θα…»
«Είναι πιθανόν να σε απατά… Είσαι τόσο μεγάλο
κορόιδο».
Πέραν αυτής της «κριτικής εσωτερικής φωνής»,
είναι πολύ συχνό τα ζευγάρια να έχουν δομήσει μια καταστροφική σύνδεση, μια
ψευδαίσθηση ότι δεν μπορούν να ζήσουν ο ένας χωρίς τον άλλο. Υπάρχει ένα
αίσθημα συγχωνευμένης ταυτότητας μεταξύ του ζευγαριού, που ενισχύει αυτή την
ψευδαίσθηση, η οποία ονομάζεται «δεσμός φαντασίας» όπως ήδη αναφέρθηκε. Αυτή η
συγχώνευση καθιστά δύσκολη την απομάκρυνση του ενός από τον άλλο, ακόμη και
όταν η κατάσταση που βιώνουν έχει ήδη γίνει εχθρική ή επικίνδυνη. Το να βλέπει
ο ένας τον άλλο ως προέκταση του εαυτού του και όχι ως ξεχωριστή ύπάρξη, οδηγεί
σε έναν φαύλο κύκλο πληγώματος και κακοποίησης.
Η διαμόρφωση του «δεσμού φαντασίας»
ενθαρρύνει μια στάση όπου ο θύτης μπορεί να θυματοποιήσει τη σύντροφό του με
κάποιον τρόπο, εφόσον έχει εξουσία και έλεγχο απέναντί της. Κατά αυτόν τον τρόπο,
η κακοποίηση και ο θυμός του δικαιολογούνται. Η απόρριψη βιώνεται ως δυνητικά
απειλητική για τη ζωή, εντείνοντας τις αντιδράσεις σε κάθε αντιληπτή απειλή
εγκατάλειψης. Το θύμα μπορεί να αισθάνεται αδύναμο για να αντιδράσει απέναντι
στον σύντροφό του, εξαιτίας της αίσθησης ότι δεν μπορεί να ζήσει χωρίς αυτόν. Η
έλλειψη προσωπικής ευθύνης, διαχωρισμού και λογοδοσίας που απορρέουν από τον
«δεσμό φαντασίας» μπορεί να αποτελέσουν την πύλη πρόκλησης συναισθηματικής ή
σωματικής κακοποίησης.
Τρόποι
παρέμβασης και αντιμετώπισης
Για να μειωθεί η ενδοοικογενειακή βία, η
παρέμβαση του ψυχολόγου είναι σημαντική και καθοριστική για το ζευγάρι. Ο
ψυχολόγος θα βοηθήσει τον θύτη να γνωρίσει τον πραγματικό του εαυτό, να μάθει
σε εκείνες τις στιγμές του άγχους, του θυμού και της έντασης ότι έχει την
επιλογή, είτε να παραμείνει στην ανοιχτή ευάλωτη πλευρά του εαυτού του, είτε να
αποστασιοποιηθεί από την ταυτότητα «του άνδρα που χτυπά», μια ταυτότητα την
οποία έχει ενσωματώσει από πρόσωπα που κακοποίησαν τον ίδιο όταν ήταν παιδί.
Πολλοί θύτες είτε υπέστησαν κακοποίηση ως παιδιά, είτε υπήρξαν μάρτυρες
περιστατικών κακοποίησης μεταξύ μελών της οικογένειάς τους.
Επιπροσθέτως, ο θύτης θα βοηθηθεί ώστε να αναπτύξει
την ικανότητα να έχει ισότιμο διάλογο με τη σύντροφό του, συζητώντας και
εκφράζοντας όσα θέλει από αυτή, αντί να απαιτεί απλώς αυτή να καλύψει τις
ανάγκες του. Ο θύτης θα διδαχτεί αποτελεσματικές στρατηγικές, ώστε να εμποδίζει
την επικίνδυνη «κριτική εσωτερική του φωνή» και να μην υποκύπτει στον
καταστροφικό κύκλο της βίας,. Επίσης, στο πλαίσιο της θεραπείας ο θύτης
μαθαίνει να αναγνωρίζει και να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του, να αισθάνεται
συμπόνια και συγχώρεση για τον εαυτό του και τους άλλους.
Ωστόσο, είναι λίγοι οι θύτες που αναγνωρίζουν
το πρόβλημά τους και είναι δύσκολο να απευθυνθούν σε ειδικούς για βοήθεια.
Πηγή:
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου