Πόσο συχνά μπορεί να συμβεί δύο άνθρωποι που μέχρι πρότινος είχαν μια φιλική σχέση, τώρα να αναπτύξουν μια ερωτική σχέση;
Μια πρόσφατη μελέτη με επικεφαλής τον καθηγητή Danu Stinson του πανεπιστημίου της Βικτώρια, στον Καναδά, που έχει δημοσιευθεί στο περιοδικό: Social Psychology & Personality Science (κοινωνική ψυχολογία και επιστήμη της προσωπικότητας), έδειξε ότι όχι μόνο δεν αποτελεί εξαίρεση ο μετασχηματισμός μιας φιλικής σχέσης σε ερωτική, αλλά είναι ο κανόνας! Αυτή είναι μια πραγματικότητα που η επιστήμη των σχέσεων παραβλέπει και εστιάζει στις σχέσεις ατόμων που δεν ήταν ποτέ φίλοι.
Οι ερευνητές εκτίμησαν ότι το 68% των ρομαντικών ερωτικών σχέσεων ξεκινούν από τη φιλία, αλλά μονάχα το 20% των ερευνών που αφορούν στις στενές ρομαντικές σχέσεις που ακολουθούν το μονοπάτι: «πρώτα φίλοι» επικεντρώνεται σε αυτές, με αποτέλεσμα να υφίσταται ένα κενό που προκαλεί μερική κατανόηση σχετικά με το πώς πραγματικά ξεκινούν οι ρομαντικές ερωτικές σχέσεις. Στο σημείο αυτό για αποφυγή παρανοήσεων, χρησιμοποιούμε τον όρο «ρομαντικές» για να υπογραμμίσουμε το συναίσθημα και να τις διακρίνουμε από τις ερωτικές σχέσεις που βασίζονται μόνο στο σεξ, δίχως αυτό να σημαίνει ότι το σεξ αποκλείεται από τις ρομαντικές ερωτικές σχέσεις.
Στην εν λόγω έρευνα, οι επιστήμονες ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να αξιολογήσουν τις ερωτικές σχέσεις που είχαν την πορεία από φίλοι σε εραστές και διαπίστωσαν ότι αξιολογούσαν αυτή την πορεία (φίλοι → εραστές) συντριπτικά ως τον καλύτερο τρόπο για να ξεκινήσει μια ρομαντική σχέση, και μάλιστα ότι είναι ακόμη καλύτερος τρόπος από τη γνωριμία μέσω κοινών φίλων ή μέσω του σχολείου – πανεπιστημίου ή της εργασίας. Ο χειρότερος τρόπος για να ξεκινήσει μια σχέση θεωρούσαν ότι είναι μέσω του διαδικτύου ή του ραντεβού στα τυφλά.
Οι μελετητές των σχέσεων έχουν διαπιστώσει ότι υπάρχουν δύο είδη οικειότητας (Berscheid, 2010; Guerrero & Mongeau, 2008). Το πρώτο αφορά στην οικειότητα που βασίζεται στη φιλία και που περιλαμβάνει ψυχολογική αλληλεξάρτηση, ζεστασιά, κατανόηση, συντροφική αγάπη, δηλαδή στοιχεία που συναντώνται στη γνωστική και συναισθηματική εμπειρία των μακροχρόνιων στενών δεσμών. Το δεύτερο είδος είναι η οικειότητα που βασίζεται στο πάθος και περιλαμβάνει ρομαντισμό, δηλαδή μια πρωτίστως συναισθηματική εμπειρία κι επίσης θετική διέγερση, δηλαδή παθιασμένη αγάπη που χαρακτηρίζει τις νέες και συχνά σεξουαλικές σχέσεις. Η Diamond (2003), η οποία εκπροσωπεί το βιοσυμπεριφορικό μοντέλο, υποστηρίζει ότι ενώ η συναισθηματική αγάπη (οικειότητα που βασίζεται στην φιλία), και η σεξουαλική επιθυμία είναι ξεχωριστές, οι βιοσυμπεριφορικοί δεσμοί μεταξύ των συστημάτων είναι αμφίδρομοι. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι απαραίτητο να προηγηθεί σεξουαλική επιθυμία κι έπειτα οικειότητα που θα οδηγήσει στην φιλία, αλλά η χρονολόγηση μπορεί να είναι και αντίστροφη. Δηλαδή, αρχικά οι δυο άνθρωποι να αναπτύξουν βαθιά οικειότητα που να βασίζεται στη φιλία και σε μελλοντικό χρόνο να αρχίσουν να βιώνουν σεξουαλική επιθυμία.
Σε άλλη έρευνα, βρέθηκε ότι το 30 – 60% των ατόμων αντιθέτου φύλου που διατηρούσαν φιλικές σχέσεις, ανέφεραν τουλάχιστον μέτρια σεξουαλική έλξη ο ένας για τον άλλον (Halatsis & Christakis, 2009; Kaplan & Keys, 1997). Δεν είναι λοιπόν, απίθανο μεταξύ δυο φίλων να υποβόσκουν ή να καλλιεργούνται συναισθήματα έλξης και σεξουαλικού πάθους. Από εκεί κι έπειτα θα λέγαμε ότι είναι θέμα επιλογής σχετικά με το αν θα εκδηλώσουν και αν θα εκφράσουν αυτά τα συναισθήματα, αν θα αποφασίσουν να ενεργήσουν ή να μην ενεργήσουν με βάση το πάθος τους, και αν θα δημιουργήσουν μια σχέση του τύπου “friends with benefits” (φίλοι με «σεξουαλικά» οφέλη) ή κάτι άλλο. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι παρόλο που αυτός ο τύπος σχέσης είναι πιο δημοφιλής στις νεαρές ηλικίες, μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό συνεχίζει προς την πορεία: «από friends with benefits σε παραδοσιακή ρομαντική σχέση» (Bisson & Levine, 2009; Machia et al., 2020).
Αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι τέτοιου είδους σχέσεις όπως αυτή που μόλις περιγράψαμε, δηλαδή, «friends with benefits» φέρνει στην επιφάνεια πολλά διλήμματα ηθικής φύσεως σχετικά με το αν είναι σωστός τύπος σχέσης ή όχι. Επίσης, φαίνεται ότι αυτό που περισσότερο ενδιαφέρει είναι το γεγονός αν θα εγκρίνει τη σχέση αυτή το κοντινό περιβάλλον μας και κυρίως άτομα που γνώριζαν πολύ καλά ότι μέχρι πρότινος η σχέση μας με τον/ τη σύντροφό μας ήταν ξεκάθαρα φιλική. Το ενδιαφέρον και η έγνοια μας δηλαδή, μετατοπίζεται από εμάς στους άλλους, σαν να μας ενδιαφέρει περισσότερο η εικόνα που προβάλλουμε προς τα έξω, παρά το πώς είμαστε μέσα σε αυτή τη σχέση. Αλήθεια, έχουμε αναρωτηθεί ποτέ γιατί χρειαζόμαστε κριτές για να μας πουν με ποιον θα είμαστε, γιατί, τι και πώς θα κάνουμε ό,τι κάνουμε με τον/τη σύντροφό μας; Ίσως, να ήταν πιο σοφό και πιο υγιές για τη σχέση μας το να επικεντρωνόμασταν στα συναισθήματά μας, στη λεκτική και σωματική επικοινωνία, στις εκφράσεις του προσώπου, στη χροιά και τον τόνο της φωνής, στη βλεμματική επαφή. Δεν χρειάζονται πολλά λόγια, κάποιες φορές οι πράξεις αρκούν. Το να φτιάξουμε το πρωινό και να το προσφέρουμε στον/ στη σύντροφό μας, να τον/τη σκεπάσουμε με μια κουβέρτα αν έχει από την κούραση αποκοιμηθεί, να πούμε μια γλυκιά κουβέντα όπως πόσο ευτυχισμένοι νιώθουμε που είμαστε μαζί, πόσο νόημα έχει δώσει στη ζωή μας, πόση αγάπη νιώθουμε!
Είναι σημαντικό να μάθουμε να επικοινωνούμε τα συναισθήματά μας, τις ανάγκες και τις επιθυμίες μας. Ο Robert Sternberg (2004), εξέφρασε την άποψη ότι όλοι οι τύποι αγάπης διακρίνονται από τρία διαφορετικά χαρακτηριστικά στοιχεία: οικειότητα, πάθος και δέσμευση. Η οικειότητα περιλαμβάνει τη φροντίδα, την εγγύτητα και τη συναισθηματική υποστήριξη. Το πάθος περιλαμβάνει τη σωματική και τη συναισθηματική διέγερση, δηλαδή, τη σωματική έλξη, αλλά και συναισθηματικές αντιδράσεις που με τη σειρά τους μπορούν να προάγουν τη σεξουαλική διέγερση. Τέλος, η δέσμευση αναφέρεται στην γνωστική διαδικασία, δηλαδή στην απόφαση να δεσμευτείτε ότι, αφενός θα αγαπήσετε ένα άλλο άτομο και αφετέρου ότι θα εργαστείτε, ώστε να διατηρήσετε αυτή την αγάπη.
Λαμβάνοντας υπόψη τα συμπεράσματα του Sterberg, θα μπορούσαμε να πούμε ότι για να παραμείνουμε και να διατηρήσουμε μια υγιή ερωτική σχέση, θα πρέπει να δώσουμε βαρύτητα στο να μην παραμελήσουμε τα τρία αυτά στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις σχέσεις, την οικειότητα, το πάθος και τη δέσμευση! Όταν ένας από τους τρεις αυτούς πυλώνες αρχίσει να υπονομεύεται και να ατονεί, τότε και η σχέση μας θα υπονομευθεί και θα ατονήσει.
Πηγές:
Lovers and Friends | Psychology Today
Love, Friendship, and Social Support | Noba (nobaproject.com)
Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου