Του Μπιουνγκ- Τσουλ Χαν
“Υπάρχουν κάποια πράγματα που δεν εκλείπουν ποτέ. Ένα από αυτά είναι και η βία. [...] Ο τρόπος με τον οποίο αυτή εκδηλώνεται, αλλάζει σύμφωνα με την εκάστοτε κοινωνική συγκυρία. Σήμερα η βία μετατοπίζεται από το φανερό στο αόρατο, από το μετωπικό στο ιογενές, από την ωμή βία στην επικοινωνιακή βία, από το πραγματικό στο εικονικό, από το σωματικό στο ψυχικό, από το αρνητικό στο θετικό. [...] Γίνεται απολύτως αόρατη, ακριβώς τη στιγμή που συμπίπτει με το αντίθετό της, δηλαδή με την ελευθερία." Μελετητής και βαθύς γνώστης των θεωριών του Φρόιντ, του Ντελέζ, του Αγκάμπεν, του Φουκό, του Μπουρντιέ ή του Χάιντεγκερ, ο Χαν εξετάζει αρχικά τις παραδοσιακές μορφές "βίας της αρνητικότητας" -από τη βία της αρχέγονης αιματηρής θυσίας, των βασανιστηρίων, των θαλάμων αερίων, της τρομοκρατίας ως τη λεκτική βία- για να περάσει στη μελέτη τής πολύ πιο σύγχρονης και εκλεπτυσμένης "βίας της θετικότητας" η οποία εκφράζεται ως "υπερεπίδοση, υπερπαραγωγή, υπερεπικοινωνία, τεταμένη προσοχή ή υπερδραστηριότητα". Σε αυτή τη μορφή βίας εστιάζει τη μελέτη του ο Χαν, καθώς, σε αντίθεση με τη βία της αρνητικότητας, η βία της θετικότητας δεν είναι ορατή ούτε προφανής και -το σημαντικότερο- ο σύγχρονος άνθρωπος δεν διαθέτει τα αντισώματα για την καταπολέμησή της» (Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).
"Ο Χαν συγκεντρώνει τις σκέψεις που παρουσίασε στην Κοινωνία της κόπωσης και εμβαθύνει στις διαγνώσεις του. Όσο τρομακτικό κι αν μας φανεί, αυτό το δοκίμιο είναι απολύτως διαυγές και διαφωτιστικό. Οπότε... υπάρχει ελπίδα’’. (Philosophic Magazine)
"Ο Χαν μας δείχνει πώς σταματήσαμε να ασκούμε βία πάνω στους άλλους και πώς πετύχαμε να στρέψουμε την οργή μας κατά του εαυτού μας. Ένα ιδιαιτέρως τολμηρό και εμπνευσμένο δοκίμιο". (Die Zeit)
«Το ερώτημα αν ο Φρόιντ ερμήνευσε ορθά τη μελαγχολία ή όχι, δεν είναι ιδιαιτέρως σημαντικό. Αυτό που έχσει σημασία είναι μόνο το ερμηνευτικό του μοντέλο καθαυτό. Η μελαγχολία είναι μια παθολογικά διαταραγμένη σχέση με τον εαυτό. Ο Φρόιντ την ερμηνεύει ως σχέση αποξένωσης από τον εαυτό μας, ως μια σχέση με τον Άλλον. Στο μέτρο αυτό, η βία που ασκεί ο μελαγχολικός στον εαυτό του είναι μια βία της αρνητικότητας, καθόσον στρέφεται εναντίον του Άλλου εντός του Εγώ. Ο Άλλος εντός του Εγώ είναι ο τύπος της αρνητικότητας τον οποίο εφαρμόζει με συνέπεια η φροϊδική ψυχανάλυση» (σελ. 47-48).
«Το γεγονός ότι ο αγώνας σήμερα δεν διεξάγεται ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες, ιδεολογίες ή τάξεις, αλλά ανάμεσα σε άτομα, δεν είναι τόσο καθοριστικό για την κρίση που διέρχεται η κοινωνίας της επίδοσης όπως πιστεύει ο Ερενμπέργκ. Το πρόβλημα δεν είναι ο ίδιος ο ατομικός ανταγωνισμός, αλλά η αυτοαναφορικότητά του, η οποία τον οξύνει στον βαθμό του απόλυτου ανταγωνισμού. Το επιδοσιακό υποκείμενο ανταγωνίζεται ουσιαστικά τον ίδιο του τον εαυτό και περιέρχεται στον καταστρεπτικό εξαναγκασμό να πρέπει να τον ξεπεράσει. Η επίδοση δεν σχετίζεται με αυτή των άλλων. Το θέμα δεν είναι πια να ξεπεράσεις και να υπερνικήσεις τους άλλους. Ο αγώνας γίνεται αυτοαναφορικός»… (σελ. 67-68). Δηλαδή το να θέλεις να προσπεράσεις τη σκιά σου…
Μπιουνγκ- Τσουλ Χαν. 2022. Τοπολογία της βίας. Εκδόσεις Opera.
Νίκος Κουραβάνας & Ελένη Παπαδοπούλου, Ψυχολόγοι, MSc, MA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου