Διαβάζοντας: Η θεραπεία του Σοπενάουερ

 Του Ίρβιν Γιάλομ

Το εν λόγω έργο είναι ένα από τα μυθιστορήματα του Γιάλομ και όπως αναγράφεται και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, εντάσσεται στα διδακτικά μυθιστορήματα όπως άλλωστε αποκαλεί τα βιβλία του ο ίδιος ο Γιάλομ. Θα λέγαμε ότι όπως όλα, έτσι κι αυτό στηρίζει και επιβεβαιώνει αυτή του την άποψη. Πρόκειται για ένα εξαίσιο έργο, ένα σπουδαίο και καλογραμμένο μυθιστόρημα το οποίο είναι πλούσιο σε ιδέες και προσεγγίζει πολλά και ευαίσθητα ζητήματα που σχετίζονται  με την ψυχοθεραπεία, αλλά και με την ίδια την ζωή.

Ένα βασικό ή καλύτερα το θεμελιώδες θέμα από αυτά που διαπραγματεύεται στο συγκεκριμένο βιβλίο του ο Γιάλομ και που απασχολεί το ρεύμα του υπαρξισμού, του οποίου είναι κύριος εκπρόσωπος, δεν είναι άλλο από τον θάνατο. Ο θάνατος με την έννοια του τέλους μιας διαδρομής, όπου τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος τότε; Ασφαλώς, έναν απολογισμό του έργου του, της ίδιας του της ζωής. Αν έκανε ακούσια ή εκούσια κάποια λάθη; Θα μπορούσε ίσως, έστω και στο τέλος ή λίγο πριν το τέλος να δώσει μια δεύτερη ευκαιρία στον εαυτό του, προκειμένου να διορθώσει αυτά τα λάθη; 

Ο Γιάλομ, χρησιμοποιεί με εξαιρετικό τρόπο την τεχνική αφήγησής του, καθώς αναμειγνύει την φιλοσοφία στα έργα του μαζί με την εξιστόρηση της καθημερινής ζωής των ηρώων του, θέτοντας την φιλοσοφία στο επίκεντρο, υπογραμμίζοντας έτσι την αξία και την σημασία της, εφόσον δεν λησμονεί πάντα να αναφέρεται στην φιλοσοφία, η οποία είναι η βάση για κάθε επιστήμη και που από την φύση της είναι δύσκολο να κατανοηθεί και αρκετά συχνά παρερμηνεύεται. Ο Γιάλομ δεν μας μπερδεύει με μια φιλοσοφία δυσνόητη, αλλά απλοποιημένη ή τουλάχιστον προσιτή κι έτσι δεν κουράζει τον αναγνώστη, τουναντίον τον κάνει να βρίσκεται σε εγρήγορση, να έχει ακόμη μεγαλύτερη αγωνία, περιέργεια και να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του.

Ο τίτλος: «Η θεραπεία του Σοπενάουερ», δίνει την εντύπωση στον αναγνώστη ότι προφανώς ο πρωταγωνιστής θα είναι ο ίδιος ο φιλόσοφος, ο Σοπενάουερ, όμως δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Βέβαια, στην αρχή κάθε κεφαλαίου δίνονται πληροφορίες για τον Σοπενάουερ κι αυτή η τεχνική αφήγησης σου δίνει την αίσθηση ότι διαβάζεις δύο βιβλία ταυτόχρονα, δίχως όμως να διακόπτεται η ροή, καθώς, αφού στην αρχή των κεφαλαίων δοθούν οι πληροφορίες για την ζωή και το έργο του Σοπενάουερ, οι χαρακτήρες και ο κύριος πρωταγωνιστής, ο οποίος έχει μελετήσει τον Σοπενάουερ, μας μιλάει γι’ αυτόν, σκέφτεται σαν αυτόν και εξηγεί πώς ο Σοπενάουερ θα αντιδρούσε και θα αντιμετώπιζε διάφορες καταστάσεις που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της πλοκής της ζωής των χαρακτήρων του μυθιστορήματος. 

Είναι συγκλονιστικό το πάντρεμα της φιλοσοφίας με την ψυχοθεραπεία, και μάλιστα την ψυχοθεραπεία σε ομάδα η οποία είναι μάλλον πιο απαιτητική και πιο πολύπλοκη σε σύγκριση με την ατομική ψυχοθεραπεία. Όπως γνωρίζουμε, ο Γιάλομ έχει εργασθεί κι έχει συγγράψει κι άλλο βιβλίο για την ψυχοθεραπεία σε ομάδα, οπότε ο αναγνώστης πέρα από την πληθώρα των πληροφοριών που παρατίθενται για διάφορους φιλοσόφους από την αρχαιότητα, αλλά και πιο σύγχρονους, μαθαίνει και το πώς λειτουργεί μια ψυχοθεραπευτική ομάδα. Δηλαδή, μαθαίνει κανείς για τους κανόνες οι οποίοι πρέπει να είναι σεβαστοί από όλα τα μέλη, τους διαλόγους που θα μπορούσαν να λαμβάνουν χώρα σε μια ομάδα, το πότε επεμβαίνει ο ψυχοθεραπευτής και με ποιον τρόπο… όλες αυτές τις ζυμώσεις, τους διαλόγους που βοηθούν τελικά τα άτομα μέσα στην ομάδα να αποκτήσουν μια πολύ βασική αίσθηση, την «αίσθηση του ανήκειν», και ο ένας να βοηθάει τον άλλον να προχωρήσει μπροστά, δηλαδή να κάνει πρόοδο στα ζητήματα που τον απασχολούν.

Είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο και αρκετά συγκινητικό, αξίζει να το διαβάσετε κι έχει να προσφέρει πολλά, καθώς πέραν όλων όσων αναφέρθηκαν μέχρις εδώ, διαπραγματεύεται ευαίσθητα ζητήματα και κυρίως την απώλεια, την σεξουαλική επιθυμία, αλλά και την αναζήτηση του νοήματος της ζωής. Σας ευχόμαστε καλή ανάγνωση!   

 

Yalom, Irvin. (2011). Θεραπεία Σοπενχάουερ. Αθήνα: Άγρας.

 

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη,  Ψυχολόγος, MSc.