Ανταγωνιστικές ή συντροφικές σχέσεις;

Αντιμετωπίζουμε τη σχέση ως ένα πεδίο μάχης και ανταγωνισμού ή ως μια ευκαιρία για συντροφικότητα και συνεργασία;

Μέσα σε μια μακροχρόνια σχέση ή σε έναν γάμο στόχος είναι να αναγνωρίσουμε ότι εμείς και ο σύντροφός μας βρισκόμαστε στην ίδια ομάδα, ή τουλάχιστον ότι θα έπρεπε να βρισκόμαστε. Το γεγονός ότι οι σύγχρονες κοινωνίες χαρακτηρίζονται από υψηλότερα επίπεδα ανταγωνισμού έχει άμεσο αντίκτυπο στις σχέσεις μας. Επίσης, στην περίπτωση που οι δύο σύντροφοι είναι ιδιαίτερα φιλόδοξοι και διεκδικητικοί μπορεί η σχέση να έχει έντονα ανταγωνιστικά στοιχεία. Κατά πόσο αυτό δεν βλάπτει τα δύο μέλη της σχέσης και την ίδια τη σχέση; 

Σε μια ανταγωνιστική σχέση, ο κάθε σύντροφος νιώθει την ανάγκη να αποδείξει ότι ο ίδιος έχει πάντα δίκιο και λέει το σωστό, αναφέροντας συχνά «σου τα έλεγα». Επίσης, είναι σημαντικό για τον ίδιο να επισημαίνει τα πράγματα που κάνει καλύτερα σε σύγκριση με το άλλο μέλος της σχέσης, ενώ συχνά μιλά για τα επιτεύγματά του, αδιαφορώντας για την αναφορά στα επιτεύγματα του συντρόφου. Ένα ανταγωνιστικό άτομο εμφανίζει δυσαρέσκεια αν δεν κερδίσει ακόμη και σε ψυχαγωγικές δραστηριότητες και παιχνίδια, ενώ καταβάλλεται από πανικό όταν νιώθει ότι ο σύντροφός του υπερέχει σε κάτι. Ακόμη, μέσα στη σχέση διαφαίνεται ένας αέρας ανωτερότητας και υπεροχής. 

Δύο ζητήματα στα οποία προκύπτει ανταγωνισμός μέσα στη σχέση είναι τα εξής:

Ποιος προσπαθεί περισσότερο και πιο σκληρά;

Ποιανού η ζωή είναι πιο στρεσογόνα και πιεστική;

Πρόκειται για δύο θέματα που δείχνουν σημάδια σύγκρισης, δημιουργώντας μια κατάσταση αναμέτρησης και αξιολόγησης, ώστε να δούμε ποιος από τους δύο συμβάλλει περισσότερο, με ποιο τρόπο και σε ποιες περιστάσεις. Όταν ο ένας από τους δύο συντρόφους παρουσιάζεται ως το άτομο που κάνει τα πάντα καλά, χάνεται η έννοια της συμπληρωματικότητας, όπου ο κάθε σύντροφος έχει την αίσθηση ότι λειτουργεί συμπληρωματικά απέναντι στον άλλο σύντροφο, συμβάλλοντας στη σχέση και στην εύρυθμη λειτουργία του σπιτιού και της οικογένειας. 

Οι συγκρίσεις δημιουργούν συγκρούσεις και το ζευγάρι θυμίζει περισσότερο τις αντιπαραθέσεις που εμφανίζονται ανάμεσα στα αδέλφια, παρά ένα αγαπημένο και αρμονικό ζευγάρι, που συνεργάζεται για την εξέλιξη της σχέσης. Μέσα στον γάμο, ο ανταγωνισμός μπορεί να εμφανιστεί με πολλές μορφές. Για παράδειγμα, ορισμένοι γονείς ανταγωνίζονται για να δουν ποιος είναι καλύτερος γονέας, ποιος θα λάβει τις αποφάσεις για θέματα γονικής μέριμνας ή ποιος έχει κερδίσει περισσότερο την αγάπη του παιδιού. Μια ακόμη μορφή ανταγωνισμού στηρίζεται στις χρηματικές απολαβές: ποιος κερδίζει τα περισσότερα ή ποιος κάνει πιο υψηλού κύρους δουλειά ή ποιος κουράζεται περισσότερο ή έχει περισσότερες ευθύνες στον χώρο της εργασίας του. Ο ανταγωνισμός μπορεί να εμφανιστεί και σε κοινωνικές περιστάσεις: για παράδειγμα ποιος έχει περισσότερους φίλους ή ποιος έχει περισσότερη προσοχή μέσα σε ένα κοινωνικό πλαίσιο ή ποιος έχει περισσότερη άνεση στο πλαίσιο κοινωνικών συναναστροφών. 

Στο πλαίσιο μιας ανταγωνιστικής σχέσης, συχνά ο σύντροφος που παίρνει λιγότερα ή έχει καταφέρει λιγότερα, μπορεί να νιώθει ανεπαρκής για την απουσία επιτευγμάτων, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται στοιχεία ζήλειας και ανασφάλειας. Ακόμη, σε μια ανταγωνιστική σχέση, αντί και οι δύο να προσπαθούν από κοινού για την αρμονική συνύπαρξή τους, βρίσκονται ο ένας απέναντι από τον άλλο και βαθμολογούν κάθε κίνησή τους: ποιος έκανε τι και ποιος έκανε εν τέλει τα περισσότερα. Όλα αυτά χρησιμοποιούνται στη συνέχεια ως όπλο για να αποδείξει ο ένας στον άλλο την αξία του και τη συμβολή του στη σχέση. Το πρόβλημα που εμφανίζεται σε αυτή τη συμπεριφορά είναι η τάση μας να παρατηρούμε κυρίως τα θετικά πράγματα που εμείς κάνουμε και κυρίως τα αρνητικά πράγματα που κάνει ο σύντροφός μας. Στο πλαίσιο αυτής της συμπεριφοράς τείνουμε διαρκώς να δίνουμε έμφαση στις δικές μας συμβολές σε αυτή τη σχέση, ξεχνώντας το πόσο σημαντικό είναι να λειτουργούμε μαζί.       

Είναι σημαντικό να μπορούμε να κατανοήσουμε ότι η σχέση θα πρέπει να στηρίζεται στην αλληλοϋποστήριξη, η οποία εξαρτάται από τη συνεργασία και όχι από τον ανταγωνισμό. Το πρώτο βήμα για να προφυλαχτούμε από τον ανταγωνισμό μέσα στη σχέση είναι η αναγνώριση των δικών μας στοιχείων ανταγωνιστικής συμπεριφοράς. Επίσης, θα πρέπει να αναρωτηθούμε πόσα στοιχεία ανταγωνισμού έχουμε στον επαγγελματικό χώρο που βρισκόμαστε, καθώς τις συμπεριφορές αυτές τις μεταφέρουμε και στο σπίτι. Μέσα από την αξιολόγηση της σχέσης μπορούμε να εντοπίσουμε τους λόγους που μας οδηγούν σε μια ανταγωνιστική σχέση. Ας αναρωτηθούμε: πόσο ανασφαλής είμαι ή πόσο ανασφαλές είναι το άλλο μέλος της σχέσης; Πόσο ζηλιάρης είμαι ή πόσο ζηλεύει ο σύντροφός μου; Μήπως είμαι ανταγωνιστικό άτομο και δεν έχω μάθει να συνεργάζομαι ή μήπως ισχύει αυτό και από την άλλη πλευρά; Τι είδους απειλές μπορεί να βιώνει ο σύντροφός μας μέσα στη σχέση μας;  

Σε μια συνεργατική σχέση, χαιρόμαστε με τα επιτεύγματα του συντρόφου μας, ενώ τα βλέπουμε ως επέκταση των δικών μας. Αντιμετωπίζουμε τη σχέση ως μια ομάδα και προσπαθούμε να αναπτύξουμε την αμοιβαία υποστήριξη. Μιλάμε για τα επιτεύγματα του συντρόφου μας στους φίλους και στην οικογένειά μας. Θεωρούμε σημαντική την άποψη του συντρόφου μας και συχνά αναζητάμε τις συμβουλές του, κυρίως όταν θα πρέπει να λάβουμε ορισμένες κρίσιμες αποφάσεις. Νιώθουμε ότι λειτουργούμε συμπληρωματικά με τον σύντροφό μας, καλύπτοντας ο ένας τις αδυναμίες του άλλου.  

  

Στην αρχή της σχέσης, η κάθε πλευρά προσπαθεί να γνωρίσει τον άλλο, να καθορίσει τα όρια του εαυτού, να κατανοήσει τα όρια του άλλου και να οριοθετήσει τη σχέση… Μια σχέση μπορεί να εξελιχθεί σε μια σχέση συνεργασίας και αμοιβαιότητας, όπου οι δύο σύντροφοι είναι ισότιμοι και λειτουργούν συμπληρωματικά ή σε μια σχέση ανταγωνισμού και επικράτησης, όπου οι δύο σύντροφοι διαρκώς βρίσκονται σε εγρήγορση ώστε να κερδίσουν στο επόμενο παιχνίδι και να αποδείξουν στον εαυτό τους και στον άλλο ότι είναι καλύτεροι, ότι μπορούν να τα καταφέρουν, ότι μπορούν να έχουν την υπεροχή. Από εμάς εξαρτάται και από την αλληλεπίδρασή μας με το άλλο άτομο αν θα βρεθούμε σε ένα πεδίο μάχης και ανταγωνισμού ή αν θα ζήσουμε μια σχέση μοιράσματος, συνεργασίας και συντροφικότητας.

Βιβλιογραφία:

https://redredapples.wordpress.com/2012/07/02/are-you-competing-in-your-relationship/. Are you competing in your relationship? 2012.

https://www.huffingtonpost.com/samantha-rodman-phd/the-competitive-marriage_b_6886230.html. The competitive marriage. Samantha Rodman, 2015.

http://marriagecounselingblog.com/marriage-counseling/unhealthy-competition-in-the-marriage/. Unhealthy competition in the marriage. The Marriage Counseling Blog.