Διαβάζοντας το βιβλίο: «10 κανόνες για ανθεκτικά παιδιά»

Του Joe De Sena

O Joe De Sena έχει υιοθετήσει μια ζωή γεμάτη προκλήσεις και αγώνες. Πιστεύει ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιδρούμε σε δύσκολες καταστάσεις ορίζει εμάς και τα παιδιά μας τα μοναδικά εργαλεία που χρειαζόμαστε για να ανταπεξέλθουμε σε όσα μας φέρνει η ζωή είναι η υγεία μας η αποφασιστικότητα και κυρίως ψυχική ανθεκτικότητα γιατί τα παιδιά μας εξακολουθούν να αντιδρούν. 

 

Να μην προσπαθούν όσο χρειάζεται να μην επιτυγχάνουν τους στόχους τους, διότι δεν τους έχουμε δείξει το δρόμο προς την ψυχική ανθεκτικότητα και δεν έχουμε και εμείς οι ίδιοι παλέψει για να την κατακτήσουμε. Στο 10 κανόνες για ανθεκτικά παιδιά, ως ενώ παρουσιάζει τις 10 αρχές, σύμφωνα με τις οποίες μπορούμε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να αποκτήσουν ανθεκτικότητα

Η πραγματική ψυχική ανθεκτικότητα αποτελεί προαπαιτούμενο για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων με ηρεμία και αυτοπεποίθηση, έτσι ώστε τα παιδιά να μην αμφιταλαντεύονται, να μην αγχώνονται και να μη θυμώνουν, αλλά να αποδέχονται τις αποτυχίες και τα εμπόδια και να μαθαίνουν να θέτουν στόχους» (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).

«Θεωρώ πως ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στη ζωή είναι οι ιστορίες που λέμε στον εαυτό μας. Έχουμε εύκαιρη μια δικαιολογία σε κάθε καμπή, και αν μετατρέψουμε αυτές τις δικαιολογίες σε εμπλουτισμένες ιστορίες για το τι είμαστε ικανοί να κάνουμε, τότε δεν θα συλλέξουμε ποτέ τα δεδομένα που χρειαζόμαστε για να δομήσουμε την ψυχική ανθεκτικότητα. Θα πρέπει να είμαστε οι πρωταγωνιστές της ιστορίας μας και όχι οι βαρετοί κομπάρσοι. Έχω μάθει με τον καιρό στη Spartan (εταιρεία που ίδρυσε ο συγγραφέας) ότι δεν είναι μόνο η σκληρή εμπειρία που προσελκύει τους ανθρώπους σε αυτή. Είναι η ιστορία που θα αφηγηθούν μετά. Αναδύονταν ως ήρωες που ξεπερνούσαν τα εμπόδια- όχι αυτοί που παραιτήθηκαν επειδή δεν διέθεταν τον απαραίτητο εξοπλισμό, την απαραίτητη ενέργεια ή το σωστό ρολόι GPS.

Εξίσου σημαντικά είναι η υπερηφάνεια και ο πανηγυρισμός για όσα θα έχουν τη χαρά να μοιραστούν με τους άλλους. Δεν θα μπορέσετε να μοιραστείτε μια καλή, στερεή, ειλικρινή ιστορία, αν ζείτε μια ανιαρή ζωή και σας κρατούν πίσω ανόητες δικαιολογίες για τον λόγο για τον οποίο δεν το κάνατε ή δεν μπορέσατε να το κάνετε.

Ένας από τους λόγους που η μητέρα μου ήταν τόσο σκληρή είναι το γεγονός ότι η ίδια είχε δομήσει όλα τα ατίθασα και υπέροχα κομμάτια της. Φρόντισε να είναι ενδιαφέρουσα τόσο η ίδια όσο και η ζωή της, ακόμα και με απλά πράγματα όπως η γιόγκα και τα φυτά.

Δεν χρειάζεται να ανεβείτε στο Έβερεστ, για να είστε πολεμιστές, απλώς θα πρέπει να υπερνικήσετε τις δικές σας δικαιολογίες και να διδάξετε στα παιδιά σας να κάνουν το ίδιο. Πάψτε να παραπονιέστε, κάντε τη δουλειά και κυνηγήστε την. Θα αξίζει στο τέλος διότι θα έχετε μικρότερη τάση να κολλήσετε και το ίδιο θα συμβεί και με τα παιδιά σας» (σελ. 123-124).

 

Πηγή:

Joe De Sena. 2022, 10 κανόνες για ανθεκτικά παιδιά. Εκδόσεις Διόπτρα.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Στο πολυαγαπημένο μου παιδί…

«Υπόσχομαι η αγάπη μου να είναι πάντα αδιαπραγμάτευτη. Θα σε καθοδηγώ με σύνεση και κατανόηση. Ακολούθησέ με, μικρό μου, και να είσαι σίγουρος ότι θα μάθουμε και θα ωριμάσουμε μαζί. 

 

Θα σέβομαι την παιδική σου ηλικία και την αξιοπρέπειά σου.

Θα βλέπω πάντα το φως μέσα σου και θα το καθρεφτίζω πίσω σ’ εσένα, για να σε βοηθήσω να βρεις τον δρόμο σου. Είσαι ασφαλής εδώ, αγάπη μου, ηρέμησε.

Είσαι ελεύθερος να είσαι ο εαυτός σου απόλυτα και ολοκληρωτικά, και να ξέρεις ότι σε αγαπώ απόλυτα και ολοκληρωτικά γι’ αυτό που είσαι.

Το χαμόγελό σου φωτίζει τον κόσμο μου.

Το γέλιο σου κάνει την καρδιά μου να αγαλλιάζει.

Η έκπληξη στο βλέμμα σου μου ανοίγει τα μάτια.

Η χαρά σου μου φτιάχνει τη διάθεση.

Μου μαθαίνεις τόσο πολλά για τη ζωή. Σου είμαι ευγνώμων.

Θα σε ενθαρρύνω πάντα. Αν χρειάζεσαι κάποιον να σου θυμίζει την καλοσύνη, τη δύναμη, το θάρρος ή την αντοχή σου στις δυσκολίες, στηρίξου πάνω μου. Είμαι εδώ.

Ελπίζω να γνωρίζεις τι θαύμα είσαι. Είσαι μοναδικός, ανεπανάληπτος, η ευλογία μου.

Είθε να ζήσεις μια ζωή γεμάτη γαλήνη, κατανόηση, χαρά και αγάπη ως αποτέλεσμα της γαλήνης, της κατανόησης, της χαράς και της αγάπης που έχεις βιώσει εδώ». (Rebecca Eanes)

Ένα γράμμα γεμάτο συγκίνηση από μια μητέρα προς το παιδί της. Ένα γράμμα με λόγια που ξεχειλίζουν αγάπη, αλλά και σοφία. Μακάρι όλοι οι γονείς να μπορούσαν να νιώσουν το ίδιο και να έκαναν τις ίδιες υποσχέσεις για το παιδί τους! 

Πηγή:

Από το βιβλίο: Θετικοί γονείς ευτυχισμένα παιδιά,Πεδίο, Rebecca Eanes.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Προσβλητικά λόγια, ειρωνείες και κακίες….

Πώς αντιδράμε;

 

Ο θυμόσοφος λαός έχει ένα γνωμικό που περιγράφει πολύ καλά τη συνθήκη: «η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκκαλα τσακίζει». Σίγουρα κάποια στιγμή στη ζωή μας ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους που δεν είναι και τόσο θετικά διακείμενοι απέναντί μας, και μέσα από κακεντρεχή και προσβλητικά σχόλια επιχειρούν να μας «τσακίσουν».  Τι κάνουμε τότε; Πώς αντιδράμε; 

Τις περισσότερες φορές αυτά τα φθονερά σχόλια έρχονται σαν κεραυνός εν αιθρία, σε ανύποπτο χρόνο και από κάποιο άτομο που μέχρι πρότινος δεν μας είχε δείξει σημάδια ότι θα μπορούσε να εκφραστεί με αυτό τον τρόπο για εμάς. Διαπιστώνουμε ότι αυτό το άτομο ίσως ήταν κοντά μας, ότι έμοιαζε φιλικό, χαμογελαστό, πρόσχαρο κοκ, κι έτσι μας σοκάρει η κακή συμπεριφορά του. Δεν μπορούμε να εξηγήσουμε τι συνέβη. Γιατί στην αρχή ήταν φιλικό και κοντά μας και τώρα έχει περάσει στην επίθεση, εφόσον εμείς δεν έχουμε αλλάξει, ούτε έχουμε κάνει κάτι για να προκαλέσουμε κι ως εκ τούτου να «προσκαλέσουμε» προσβλητικά σχόλια που δεν μας αξίζουν.

Πολλά πράγματα μπορεί να έχουν συμβεί και να έχουν μεταστρέψει τη συμπεριφορά κάποιου ατόμου που τις πρώτες μέρες ή τον πρώτο καιρό ήταν φιλικό μαζί μας και τώρα εχθρικό ή ειρωνικό. Καταρχάς, η φιλική στάση αυτού του ατόμου μπορεί πράγματι να ήταν αληθινή αρχικά και να ήθελε πράγματι να γίνουμε φίλοι ή καλοί συνεργάτες, αλλά καθώς μας γνώριζε καλύτερα, έμπαινε σε μια διαδικασία σύγκρισης μαζί μας. Η σύγκριση έρχεται σχεδόν αυτόματα αν όχι σε όλους, στους περισσότερους ανθρώπους και το «γιατί εκείνος, κι όχι εγώ» ξεκινάει σαν το σαράκι και κατατρύχει τις ανθρώπινες σχέσεις, είτε πρόκειται για επαγγελματικές, είτε κοινωνικές, αλλά ακόμη και στενές διαπροσωπικές σχέσεις. Η σύγκριση φέρνει τον ανταγωνισμό, κι έπειτα ακολουθεί η ζήλεια κι ο φθόνος. Τα θεμέλια για τη φθορά της σχέσης αρχίζουν να χτίζονται.

Κι έτσι ξημερώνει μια μέρα που ξαφνικά ακούς αδιανόητα λόγια που αφορούν στο άτομό σου, τόσο πικρόχολα και φαρμακερά που ακόμη και το δηλητήριο της έχιδνας θα είχε καλύτερη γεύση. Το άτομο που ξεστόμισε προσβολές ίσως και να προετοίμαζε μέρες τώρα τις προσβολές του, σε αντίθεση με εσένα που από το σοκ έχεις παγώσει και αντιδράς με ένα παγωμένο χαμόγελο, κι αυτή είναι η μόνη σου άμυνα. Το δηλητήριο αρχίζει να διαπερνά κάθε μόριο της ψυχής σου και η απογοήτευση και η πικρία συγκλονίζουν όλο το είναι σου. Περνούν οι ώρες, περνούν οι μέρες και φέρνεις ξανά και ξανά τα προσβλητικά λόγια στο νου σου, αναμασώντας τα και με δυσκολία να τα χωνέψεις. Προσπαθείς να χρυσώσεις το χάπι δικαιολογώντας το άτομο, με σκέψεις ότι μάλλον δεν το εννοούσε έτσι όπως το εξέλαβα ή ίσως να έχει κι ένα δίκιο και ότι για το καλό μου, μου μίλησε με αυτό τον τρόπο κτλ κτλ. Όμως, ενίοτε θυμώνεις με τον εαυτό σου και μονολογείς: καλά κι εγώ γιατί δεν του απάντησα; Γιατί δεν ειρωνεύτηκα ή δεν βρήκα κάτι αντίστοιχο και πικρόχολο για να κάνω αυτό το άτομο να σιωπήσει μια για πάντα;

Δεν απάντησες με τον ίδιο τρόπο, γιατί δεν είχες μπει σε διαδικασία σύγκρισης μαζί του. Δεν ένιωθες μειονεκτικά, ούτε προετοίμαζες από μέρες μια ατάκα-κακία που θα φέρει σε αμηχανία τον άλλον. Δεν απάντησες κάτι, όχι γιατί το μυαλό σου δεν μπορούσε να σκεφτεί μια αντίστοιχη ατάκα-κακία, αλλά γιατί δεν είσαι άνθρωπος που λέει πικρόχολα σχόλια στους άλλους.

Ξέρεις κάτι όμως; Καλύτερα που δεν απάντησες με τον ίδιο τρόπο, γιατί τότε θα έπεφτες στο ίδιο επίπεδο με το άτομο που σου επιτέθηκε φραστικά. Και τότε θα του έδινες τη χαρά και την ικανοποίηση ότι εσύ είσαι που λες τις κακίες. Ούτως ή άλλως, τέτοιου είδους άτομα, είναι τυφλωμένα από το θυμό τους που δεν μπορούν να δουν και να εξετάσουν τα λόγια και τη συμπεριφορά τους.

Να θυμάσαι ότι αυτό το άτομο πλέον σου έχει δείξει τα «χαρτιά» του, κι αυτό είναι δώρο, καθώς γνωρίζεις ότι δεν μπορείς να βασιστείς πάνω του, ούτε να το εμπιστευθείς, ούτε μπορείς να προσδοκάς τίποτα. Αν παρατηρήσεις λίγο καλύτερα, θα δεις ότι αυτού του είδους οι άνθρωποι που σχολιάζουν ειρωνικά ή προσβλητικά τους άλλους έχουν ένα κοινό: θα αποφασίσουν να πουν την κακία τους παρουσία τρίτων, καθώς θέλουν να έχουν ένα κοινό που θα τους θαυμάσει για το πόσο έξυπνη ήταν αυτή η κακία που είπαν. Μπορεί τα τρίτα άτομα και να γελάσουν σε βάρος του ατόμου που δέχεται bullying, αντί να το υπερασπιστούν και να επιπλήξουν τον είρωνα. Όμως, μην πτοείσαι, σχόλια που δεν σου αξίζουν, μάθε να μην σε αγγίζουν. Η αδιαφορία σου και η αποφυγή αυτών των ατόμων είναι η καλύτερη απάντηση. Τις περισσότερες φορές η σιωπή είναι χρυσός!

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Η ανάπτυξη της επιθετικής συμπεριφοράς στην παιδική ηλικία και την εφηβεία

Από την οπτική της κοινωνικής ψυχολογίας

 

Η επιθετικότητα εξαρτάται από ενδοπροσωπικούς και περιβαλλοντικούς- κοινωνικούς παράγοντες. Τι ρόλο παίζουν τα ελλείμματα στη ρύθμιση του θυμού, η θεωρία του νου και τα ελλείμματα στην εκτελεστική λειτουργία όσον αφορά την ανάπτυξη της προσωπικότητας; Πόσο σημαντική είναι η κοινωνική απόρριψη από τους μη επιθετικούς συνομηλίκους στην ανάπτυξη της επιθετικότητας, τι αντίκτυπο έχει η επιθετικότητα μέσα στη σχολική τάξη και τι ρόλο παίζει η έκθεση σε βίαια πρότυπα στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ψυχαγωγίας; Πώς αλληλεπιδρούν οι ατομικές προδιαθέσεις και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου για να εξηγήσουν την εκδήλωση επιθετικής συμπεριφοράς;

Σύμφωνα με το μοντέλο της επεξεργασίας κοινωνικών πληροφοριών του Dodge, η επιθετική συμπεριφορά γίνεται αντιληπτή ως το αποτέλεσμα μιας αλληλουχίας αντίληψης και ερμηνείας των κοινωνικών ερεθισμάτων βασισμένης σε χαρακτηριστικούς τύπους επεξεργασίας της πληροφορίας.

Η εκτελεστική λειτουργία είναι μια γνωστική δραστηριότητα που διέπει τη στοχοκατευθυνόμενη δράση και τον σχεδιασμό της συμπεριφοράς και επιτρέπει τον σχηματισμό προσαρμοστικών αποκρίσεων σε νέες, πολύπλοκες ή αμφίσημες καταστάσεις. Είναι σημαντική για την αυτορρύθμιση, συμπεριλαμβανομένης της ρύθμισης του θυμού και αποτελείται από τέσσερις κύριες συνιστώσες: αναστολή, ενημέρωση της μνήμης εργασίας, μετατόπιση και προγραμματισμός. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι η φτωχότερη εκτελεστική λειτουργία σχετίζεται με την αντικοινωνική συμπεριφορά. Τα ελλείμματα  στην εκτελεστική λειτουργία οδηγούν σε επιθετική συμπεριφορά.

Σύμφωνα με τη θεωρία του νου, τα άτομα με επιθετική συμπεριφορά δεν έχουν τις κατάλληλες νοητικές αναπαραστάσεις για να εξηγήσουν διάφορα γεγονότα και καταστάσεις. Η συναγωγή συμπερασμάτων που αφορούν πεποιθήσεις, προθέσεις ή επιθυμίες των άλλων αναφέρεται στη γνωστική θεωρία του νου και η συναγωγή συμπερασμάτων που αφορούν τα συναισθήματα των άλλων αφορούν τη συναισθηματική θεωρία του νου. Το άτομο δηλαδή δεν ξέρει πώς να ερμηνεύσει διάφορες συμπεριφορές, σκέψεις και συναισθήματα, με αποτέλεσμα να οδηγείται στην εκδήλωση επιθετικών συμπεριφορών.

Η έκθεση των παιδιών και των εφήβων στη μιντιακή βία ή η εμπλοκή σε βίαιες συμπεριφορές στην εικονική πραγματικότητα ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού συμβάλλει στην ανάπτυξη επιθετικών συμπεριφορών. Η μιντιακή βία οδηγεί σε αύξηση της επιθετικότητας, αυξάνοντας την προσβασιμότητα σε επιθετικές σκέψεις.

Λόγω της περιθωριοποίησης από μη επιθετικούς συνομηλίκους, τα επιθετικά παιδιά τείνουν να συνδέονται με άλλους επιθετικούς συνομηλίκους, σχηματίζοντας κοινωνικές ομάδες, στις οποίες η επιθετική συμπεριφορά είναι κανονιστικό στοιχείο. Τα παιδιά και οι έφηβοι που είναι περιτριγυρισμένοι από επιθετικούς συνομηλίκους, διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να γίνουν πιο επιθετικοί με την πάροδο του χρόνου.

Τα άτομα που περιβάλλονται από επιθετικούς φίλους είναι εκτεθειμένα στον κίνδυνο να επιτρέψουν στην επιθετικότητα να διεισδύσει σε άλλους τομείς της ζωής τους και να επηρεάσουν άτομα που δεν είχαν καμιά άμεση επαφή με την αρχική πηγή της επιθετικής συμπεριφοράς. Τα αρχικά λιγότερο επιθετικά άτομα επηρεάζονται περισσότερο αρνητικά από ένα υψηλό επίπεδο επιθετικότητας στην τάξη τους.

Στόχος των παρεμβάσεων θα πρέπει να είναι να προφυλάξουν τα άτομα αυτά από το να «κολλήσουν» την επιθετική συμπεριφορά των συνομηλίκων τους, εστιάζοντας στην αλλαγή των νορμών και των συμπεριφορών της τάξης και στην ενίσχυση του «ανοσοποιητικού συστήματος» των μη επιθετικών συνομηλίκων, ώστε αυτοί να είναι πιο ικανοί να απορρίψουν τις επιθετικές νόρμες και συμπεριφορές που επικρατούν τριγύρω τους μέσα στην τάξη.

 

Πηγή:

Krahe Barbara. Η ανάπτυξη επιθετικής συμπεριφοράς στην παιδική και στην εφηβική ηλικία. Στο βιβλίο των J.P. Forgas et al., Εφαρμογές της κοινωνικής ψυχολογίας. Εκδόσεις Πεδίο, σελ. 179-202.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.