Ο κορεσμένος εαυτός

Ο εαυτός σε κατάσταση πολιορκίας

Τα σημάδια της παγκόσμιας απορρόφησης βρίσκονται παντού;

Οι τρόποι που εκδηλώνεται ο εαυτός είναι άμεσα συνδεδεμένοι με τις κοινωνικές συνέπειες. «Η διαδικασία κοινωνικού κορεσμού προξενεί βαθειά αλλαγή στους τρόπους κατανόησης του εαυτού» (σελ. 38). Ο εικοστός αιώνας χαρακτηρίζεται από την ανάδυση κωδίκων επικοινωνίας του εαυτού. Περάσαμε στην επικοινωνία μέσα από την ανάπτυξη του ρομαντικού εαυτού κατά τον δέκατο ένατο αιώνα. Στόχος του ρομαντικού εαυτού ήταν η δημιουργία βαθιά δεσμευτικών σχέσεων, σχέσεων αφοσιωμένης φιλίας και στόχων ζωής. Στη σύγχρονη εποχή, στόχος του εαυτού είναι να σκέφτεται λογικά όσον αφορά τις δοξασίες, τις γνώμες και τις συνειδητές προθέσεις. 

«Τόσο οι ρομαντικές όσο και οι μοντέρνες πεποιθήσεις πέφτουν σε αχρηστία και οι κοινωνικές ρυθμίσεις που υποστηρίζουν, διαβρώνονται. Αυτό οφείλεται, κυρίως, στις δυνάμεις του κοινωνικού κορεσμού. Η καλπάζουσα τεχνολογία μας πλημμυρίζει με τις φωνές της ανθρωπότητας –αρμονικές και αλλότριες- οι οποίες, καθώς εμείς αφομοιώνουμε την πολυποίκιλη στιχουργική και λογική τους, γίνονται δικές μας και εμείς μέρος αυτών. Ο κοινωνικός κορεσμός μας εφοδιάζει με ένα πλήθος από ασύνδετες και άσχετες μεταξύ τους γλώσσες του εαυτού. Για οτιδήποτε ξέρουμε πως είναι αλήθεια για τον εαυτό μας, μέσα μας άλλες φωνές αντιδρούν με αμφιβολία, ή, και χλευασμό ακόμα. Αυτός ο θρυμματισμός της αυτοκατανόησης αποτελεί ευθεία ανταπόκριση ενός πλήθους ασυνάρτητων και μη συνδεόμενων σχέσεων, οι οποίες μας έλκουν προς μυριάδες κατευθύνσεις και μας προσκαλούν να υποδυθούμε μια ποικιλία ρόλων τέτοια, που εξαφανίζει από το οπτικό πεδίο ακόμα και αυτή την ίδια την ιδέα ενός ‘αυθεντικού εαυτού’ με αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά. Ο εντελώς κορεσμένος εαυτός παύει πια να είναι εαυτός» (σελ. 38-39).

Κατά τη μεταμοντέρνα περιοχή βρίσκονται πλέον σε κίνδυνο όλες οι προηγούμενες πεποιθήσεις για τον εαυτό. «Οι εαυτοί γκρεμίζονται από τη θέση που είχαν ως κάτοχοι πραγματικών και ευπροσδιόριστων χαρακτηριστικών, όπως η λογική, το συναίσθημα, η έμπνευση και η θέληση» (σελ. 39). Στον μεταμοντέρνο κόσμο συνειδητοποιούμε ότι τα αντικείμενα για τα οποία μιλάμε δεν βρίσκονται μέσα στον κόσμο, αλλά στη σφαίρα της αντίληψής μας. Τα άτομα βιώνουν μια διαρκή δόμηση και αναδόμηση του εαυτού.

«Ο κοινωνικός κορεσμός επιφέρει μια γενική ζημιά στην υπόθεσή μας για αληθινούς και ευκολονόητους εαυτούς. Καθώς αφομοιώνουμε πολλαπλές φωνές, ανακαλύπτουμε ότι κάθε ‘αλήθεια’ σχετικοποιείται από την ταυτόχρονη συνειδητοποίηση επιτακτικών εναλλακτικών ‘αληθειών’. Φτάνουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι κάθε τι που θεωρούμε αληθινό για τον εαυτό μας είναι μια κατασκευή της στιγμής, αληθινό μόνο για μια δεδομένη χρονική φάση και μέσα σε συγκεκριμένες σχέσεις» (σελ. 54).

 

Πηγή:

Gergen, K.J. (1997). Κορεσμένος εαυτός. Εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.