Ηλικιωμένοι και οικογένεια

Οι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη από αποδοχή και σεβασμό, από αγάπη και νοιάξιμο, από υπομονή καθώς δυσκολεύονται να κινηθούν, να θυμηθούν, να ακούσουν, να καταλάβουν ή να μάθουν, από κατανόηση και οικογενειακές στιγμές. Επηρεάζονται αρκετά από επικρίσεις και αρνητικά σχόλια, ενώ είναι επιρρεπείς στην απόρριψη και βιώνουν έντονο τον φόβο της εγκατάλειψης. Η φροντίδα, η αγάπη, η τρυφερότητα, η επικοινωνία, το ενδιαφέρον και η αλληλεπίδραση είναι στοιχεία που έχουν ανάγκη οι ηλικιωμένοι. Πέρασαν όλη τους τη ζωή καταβάλλοντας κόπο και έχοντας αγωνία για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους και τώρα θέλουν να νιώσουν την αναγνώριση αυτής της προσφοράς. Δεν πρόκειται για μια σχέση ανταλλαγής, ούτε μια απαίτηση ή υποχρέωση, είναι μια ηθική ικανοποίηση και μια αίσθηση πληρότητας. Έχουν ανάγκη να βλέπουν τα παιδιά και τα εγγόνια τους, να μοιράζονται μαζί τους στιγμές και συναισθήματα, να περνούν χρόνο μαζί. 

Οι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη την οικογένειά τους, αλλά δεν θέλουν να αισθάνονται ότι είναι βάρος ή ότι είναι ανεπιθύμητοι στο οικογενειακό τους περιβάλλον, ότι είναι ξένοι μέσα στο ίδιο τους το σπίτι ή με τους ανθρώπους που οι ίδιοι τους μεγάλωσαν. Μεγαλώνοντας οι ανασφάλειες είναι πιο έντονες και ο φόβος της μοναξιάς και της εγκατάλειψης διογκώνεται, με αποτέλεσμα οι ηλικιωμένοι, που ζουν αποξενωμένοι από την οικογένειά τους να νιώθουν παρατημένοι ή εγκαταλελειμμένοι.  

Κάποια από τα ενήλικα παιδιά, στην προσπάθειά τους να αφοσιωθούν στην οικογένεια που έφτιαξαν, μειώνουν σε μεγάλο βαθμό τις συναναστροφές με την πατρική τους οικογένεια. Συχνά, οι υποχρεώσεις της καθημερινότητας και οι γρήγοροι ρυθμοί δεν αφήνουν το περιθώριο να ασχοληθούν με τους γονείς τους, ενώ κάποια παιδιά βλέπουν τη φροντίδα των γονιών τους ως υποχρέωση ή καθήκον, με αποτέλεσμα να εκφράζουν νεύρα και άγχος.

Σημαντικό ρόλο στη σχέση των ηλικιωμένων γονέων με τα ενήλικα παιδιά τους παίζει η παρελθοντική κατάσταση αυτής της σχέσης. 

Πώς ήταν αυτή η σχέση κατά το παρελθόν; Υπάρχουν περιπτώσεις γονέων και παιδιών που δεν κατάφεραν ποτέ να επικοινωνήσουν ουσιαστικά, που δεν ένιωσαν ποτέ κοντά, που υπήρχαν επικρίσεις, συγκρούσεις και εντάσεις. Από τη μια μεριά, το ενήλικο παιδί μπορεί να νιώθει ότι ο γονιός του δεν ήταν ποτέ εκεί για το ίδιο, οπότε γιατί να επωμιστεί αυτό το βαρύ φορτίο και γιατί να ασχοληθεί μαζί του. Από την άλλη μεριά, ο γονιός μπορεί να απαιτεί να βρίσκεται στο επίκεντρο της προσοχής, απαιτώντας την παροχή της φροντίδας από το παιδί. 

Σε ένα βαθύτερο επίπεδο, ας δούμε τα χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης. Πόσο έχουν ικανοποιηθεί οι επιθυμίες και οι προσδοκίες για αυτή τη σχέση και από τις δύο πλευρές; Πόσο ικανοποιημένες νιώθουν και οι δύο πλευρές για αυτή τη σχέση; Τι είδους αξίες έχουν περάσει οι γονείς στα παιδιά τους και τα πλέον ενήλικα παιδιά τι είδους συμπεριφορές έχουν δει από τους γονείς τους προς τους δικούς τους γονείς; 

Το ενήλικο παιδί μπορεί να θεωρεί ότι η απομάκρυνση θα το βοηθήσει ώστε να αντιμετωπίσει τα συναισθήματα που νιώθει. Από την άλλη μεριά, ο γονιός μπορεί να αντιδρά ή να εμμένει σε όσα ο ίδιος προσδοκούσε από αυτή τη σχέση. Ο θυμός, οι εγωισμοί, τα ανείπωτα λόγια και τα ανέκφραστα συναισθήματα, που μπορεί να υπάρχουν και από τις δύο πλευρές, αποτελούν ένα εμπόδιο για την εξέλιξη αυτής της σχέσης. Η εγκατάλειψη δεν βοηθάει να επιλύσουμε όσα μας έχουν πληγώσει σε αυτή τη σχέση, καθώς θα πρέπει να βρούμε τρόπους να ξεπεράσουμε τα τραύματα ή τις αρνητικές εμπειρίες του παρελθόντος. Σε κάποιες περιπτώσεις, η εγκατάλειψη μπορεί να βιωθεί μόνο σε συναισθηματικό ή συμβολικό επίπεδο, και όχι σε πραγματικό επίπεδο. Ωστόσο, κι αυτή η εγκατάλειψη μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στον ηλικιωμένο γονιό, που περιμένει ένα τηλέφωνο, μια βόλτα, λίγη επικοινωνία και κάποια ζεστά συναισθήματα.