Οι Στωικοί αποδίδουν δύο σημασίες στον θάνατο: από τη μία μπορεί να θεωρηθεί ως ένα ακόμη ανάμεσα στα ‘’εξωτερικά’’ και αδιάφορα, καθώς βρίσκεται έξω από τον δικό μας έλεγχο. Μπορούμε να επιταχύνουμε ή να καθυστερήσουμε τον θάνατό μας, αλλά δεν μπορούμε να εμποδίσουμε την τελική του έλευση. Αυτό είναι η πιο τρομακτική προοπτική που καλείται να αντιμετωπίσει ο ανθρώπινος νους.
Οι Στωικοί ασχολούνται λεπτομερώς με το ζήτημα του θανάτου, καθώς θεωρούν ότι είναι δύσκολο να αντιμετωπίσουμε τον θάνατο με ψυχραιμία και νηφαλιότητα. Επίσης, είναι δύσκολο να τηρήσουν οι άνθρωποι μια ορθολογική στάση απέναντι στον θάνατο. Κανείς δεν γνωρίζει τι είναι στα αλήθεια ο θάνατος, δείχνοντας ότι αποτελεί μια κατάσταση ανώδυνη, που δεν μας φέρνει σε χειρότερη θέση από αυτήν όπου βρισκόμασταν προτού γεννηθούμε.
Ο θάνατος δεν είναι παρά μια αλλαγή και αποτελεί μια διαρκή διαδικασία παρά ένα αιφνίδιο συμβάν: «πεθαίνουμε κάθε ημέρα καθώς περνά και χάνεται ο χρόνος μας επάνω στη γη». Η υπέρβαση του φόβου αποτελεί για τους Στωικούς ένα από τα πιο σημαντικά φιλοσοφικά επιτεύγματα. «Ο στωικισμός αντιμετωπίζει τον θάνατο ως κάτι περισσότερο από απλώς ένα εξωτερικό το οποίο πρέπει να απογυμνώσουμε. Αποτελεί πηγή έμπνευσης και προοπτικής- μια πολύτιμη βοήθεια για εμάς, και όχι απλώς κάτι στο οποίο αντιδρούμε υπερβολικά. Η θνητότητα είναι το καθοριστικό γνώρισμα της ύπαρξής μας, οι Στωικοί θέλουν την καθημερινή τους ζωή να διαμορφώνεται από το αναπόφευκτο του θανάτου» (σελ. 144-145). Οι σκέψεις σχετικά με τον θάνατο μπορούν να ενθαρρύνουν την ταπεινότητα, την αφοβία, τη μετριοπάθεια και άλλες ακόμη αρετές.
Οι Στωικοί θεωρούν ότι ένας από τους κύριους στόχους της φιλοσοφίας είναι η απελευθέρωση στον φόβο του θανάτου. Ο άνθρωπος που έχει καταφέρει να απαλλαγεί από το αναπόφευκτο του θανάτου μπορεί να βαδίσει με πιο ανάλαφρο τρόπο στο μονοπάτι της ζωής. Ο άνθρωπος, δηλαδή, που έχει μάθει πώς να πεθαίνει γίνεται πιο απελευθερωμένος από κάθε φόβο που έχει. Οι Στωικοί χρησιμοποιούν τη λογική, για να μπορέσουν να δουν με διαύγεια το ζήτημα του θανάτου. Η διαδικασία του θανάτου είναι σύντομη, καθώς ο θάνατος έρχεται όχι για να μείνει, αλλά για πάρει αυτό που θέλει και να φύγει. Οι Στωικοί βλέπουν τον θάνατο περισσότερο ως μια επιλογή παρά ως κάτι τρομακτικό. Οι Στωικοί βρίσκουν παρηγοριά για το αναπόφευκτο του θανάτου με τη σκέψη ότι ο θάνατος είναι το κοινό πεπρωμένο όλων. Ο θάνατος καθιστά όλους τους ανθρώπους ίσους μεταξύ τους και αυτό μας βοηθά να είμαστε μεγαλόψυχοι στη ζωή.
«Γεννηθήκαμε άνισοι, όμως πεθαίνουμε ίσοι». Σενέκας.
Πηγή:
Farnsworth, Ward. 2021. Μαθητευόμενος στωικός. Ένας οδηγός αυτοβελτίωσης. Εκδόσεις Κάκτος.
Νίκος Κουραβάνας & Ελένη Παπαδοπούλου, Ψυχολόγοι, MSc, MA.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου