Από την οπτική της κοινωνικής ψυχολογίας: πόσο «μεταδοτική» είναι η επιθετικότητα;
Η επιθετικότητα αποτελεί μια μορφή αντικοινωνικής συμπεριφοράς, που συνοδεύεται από ένα σύνολο αρνητικών συνεπειών σε ατομικό, διαπροσωπικό, διομαδικό και κοινωνικό επίπεδο. Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της επιθετικότητας παίζει η κοινωνική αλληλεπίδραση, που περιλαμβάνει το άτομο και το περιβάλλον.
Για να κατανοήσουμε τη συμβολή της επιθετικότητας θα πρέπει να λάβουμε υπόψη τρία διαφορετικά σύνολα παραγόντων: τους ενδοπροσωπικούς παράγοντες, τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και τους παράγοντες που προκύπτουν από την αλληλεπίδραση ατόμου και περιβάλλοντος.
Αναφορικά με τους ενδοπροσωπικούς παράγοντες, τα ελλείμματα στην εκτελεστική λειτουργία και στη θεωρία του νου παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση επιθετικών συμπεριφορών. Η εκτελεστική λειτουργία αποτελεί μια γνωστική δραστηριότητα που συνδέεται με την επιλογή μιας πράξης με συγκεκριμένο στόχο και τον σχεδιασμό της συμπεριφοράς. Το άτομο έχει την ικανότητα να επιλέξει τον τρόπο δράσης, με βασικό σκοπό την αυτορρύθμιση. Άτομα που εμφανίζουν ελλείμματα στην εκτελεστική λειτουργία δεν έχουν τις κατάλληλες γνωστικές δεξιότητες ώστε να έχουν αυτοέλεγχο σε απαιτητικές καταστάσεις. Επομένως, το άτομο δυσκολεύεται να διαχειριστεί έντονα συναισθήματα θυμού ή έντασης. Στους ενδοπροσωπικούς παράγοντες, εντάσσονται και τα ελλείμματα στη θεωρία του νου, η οποία υποστηρίζει ότι το άτομο δυσκολεύεται να επεξεργαστεί τα ερεθίσματα που δέχεται και να βγάλει συμπεράσματα για τα συναισθήματα των άλλων, με αποτέλεσμα να μην ξέρει πώς πρέπει να συμπεριφερθεί.
Στους παράγοντες που πηγάζουν από το κοινωνικό περιβάλλον, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στα πρότυπα επιθετικής συμπεριφοράς των παιδιών και των εφήβων. Η έκθεση στη μιντιακή βία παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς τα παιδιά και οι έφηβοι επηρεάζονται από τη βία που συναντούν σε ταινίες, στην τηλεόραση και στα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Η έκθεση στη βία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και ψυχαγωγίας συμβάλλει στην ανάπτυξη της επιθετικής συμπεριφοράς, καθώς είναι καθοριστική η μάθηση μέσω παρατήρησης. Εκτός από τη μιντιακή βία, οι σχέσεις με τους συνομηλίκους έχουν σημαντική επίδραση στη ρύθμιση του θυμού και στην εκδήλωση επιθετικών συμπεριφορών. Η δυσπροσαρμοστική ρύθμιση του θυμού και η κοινωνική απόρριψη συνέβαλαν στην εμφάνιση επιθετικότητας.
Ωστόσο, τα προσωπικά χαρακτηριστικά και το κοινωνικό περιβάλλον διαμορφώνουν την ανάπτυξη της προσωπικότητας. Η επιθετικότητα των παιδιών μέσα στην τάξη λειτουργεί ως ‘μεταδοτική ασθένεια’, καθώς τα επιθετικά παιδιά αποτελούν πρότυπο για τα υπόλοιπα παιδιά. Η επιθετικότητα γίνεται ο κοινωνικός κανόνας που συμβάλλει στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς των παιδιών. Τα παιδιά και οι έφηβοι που βρίσκονται μέσα σε ένα περιβάλλον βίας και επιθετικότητας έχουν περισσότερες πιθανότητες να μιμηθούν αυτό το περιβάλλον και να αναπτύξουν τέτοιου είδους συμπεριφορές.
Επομένως, οι ερευνητές μέσα από τις μελέτες που
εξέτασαν κατέληξαν ότι θα πρέπει να δοθεί έμφαση στην προστασία των παιδιών που
δεν είναι επιθετικά, ώστε να βρίσκονται μακριά από περιστατικά βίας και επιθετικότητας,
ώστε να αποφευχθεί το να «κολλήσουν» τέτοιου είδους συμπεριφορές. Είναι σημαντικό
η επιθετικότητα να μη γίνει η νόρμα, ο κανόνας μέσα σε ένα περιβάλλον και να μη
θεωρήσουν τα παιδιά ότι αποτελεί τρόπο επικοινωνίας ή αντίδρασης. Η
επιθετικότητα, λοιπόν, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν μια ‘μεταδοτική’
συμπεριφορά, που θα πρέπει το περιβάλλον να αποτρέπει τα παιδιά και τους εφήβους
από τη μίμησή της.
Πηγή:
Barbara Krahe. 2022. Η ανάπτυξη της επιθετικής συμπεριφοράς στην παιδική και στην εφηβική ηλικία: Η σκοπιά της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Στο βιβλίο των Forgas et al., Εφαρμογές της Κοινωνικής Ψυχολογίας. Εκδόσεις Πεδίο.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου