Σάββατο 27 Μαΐου 2023

Κοινά και μη κοινά περιβάλλοντα

Στο βιβλίο του φύση και ανατροφή ο Plomin ισχυρίζεται ότι η γενετική της συμπεριφοράς έχει δύο μηνύματα: τη φύση και την ανατροφή. Η έρευνα της γενετικής της συμπεριφοράς αποφέρει στοιχεία γύρω από τη σπουδαιότητα των γονιδίων και του περιβάλλοντος. Οι γενετιστές της συμπεριφοράς όχι μόνο υπολογίζουν το ποσοστό της διακύμανσης ενός χαρακτηριστικού που οφείλεται στην κληρονομικότητα στον πληθυσμό, αλλά υπολογίζουν και το ποσοστό που οφείλεται σε διαφορετικούς τύπους περιβάλλοντος. 

 

Μια διάκριση είναι αυτή που γίνεται ανάμεσα στα κοινά και στα μη κοινά περιβάλλοντα. Τα πρώτα αποτελούνται από τα περιβάλλοντα που μοιράζονται τα αδέλφια ως αποτέλεσμα του ότι μεγαλώνουν στην ίδια οικογένεια. Τα μη κοινά  αποτελούνται από τα περιβάλλοντα που δεν μοιράζονται τα αδέρφια, καθώς μεγαλώνουν μέσα στην ίδια οικογένεια. Για παράδειγμα, τα αδέλφια μπορεί να τυγχάνουν διαφορετικής μεταχείρισης από τους γονείς ως αποτέλεσμα διαφοράς ως προς το φύλο, τη σειρά γέννησης ή συμβάντων στη ζωή μοναδικών για ένα συγκεκριμένο παιδί, π χ. αρρώστια, οικονομικές δυσκολίες κατά την παιδική του ηλικία.

Στην έρευνα της γενετικής της συμπεριφοράς, το θέμα των επιπτώσεων των κοινών και μη κοινών περιβαλλόντων μελετάται μέσω της αξιολόγησης του βαθμού ομοιότητας στην προσωπικότητα ως συνάρτηση τόσο του βαθμού γενετικής ομοιότητας, όσο και του βαθμού στον οποίο είναι κοινό το οικογενειακό περιβάλλον.

Από τα συναρπαστικότερα ευρήματα που μας έδωσε η γενετική της συμπεριφοράς, υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις ότι εμπειρίες του κοινού περιβάλλοντος στα μέλη της ίδιας οικογένειας δεν είναι με καμία δύναμη τόσο σημαντικές όσο οι επιπτώσεις των μη κοινών περιβαλλόντων. Για να το θέσουμε διαφορετικά, οι μοναδικές εμπειρίες που έχουν τα αδέλφια εντός και εκτός της οικογένειας φαίνεται πως είναι κατά πολύ σημαντικότερες για την ανάπτυξη της προσωπικότητας από ό,τι τα κοινά βιώματα που πηγάζουν από την ίδια οικογένεια (σ. 451).

Σε μια μελέτη τους οι Loehlin, McCrae, Costa & John, εξέτασαν τα αποτελέσματα του γενετικού παράγοντα και του περιβάλλοντος σε 3 διαφορετικές μετρήσεις της μεγάλης πεντάδας.

Ξεχώρισαν 3 ευρήματα. Πρώτον και οι πέντε διαστάσεις της Μεγάλης Πεντάδας έδειξαν στον ίδιο βαθμό ουσιαστική επίδραση από τις γενετικές καταβολές.

Δεύτερον, τα συγκεκριμένα ευρήματα ήταν ανεξάρτητα από τα αποτελέσματα της διανοητικής ικανότητας, τα οποία επίσης είχαν μετρηθεί και ελεγχθεί στις αναλύσεις της γενετικής της συμπεριφοράς.

Τρίτον, από μεθοδολογική άποψη, το να έχουμε στη διάθεσή μας τρεις μετρήσεις για κάθε παράγοντα της μεγάλης πεντάδας, μας δίνει τη δυνατότητα να ελέγξουμε τη γενίκευση στα διάφορα εργαλεία και να υπολογίσουμε το σφάλμα μέτρησης χωριστά αντί να το συμπεριλάβουμε στην εκτίμηση του μη κοινού περιβάλλοντος, όπως σε κάποια προηγούμενη έρευνα (σ.452).

 

Πηγή:

Cervone & Pervin, 2013. Θεωρίες προσωπικότητας. Έρευνα και εφαρμογές. Αθήνα: Gutenberg, σελ. 420-422.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου