Στο πρόσωπο του René Spitz η ψυχανάλυση βρήκε τον πρώτο της λαμπρό πειραματιστή. Ο René Spitz υιοθετώντας τη λεγόμενη «κατά μήκος» μέθοδο παρατήρησε για ένα διάστημα που διαρκούσε από 6 μήνες μέχρι 2 χρόνια εκατοντάδες βρέφη στα πιο διαφορετικά περιβάλλοντα όπως: οικογένειες, παιδικούς σταθμούς, βρεφικούς σταθμούς, ορφανοτροφεία κτλ.
Επιπροσθέτως, ο René Spitz έκανε έρευνες σε τρεις διαφορετικές ηπείρους. Τα θεαματικότερα αποτελέσματα των ερευνών του σχετίζονται με τη μελαγχολία των βρεφών που έχουν χωριστεί απ’ τη μητέρα τους. Ο Spitz έδειξε ότι σε περίπτωση παρατεινόμενου χωρισμού, η μελαγχολία θα μπορούσε να οδηγήσει σε αθεράπευτες ψυχικές και σωματικές βλάβες, ακόμη και στον θάνατο. Οι έρευνές του απέδειξαν ότι η στέρηση της μητρικής στοργής μπορεί να έχει ολέθριες επιπτώσεις στην ψυχολογική ανάπτυξη του βρέφους, οπότε οι πρώτοι συναισθηματικοί δεσμοί είναι ζωτικής σημασίας.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει μια εργασία του René Spitz όπου τα βρέφη στερήθηκαν τη μητέρα τους μετά από ένα τουλάχιστον εξάμηνο καλών σχέσεων και τοποθετήθηκαν σε ίδρυμα. Παρ’ όλο που οι ειδικευμένες βρεφοκόμοι φρόντιζαν στην εντέλεια τα μωρά, διαπιστώθηκαν αρκετές διαταραχές.
Κατά τον René Spitz, αν ο χωρισμός ξεπεράσει τους 5 μήνες, οι διαταραχές τείνουν να γίνουν ανεπανόρθωτες, ο χωρισμός θα οδηγήσει σε μαρασμό ή σε κάποια κατάσταση που θα πλησιάζει την ιδιωτεία. Αντιθέτως, αν αποδώσουμε στο μωρό την μητέρα του πριν τους 5 μήνες, τότε η ανάρρωσή του είναι θαυματουργή, εκφράζοντας όμως επιφυλάξεις για την έκταση της αποκατάστασης υποθέτοντας ότι η «ανωμαλία» αυτή θα αφήσει ίχνη που θα φανούν με τα χρόνια. Εξίσου σημαντικό είναι να αναφέρουμε ότι τα αποτελέσματα του χωρισμού ήταν ολέθρια μόνο όταν οι σχέσεις μητέρας – βρέφους ήταν καλές. Αντίθετα, όταν οι σχέσεις ήταν κακές κι όταν π.χ. η μητέρα κακομεταχειριζόταν το παιδί ή απλά δεν το ήθελε, τα αποτελέσματα του χωρισμού ήταν η άμεση βελτίωση του δείκτη της ανάπτυξής του. Συνεπώς, στην προκειμένη περίπτωση ο χωρισμός καταλήγει συχνά να είναι ευεργετικός.
Θα λέγαμε πως, ενώ ο John Bowlby, ο οποίος ασχολήθηκε εκτεταμένα με το δεσμό βρέφους – μητέρας, κατέστησε φανερή τη βαθμιαία ανάπτυξη της συμπεριφοράς του συνδέσμου με τη μητέρα, ο René Spitz επιδιώκει να καθορίσει τις κρίσιμες καμπές στην πορεία θεμελίωσης του αντικειμενοτρόπου δεσμού. Στην περίπτωση της έρευνας του Bowlby δίνεται προτεραιότητα σ’ αυτόν καθαυτό τον σύνδεσμο, ενώ στην έρευνα του Spitz αυτό που προέχει είναι η διάκριση του Αντικειμένου τόσο απ’ όλους τους άλλους, όσο κι από το ίδιο το υποκείμενο που αποτελεί απαραίτητη διάκριση για να θεμελιωθεί μια αυθεντική σχέση (Μπερτ Ρέιμον Ριβιέ, 1999).
Πηγή:
Μπερτ Ρέιμον Ριβιέ, 1999, μτφρ. Μαρίζα Ντε Κάστρο, Σύγχρονη παιδαγωγική βιβλιοθήκη, Η Κοινωνική Ανάπτυξη του Παιδιού, Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, σ.σ. 24-59.
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
