Θεραπεία αποδοχής και δέσμευσης (ACT)

Σύμφωνα με τον Hayes και συν. αυτό που γίνεται αποδεκτό στην ACT είναι η εσωτερική ψυχολογική εμπειρία, που περιλαμβάνει τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις αισθήσεις. Άτομα που αντιμετωπίζουν ψυχολογικές δυσκολίες δεν έχουν αποδεχτεί αυτές τις προσωπικές εμπειρίες, αλλά τις αποφεύγουν και κρύβονται από αυτές καταφεύγοντας σε διάφορες μορφές αντισταθμιστικών συμπεριφορών και περισπασμών από την εμπειρία. Αποδοχή σημαίνει να αντιμετωπίζει κανείς τους εσωτερικούς του φόβους. 

Ο Hayes παρουσιάζει μερικές μεταφορές που κάνουν ξεκάθαρες τις βασικές αρχές της αποδοχής στην ACT.

«Μας ζητά να φανταστούμε τις σκέψεις μας ως μια παρέλαση. Στην παρέλαση αυτή, είμαστε θεατές και όχι συμμετέχοντες. Καθώς οι σκέψεις μας περνούν από μπροστά μας, τις παρατηρούμε, βεβαίως, αλλά πόση ώρα μπορούμε να αφήσουμε την παρέλαση των σκέψεων να προχωρά χωρίς να αντιδράσουμε σε αυτές, χωρίς να μπούμε κι εμείς στην παρέλαση, ή να προσπαθήσουμε να τη σταματήσουμε, ή να παρασυρθούμε με κάποιον τρόπο από αυτήν;» (σελ. 500).

Σύμφωνα με τον Hayes, όσο περισσότερο μπορούμε να αναγνωρίζουμε τις σκέψεις μας χωρίς να αντιδρούμε ψυχαναγκαστικά σε αυτές, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να επιτύχουμε ψυχολογική ευεξία.

Σε μια δεύτερη μεταφορά, ο Hayes:

«παρομοιάζει τη διαδικασία της αποδοχής των εσωτερικών μας εμπειριών σαν άλμα από ένα σκαλοπάτι αντί για απλό κατέβασμα από αυτό. Το να κατέβουμε το σκαλοπάτι προσφέρει μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας, όπως αναφέρει, επειδή όλη την ώρα διατηρούμε τον έλεγχο. Το άλμα δίνει όλο τον έλεγχο στη βαρύτητα. Οι θεραπευόμενοι χρειάζεται να ‘εξασκηθούν στο άλμα’ όσον αφορά στις σκέψεις, στα συναισθήματα και στις αισθήσεις τους. με άλλα λόγια, σιγά σιγά, πρέπει να σταματήσουν να μάχονται με αυτές τις εμπειρίες για απόκτηση ελέγχου και απλά να έχουν πίστη πως ότι κι αν τους  φέρουν οι εμπειρίες, θα μπορέσουν να προσγειωθούν με ασφάλεια και να συνεχίσουν τον δρόμο τους» (σελ. 500).

Το C αναφέρεται στη δέσμευση στις προσωπικές μας αξίες. Η θεραπεία έχει ως στόχο αρχικά να βοηθήσει τους θεραπευόμενους να ανακαλύψουν ποιες ακριβώς είναι οι προσωπικές τους αξίες. Μόλις συμβεί αυτό, οι θεραπευόμενοι μπορούν να δεσμευτούν ότι θα παραμείνουν πιστοί στις αξίες αυτές όσον αφορά στις καθημερινές αποφάσεις και τις συμπεριφορές τους. Τέλος, το Τ αφορά στην ανάληψη δράσης, που θα βρίσκεται σε αρμονία με τις προσωπικές αξίες του ατόμου. Παρατηρείται η συμπεριφορική έμφαση που ενυπάρχει στην ACT και η οποία συνδέει τον νέο τρόπο σκέψης του θεραπευόμενου με νέους τρόπους ζωής.

Το ακρωνύμιο ACT σημαίνει:

Accepting- Αποδοχή- των εσωτερικών εμπειριών του ατόμου για αυτό που είναι.

Choosing- Επιλογή- κατευθύνσεων στη ζωή με βάση τις θεμελιώδεις αξίες του ατόμου, που θα εμπλουτίσουν το νόημα και τον σκοπό της ζωής.

Taking action- Ανάληψη δράση- τόσο για μεγάλα όσο και για μικρά ζητήματα που συνάδουν με τις αξίες του ατόμου.

Επίσης, το ακρωνύμιο FEAR σημαίνει

Fusion- συγχώνευση με εσωτερικές εμπειρίες, όπως σκέψεις, συναισθήματα και αισθήσεις, που περιορίζουν την ευελιξία στην αντίδραση.

Evaluation- αξιολόγηση του εαυτού, ιδιαίτερα των εσωτερικών εμπειριών του ατόμου.

Avoidance- αποφυγή δυσάρεστων εσωτερικών εμπειριών με διάφορα μέσα, όπως είναι οι περισπασμοί ή η νάρκωση του εαυτού.

Reason- giving- Αιτιολόγηση ή υπερβολική βαρύτητα σε εκλογικεύσεις που ακούγονται μεν θεμιτές, αλλά στην πραγματικότητα διαιωνίζουν μη υγιείς προσεγγίσεις στη ζωή.

 

Πηγή:

Pomerantz, A.M. (2022). Κλινική ψυχολογία. Επιστήμη και πρακτική, θέματα διαφορετικότητας. Εκδόσεις Τζιόλας.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.