Αν σκεφτούμε τον εξελικτικό κύκλο της ζωής, πριν φτάσει ο άνθρωπος στην ενηλικίωση διανύει την εφηβεία, ενώ μετά περνά από μια μακρά παραγωγική περίοδο και έπειτα φθάνει στην τρίτη ηλικία. Η ενήλικη ζωή λοιπόν είναι το μεσοδιάστημα ανάμεσα σε δύο ηλικίες που μοιάζουν περισσότερο από όσο πιστεύουμε, αλλά φέρουν και ορισμένες διαφορές.
Τα άτομα της τρίτης ηλικίας μπορεί να παραμένουν στην ενήλικη ζωή, αλλά κάποια πράγματα που είχαν κατακτήσει σ’ αυτή δεν τα έχουν πλέον. Θα λέγαμε πως είναι μια ηλικία άμεσα συνυφασμένη με πολλές απώλειες, καθώς χάνουν τη δουλειά τους, εφόσον συνταξιοδοτούνται, χάνουν τις δυνάμεις τους, τις οξείες γνωστικές τους λειτουργίες, πολλά άτομα από το περιβάλλον τους, ρόλους που είχαν μέσα στην κοινωνία αλλά και την υγεία τους. Ωστόσο, απώλειες υπάρχουν και στην εφηβεία, καθώς οι έφηβοι καλούνται να αποχαιρετίσουν την παιδική ηλικία, την ανεμελιά που είχαν, τις μειωμένες ευθύνες αλλά και την κοντινή σχέση με τους γονείς. Οι απώλειες είναι ένας τρόπος για να μπορέσουν να προχωρήσουν, καθώς η εφηβεία είναι ένα μεταβατικό στάδιο.
Ένα ακόμη κοινό στοιχείο εφηβείας και τρίτης ηλικίας είναι η παρορμητικότητα, καθώς τόσο ο έφηβος όσο και ο ηλικιωμένος υποτιμώντας ή αγνοώντας την αίσθηση του κινδύνου μπορεί να οδηγηθεί σε κάποιες παρορμητικές συμπεριφορές, όπως το να περάσει έναν δρόμο ταχείας κυκλοφορίας, αγνοώντας τα αυτοκίνητα. Ωστόσο, οι έφηβοι λειτουργούν πιο αυθόρμητα και ριψοκίνδυνα, καθώς νιώθουν άτρωτοι. Εκτός από την παρορμητικότητα, κοινό τους στοιχείο είναι και η εγωκεντρικότητα και ο ναρκισσισμός. Οι έφηβοι περνούν μια φυσιολογική ναρκισσιστική φάση, όπου θέλουν να βρίσκονται στο επίκεντρο των άλλων, ενώ οι ηλικιωμένοι πολλές φορές αγνοούν τις ανάγκες των άλλων και νιώθουν ότι θα πρέπει να δεχθούν τη φροντίδα του περιβάλλοντος, κάτι που είναι πιο έντονο σε περιόδους που εμφανίζεται μια ασθένεια. Παραμένοντας στον χαρακτήρα εφήβων και ηλικιωμένων, παρατηρείται επίσης η απειθαρχία, η ανυπακοή και η δυστροπία, θεωρώντας ότι θα μπορέσουν να κρυφτούν από τους άλλους, να αποφύγουν συμπεριφορές που τους δυσκολεύουν και να ζήσουν μακριά από συμβάσεις και πρέπει.
Και στις δύο περιπτώσεις, πρόκειται για μια ευαίσθητη ηλικία, όπου τα άτομα έχουν ανάγκη της αποδοχής των άλλων και της αίσθησης της αναγνώρισης. Συχνά, αναζητούν παρέες, κάνουν εκδρομές και επιθυμούν την περιπέτεια. Αυτό όμως φέρει και μια διαφοροποίηση, καθώς οι έφηβοι χαρακτηρίζονται από τάσεις εξωστρέφειας, με την εναλλαγή προσώπων και την ανάγκη για παρέες, ενώ περνούν και περιόδους ασκητισμού, που απομακρύνονται από όλες τις απολαύσεις και την κοσμική ζωή, ενώ οι ηλικιωμένοι περνούν φάσεις μοναξιάς και έχουν μια τάση εσωστρέφειας, βιώνοντας όμως και περιόδους έντονης κοινωνικοποίησης. Οι έφηβοι έχουν την ανάγκη να είναι δημοφιλείς, να βρίσκονται στο επίκεντρο, ενώ οι ηλικιωμένοι συχνά νιώθουν παραγκωνισμένοι και βιώνουν τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Επίσης, τόσο οι έφηβοι όσο και οι ηλικιωμένοι συχνά κατακλύζονται από υπαρξιακά ζητήματα, όπως: Τι είναι η ζωή; Τι είναι ο θάνατος; Τι υπάρχει μετά τον θάνατο; Ξεκινώντας από διαφορετικό σημείο ο καθένας, εμφανίζουν κοινά υπαρξιακά ερωτήματα και προβληματισμούς. Οι έφηβοι έχουν την ανάγκη να μάθουν για τη ζωή και να κατανοήσουν τον εαυτό τους και τον ρόλο τους μέσα σε αυτή, ενώ οι ηλικιωμένοι θέλουν να βρουν τρόπους να κατευνάσουν τον φόβο του θανάτου και να εκλογικεύσουν τις απώλειες που βιώνουν. Τα ερωτήματα αυτά σχετικά με τον εαυτό αποκαλύπτουν και τη διαφορετική φάση που βρίσκονται ως προς τη δόμηση της ταυτότητας. Στην εφηβεία η ταυτότητα βρίσκεται υπό διαμόρφωση για αυτό συχνά πειραματίζονται, ενώ στην τρίτη ηλικία έχουν μια δομημένη πλέον ταυτότητα και βρίσκονται σε μια συνεχή επαναξιολόγηση της ζωής τους, που διακατέχεται από έντονη νοσταλγία ή δυσφορία για όλα τα απωθημένα, που δεν πραγματοποιήθηκαν, αν και συχνά δικαιολογούν τις επιλογές τους ώστε να μπορούν να αντέξουν τη σκληρότητα της πραγματικότητας.
Ένα ακόμη κοινό στοιχείο είναι το σώμα, το οποίο και στις δύο περιπτώσεις αλλάζει και τόσο οι έφηβοι όσο και οι ηλικιωμένοι καλούνται να προσαρμοστούν στη νέα τους εικόνα. Πρόκειται, λοιπόν, για δύο ηλικιακές φάσεις που χαρακτηρίζονται από έντονες αλλαγές, έντονα συναισθήματα, που κάποιες φορές είναι δύσκολο να διαχειριστούν, ενώ συχνά βιώνουν κυκλοθυμία, εναλλάσσοντας τα γέλια με τα κλάματα, αν και οι ηλικιωμένοι συνήθως συγκινούνται με το παραμικρό.
Η εφηβεία είναι άμεσα συνυφασμένη με την επαναστατικότητα, καθώς οι έφηβοι νιώθουν την ανάγκη να απαγκιστρωθούν από τον έλεγχο και την επίβλεψη των γονιών τους. Η επανάσταση σε ορισμένες περιπτώσεις συναντάται και στην τρίτη ηλικία, καθώς για ορισμένους έρχεται η ώρα να απορρίψουν άτομα και καταστάσεις και να τολμήσουν όλα όσα δεν είχαν την ευκαιρία να πραγματοποιήσουν σε προηγούμενα ηλικιακά στάδια.
Η εφηβεία, λοιπόν, και η τρίτη ηλικία μπορεί να αποτελούν την Ανατολή και τη Δύση της ζωής και να μας φαίνεται πολύ δύσκολο ότι θα μπορούσαν κάπου να συναντηθούν. Ωστόσο, είναι δύο ηλικίες που μοιράζονται περισσότερα κοινά στοιχεία από όσα μπορούμε να φανταστούμε.
ΑΡΘΡΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ "ΣΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου