Επιλεκτική Αλαλία (Μέρος Β’)

Συμβουλές για να βοηθήσετε τα παιδιά με Επιλεκτική Αλαλία να μιλήσουν

• Περιμένετε 5 δευτερόλεπτα: Συχνά δεν δίνουμε στα παιδιά αρκετό χρόνο για να απαντήσουν. Το να περιμένεις πέντε δευτερόλεπτα χωρίς να επαναλάβεις την ερώτηση ή να μην αφήσεις κάποιον άλλο να απαντήσει αντί για το παιδί είναι ένας καλός κανόνας. Βοηθά επίσης τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται το άγχος τους.

 

• Χρησιμοποιήστε αυτοκόλλητα για να επαινέσετε το παιδί σας: Αντί απλώς να του λέτε "Τέλεια δουλειά!" είναι προτιμότερο να είστε πιο συγκεκριμένοι: "Καταπληκτική δουλειά! Πες μας τώρα αν θέλεις χυμό ή ποιος χυμός σου αρέσει περισσότερο για να πιεις!" Με αυτόν τον τρόπο το παιδί γνωρίζει ακριβώς για το τι το επαινούν και αισθάνεται ότι του δίνονται κίνητρα για να συνεχίσει να μιλά.

• Επαναλάβετε την ερώτησή σας: Αντί να κάνετε ερωτήσεις που μπορούν να απαντηθούν με ναι ή όχι ή με γνέψιμο του κεφαλιού του, κάντε μια ερώτηση που είναι πιο πιθανό να προκαλέσει μια μεγαλύτερη προφορική απάντηση. Δοκιμάστε να του δώσετε κάποιες επιλογές όπως λόγου χάρη: θα ήθελες το αυτοκόλλητο με το σκυλάκι ή εκείνο με το αστέρι; ή ακόμη θα μπορούσατε να θέσετε περισσότερες ερωτήσεις ανοιχτού τύπου, όπως π.χ. τι θα ήθελες να παίξουμε στη συνέχεια;

• Πρακτική επανάληψη: Επαναλάβετε ή παραφράστε ό, τι λέει το παιδί σας. Αυτό ενισχύει και επιτρέπει στο παιδί σας να έχει επίγνωση για ό,τι έχει ακούσει και έτσι να το κατανοεί καλύτερα . Για παιδιά που μιλούν πολύ σιγανά, το να επαναλαμβάνουν αυτό που τα ίδια λένε τα βοηθά επίσης να συμμετέχουν σε μεγαλύτερες ομάδες ατόμων.

• Να είστε ενεργητικός συνομιλητής: Κάντε μια ανακεφαλαίωση για το τι κάνει το παιδί σας: μη διστάζετε να του πιάνετε την κουβέντα, π.χ.: Βλέπω ότι σχεδιάζεις ένα λουλούδι" ή "βλέπω ότι δείχνεις την εικόνα στο βιβλίο." Αυτό βοηθά στην εκδήλωση ενδιαφέροντος για το τι κάνει το παιδί και είναι μια καλή τεχνική για να σας ζητήσει βοήθεια όταν θα τη χρειαστεί.

 

Βοηθώντας τα μεγαλύτερα παιδιά

Η θεραπεία παιδιών μεγαλύτερης ηλικίας με (ΕΑ) είναι πιο περίπλοκη, επειδή αυτά έχουν ζήσει με τη διαταραχή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αλλά πρέπει να σημειωθεί ότι υπάρχει ακόμα υποσχόμενη βοήθεια για αυτά τα παιδιά.

Τα παιδιά που είχαν (ΕΑ) για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα έχουν συνηθίσει να μην μιλούν δημόσια, και οι γονείς, οι δάσκαλοι και άλλοι φροντιστές τους θα έχουν προσαρμοστεί σε αυτό το πρόβλημα, συνήθως μη γνωρίζοντας ότι υπάρχουν πράγματα που μπορούν να κάνουν για να δοθεί λύση. Για να καταπολεμήσουν αυτές τις μακροχρόνιες συνήθειες, οι ψυχολόγοι θα πρέπει να εφαρμόσουν ένα πολύ ισχυρό πρόγραμμα θεραπείας, πιθανότατα χρησιμοποιώντας εντατική Γνωστική- συμπεριφορική θεραπεία. Οι ψυχολόγοι  μπορούν επίσης να πάνε μαζί με τα παιδιά στα μέρη όπου αυτά δυσκολεύονται να μιλήσουν και να εφαρμόσουν εκεί τη θεραπεία κάτω από «ζωντανές» συνθήκες, δηλαδή σε πραγματικό χρόνο και χώρο.

Τα μεγαλύτερα παιδιά που έχουν μεγαλύτερο ιστορικό (ΕΑ) είναι πιθανότερο να λάβουν φαρμακευτική αγωγή για να τα βοηθήσουν να συμμετάσχουν στη θεραπεία.

Τέλος, τα μεγαλύτερα παιδιά με (ΕΑ) είναι επίσης πιο πιθανό να έχουν και άλλες διαταραχές, όπως κοινωνική φοβία, άγχος ή κατάθλιψη. Αυτές οι διαταραχές θα πρέπει να αντιμετωπίζονται επίσης. Η θεραπεία για την (ΕΑ) δε σημαίνει ότι θα απαλλάξει το παιδί και από τις άλλες διαταραχές.

 

Δίγλωσσα παιδιά

Η επιλεκτική αλαλία είναι πιο συχνή στα παιδιά που μιλούν μια δεύτερη γλώσσα. Το να είναι δίγλωσσο κάποιο παιδί δεν προκαλεί (ΕΑ), αλλά για τα παιδιά που έχουν ήδη αγχώδη προδιάθεση, καθώς αναμένεται να χρησιμοποιήσουν μια γλώσσα με την οποία είναι λιγότερο εξοικειωμένα και δεν νιώθουν τόσο άνετα, τότε ίσως αυτό να αποτελεί έναν επιβαρυντικό παράγοντα εκθέτοντάς τα σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν (ΕΑ).

Μερικά δίγλωσσα παιδιά μπορεί να σιωπούν μόνο όταν αναμένεται να μιλήσουν στη δεύτερη γλώσσα τους, δηλ. στην γλώσσα την οποία χρησιμοποιούν λιγότερο. Για άλλα πάλι παιδιά, ο φόβος τους για την ομιλία μπορεί να γενικευτεί, με αποτέλεσμα να σταματήσουν να μιλούν ακόμη και στη μητρική τους γλώσσα.

Η διάγνωση των δίγλωσσων παιδιών πρέπει να γίνεται προσεκτικά. Τα παιδιά δεν πρέπει να διαγιγνώσκονται με (ΕΑ) εάν η αποτυχία τους να μιλήσουν οφείλεται σε δυσκολία κατανόησης ή σε δυσκολία χρήσης της δεύτερης γλώσσας. Τα δίγλωσσα παιδιά συνήθως βιώνουν μια «σιωπηλή περίοδο» καθώς κατακτούν τη νέα τους γλώσσα, οπότε οι ψυχολόγοι θα πρέπει να προσέχουν να μην παρερμηνεύσουν αυτό το στάδιο της μάθησης και θεωρήσουν ότι πρόκειται για (ΕΑ). Τα δίγλωσσα παιδιά αρχίζουν επίσης να αναπτύσσουν τη γλώσσα με πιο αργούς ρυθμούς.

Συχνές Ερωτήσεις

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ (ΕΑ) και αυτισμού ή διαταραχής επικοινωνίας;

Χρειάζεται μεγάλη προσοχή όταν ένα παιδί αντιμετωπίζει προβλήματα στην επικοινωνία καθώς δεν είναι πάντοτε εύκολο να προσδιοριστεί εάν αυτό έχει (ΕΑ) ή κάτι άλλο. Ενώ μια διαταραχή της επικοινωνίας θα είναι εμφανής σε όλες τις καταστάσεις, τα συμπτώματα της επιλεκτικής αλαλίας είναι αισθητά μόνο σε συγκεκριμένες κοινωνικές καταστάσεις. Ομοίως, τα παιδιά με αυτισμό θα έχουν προβλήματα κοινωνικής αλληλεπίδρασης σε όλες τις περιστάσεις, και όχι μόνο με ορισμένα άτομα ή μόνο σε συγκεκριμένες συνθήκες.

Μπορούν τα παιδιά να ξεπεράσουν την Επιλεκτική αλαλία;

Οι ειδικοί δεν γνωρίζουν αν όλα τα παιδιά με επιλεκτική αλαλία θα την ξεπεράσουν. Αλλά αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η θεραπεία της γίνεται πολύ πιο δύσκολη όσο μεγαλώνει το παιδί, οπότε είναι εξαιρετικά σημαντικό να μην αναβάλουμε τη θεραπεία. Επιπλέον, όσο περισσότερο ένα παιδί παραμένει μέσα σε συγκεκριμένες συνθήκες, στις οποίες δεν μπορεί να μιλήσει, τότε τόσο περισσότερο θα υποφέρει συναισθηματικά και θα χάσει σημαντική κοινωνική καθώς και ακαδημαϊκή ανάπτυξη.

Θα βοηθούσε η αλλαγή τάξης ή η αλλαγή σχολείου;

Μερικές φορές η μετάβαση σε διαφορετική τάξη ή σε διαφορετικό σχολείο μπορεί να βοηθήσει, καθώς το παιδί σας δε θα έχει ιστορικό να μην μιλάει εκεί. Ακόμα και όταν ένα παιδί βρίσκεται σε θεραπεία, μπορεί μερικές φορές να είναι δύσκολο να το κάνουμε να μιλήσει μπροστά σε έναν δάσκαλο με τον οποίο έχει ιστορικό να μην του μιλάει. Όσο περισσότερο έχει συνηθίσει το παιδί να μην μιλά σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, τόσο βαθαίνει και εδραιώνεται αυτή του η συνήθεια.

Ωστόσο, η αλλαγή τάξεων δεν λειτουργεί πάντα, ειδικά αν αυτή είναι η μόνη αλλαγή στην οποία θα προβείτε. Εάν αποφασίσετε να αλλάξετε τάξεις ή σχολεία, είναι καλύτερο να εφαρμόσετε στρατηγικές και τεχνικές προτού προβείτε σε τέτοιου είδους αλλαγές. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα πρέπει να κάνετε κάποια πράγματα όπως να επισκεφθείτε πρώτα τη νέα τάξη και να κανονίσετε μια συνάντηση με τον νέο δάσκαλο του παιδιού σας πριν ξεκινήσει το σχολείο, σε μια κατάσταση όπου το παιδί σας δεν αναμένεται να απαντήσει άμεσα σε ερωτήσεις ή να μιλήσει. Στην ιδανική περίπτωση, ένας νέος δάσκαλος θα έπρεπε να επιμορφωνόταν ή τουλάχιστον να ενημερωνόταν  σχετικά με το τι είναι η επιλεκτική αλαλία, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίζει σωστά τα παιδιά με (ΕΑ).

Τι πρέπει να πω στην οικογένειά μου;

 Τα παιδιά με επιλεκτική αλαλία, συχνά δεν μπορούν να μιλήσουν με ορισμένα μέλη, ειδικά της εκτεταμένης οικογένειας, κάτι που μπορεί να είναι αγχωτικό για όλους, εάν μάλιστα θεωρηθεί ότι το παιδί με (ΕΑ) εκφράζει αυτή τη συμπεριφορά από πείσμα ή χειριστικά για να περνάει το δικό του. Μια εξήγηση  στους συγγενείς σχετικά με το τι είναι η (ΕΑ) είναι αναγκαία, καθώς και το πώς θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμοι και βοηθητικοί είναι εξίσου σημαντικό. Μερικοί ψυχολόγοι επιδιώκουν μία συνάντηση με τους παππούδες και τις γιαγιάδες, καθώς και με άλλα σημαντικά μέλη της οικογένειας, προκειμένου να τους καθοδηγήσουν στο πώς μπορούν να βοηθήσουν το παιδί. Όταν τα μέλη της οικογένειας συμπεριλαμβάνονται στη θεραπεία του παιδιού με (ΕΑ), τότε συνήθως αυτά ανταποκρίνονται και είναι πιο πρόθυμα να βοηθήσουν το παιδί να βελτιωθεί.

 

Πηγή:

Child Mind Institute. (2020). Parents Guide: How to Help a Child with Selective Mutism. Retrieved from https://childmind.org/guide/parents-guide-to-sm/.

 

Ελεύθερη μετάφραση κειμένου: Κουραβάνας Νικόλαος

Επιμέλεια κειμένου: Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, Msc.