Ο Ντροπαλός Έφηβος

Αρκετά παιδιά στην εφηβεία παρουσιάζουν συχνά μια συστολή ή ντροπαλότητα που είναι παροδική και δεν χρειάζεται να προκαλεί ανησυχία στους γονείς. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της; 

Όταν όμως η ντροπαλότητα έχει εγκατασταθεί σε διάφορους τομείς, όπως τις σχέσεις, το ψυχολογικό, διανοητικό και κοινωνικό επίπεδο, και επηρεάζει το σύνολο της ζωής του παιδιού είναι λογικό να προκαλεί ανησυχία στους γονείς.
Στις περισσότερες περιπτώσεις ο εσωστρεφής έφηβος παρουσιάζει ντροπαλότητα από την παιδική ηλικία και εμφανίζει δυσκολίες στις σχέσεις με τους άλλους. Ο εσωστρεφής έφηβος νιώθει πολύ άβολα στις κοινωνικές του επαφές και δυσκολεύεται να εκφράσει και να μοιραστεί τα συναισθήματά του.

Η εσωστρέφεια και η μη έκφραση των συναισθημάτων μπορεί να οδηγήσει τον έφηβο σε θυμό ή σε απαγορευμένες συμπεριφορές.

Ο έφηβος θα ήθελε να εκφράσει κάποια πράγματα αλλά δεν βρίσκει τις κατάλληλες λέξεις, για αυτό υιοθετεί άλλες συμπεριφορές εκτόνωσης.

Ο ντροπαλός έφηβος συνήθως νιώθει άβολα έξω από το σπίτι του. Πιστεύει ότι κανένας δεν τον θέλει στη συντροφιά του και θεωρεί ότι είναι αδέξιος και βαρετός. Δεν αντέχει να τον κοιτάζουν έτσι, νιώθει ότι δεν είναι ικανός για τίποτα, ότι τον κοροϊδεύουν πίσω από την πλάτη του, ότι δεν μπορεί να κάνει ερωτικές σχέσεις ενώ όλοι οι άλλοι έχουν.

Τα ντροπαλά παιδιά αισθάνονται ότι οι άλλοι είναι πάντα ισχυρότεροι, ικανότεροι και απειλητικοί.

Βασικές ενδεικτικές συμπεριφορές:
· Μαζεύεται και σπάνια λέει τη γνώμη του μέσα σε μία ομάδα, εκτός και αν του ζητηθεί επίμονα.
· Συνήθως μιλά χαμηλόφωνα.
· Αποφεύγει συστηματικά χώρους με πολλά άτομα.
· Κάθε φορά που κάτι πηγαίνει στραβά, ρίχνει το φταίξιμο στον εαυτό του.
· Προτιμά τη μοναξιά και τις σχολικές εργασίες που δεν απαιτούν συνεργασία.
· Θίγεται εύκολα και κατεβάζει αμέσως το βλέμμα του.
· Θυμώνει σπάνια, αλλά τότε έχει έντονα ξεσπάσματα.
· Θέλει, αλλά διστάζει να συμμετέχει σε ομαδικά ή ατομικά αθλήματα, σε χορούς και εκδηλώσεις.
· Προτιμά να περνά πολλές ώρες με ατομικές ασχολίες, όπως υπολογιστή ή ηλεκτρονικά παιχνίδια.
· Συχνά παρουσιάζει σχολική αποτυχία ενώ έχει υψηλές νοητικές ικανότητες. Στα διαγωνίσματα έχει το φόβο της λευκής κόλλας ή φοβάται ότι δεν θα θυμάται τίποτα.

Η ντροπαλότητα σε υπερβολικό βαθμό που δεν θα την ξεπεράσει το παιδί μετά το τέλος της εφηβείας μπορεί να εξελιχθεί ή να κρύβει μια κοινωνική φοβία.
Συνήθως, η ντροπαλότητα αρχίζει να υποχωρεί σταδιακά μετά την είσοδο του ατόμου στην επαγγελματική δραστηριότητα.

Όσον αφορά την ντροπαλότητα του παιδιού μας θα πρέπει να διερευνήσουμε ποια είναι τα αίτια. Η ντροπαλότητα μπορεί να κρύβει χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, ανασφάλεια και φοβίες. Θα πρέπει να διερευνήσουμε αλλαγές που έχουν συμβεί στην οικογένεια, όπως διαζύγιο, θάνατος, μετακόμιση, και ποια είναι η επίδραση αυτών στο παιδί.

Ο γονιός θα πρέπει να προσαρμόσεις τις απαιτήσεις στα μέτρα του παιδιού και να μην απαιτεί έντονες αλλαγές.

Σε περίπτωση που οι γονείς είναι ντροπαλοί τότε οι ίδιοι αποτελούν πρότυπο για το παιδί. Σε αυτή την περίπτωση είναι δύσκολο να αλλάξει η κατάσταση. Ωστόσο, οι γονείς μπορούν να ακολουθήσουν ορισμένες συμπεριφορές μέσα από τις οποίες το παιδί θα καταλάβει ότι οι κοινωνικές σχέσεις δεν πρέπει να προκαλούν άγχος ( για παράδειγμα συναντήσεις με φίλους, εξόδους με το παιδί, κοινωνικές συναναστροφές).

Ο γονιός θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνει το παιδί να μιλάει για την καθημερινότητα και τις εμπειρίες του, αλλά κυρίως για τα συναισθήματά του. Αυτό μπορεί να γίνει κάνοντας ο γονιός την αρχή και λέγοντας δικά του πράγματα.

Το παιδί θα πρέπει να μάθει να μην βλέπει κάθε αρνητικό σχόλιο ως απόρριψη.
Βελτίωση της αυτοπεποίθησης του παιδιού.
Συμμετοχή του παιδιού σε δραστηριότητες και προγράμματα όπου θα νιώθει αποδεκτό και χρήσιμο.
Συμμετοχή σε αθλητικές και ομαδικές δραστηριότητες που του αρέσουν και στις οποίες θα έχει καλή επίδοση.
Παροτρύνουμε το παιδί να καλεί φίλους στο σπίτι.

Πότε είναι ανησυχητική η ντροπαλότητα:
Όταν ο έφηβος ακυρώνει συναντήσεις την τελευταία στιγμή, δείχνει τρομερά αγχωμένος και αναστατωμένος όταν αναγκαστικά βρίσκεται με άλλους, όταν αποφεύγει δραστηριότητες που τον ευχαριστούν επειδή θα είναι και άλλοι άνθρωποι, όταν δείχνει παθητικότητα, απαισιοδοξία και χαμηλή αυτοεκτίμηση, όταν δεν έχει φίλους, όταν περνά όλες τις ελεύθερες ώρες του στον υπολογιστή, όταν παρουσιάζει μεγάλη κάμψη στις σχολικές επιδόσεις, όταν παρουσιάζει περιθωριακές συμπεριφορές για να νιώθει αποδεκτός και όταν παρουσιάζει υπερβολική εσωστρέφεια ακόμη και με άτομα που το παιδί γνωρίζει αρκετά καλά.

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος