Το αίσθημα της ενοχής

Είναι χρήσιμες οι ενοχές; Μήπως νιώθουμε περισσότερες ενοχές από όσες αντέχουμε;

 

Πολλές  φορές  βασανίζουμε  τη  σκέψη  μας  και  το  μυαλό  μας  γιατί  είπαμε  κάτι  που  δεν  έπρεπε  ή  γιατί  κάναμε  ή  αποφύγαμε  να  κάνουμε  μια  πράξη,  ή  γιατί  επιλέξαμε  να  εμπλακούμε  σε  μια  κατάσταση.  Μετανιώνουμε  για  αυτό  που  κάναμε,  αγχωνόμαστε  και  γεμίζουμε  το  μυαλό  μας  με  σκέψεις  και  ενοχές.  Ενοχές  μπορεί  να  νιώσουμε  και  όταν  πράττουμε  κάτι  που  είναι  αποτέλεσμα  σύγκρουσης  ανάμεσα  στους  ηθικούς  κανόνες  και  τις  επιθυμίες  μας.  Τι  θα  υπερισχύσει  και  πως  τελικά  βιώνουμε  αυτή  τη  σύγκρουση;  Νιώθουμε  πάντα  καλά  όταν  επιλέγουμε  αυτό  που  εμείς  επιθυμούμε  ή  κάποιες  φορές  οι  ενοχές  υπερισχύουν  της  ικανοποίησης  που  λαμβάνουμε;

Πρόκειται  για  συναισθήματα  που  μπορεί  να  νιώσει  ο  καθένας  σε  ορισμένες  φάσεις  της  ζωής  του.  Το  πρόβλημα  είναι  τι  γίνεται  όταν  διαρκώς  βάζουμε  τον  εαυτό  μας  σε  μια  κατάσταση  να  μετανιώνει  για  αυτά  που  έκανε  ή  δεν  έκανε  και  να  προσπαθεί  να  βρει  εναλλακτικές  λύσεις.  Όταν  νιώθουμε  συχνά  ενοχές  αυτό  που  σίγουρα  καταφέρνουμε  είναι  να  βάζουμε  τον  εαυτό  μας  σε  έντονη  δοκιμασία  και  να  κάνουμε  κακό  στην  ψυχική  μας  υγεία  και  ισορροπία.  Οι  ενοχές,  όπως  και  κάθε  συναίσθημα,  είναι  χρήσιμο  να  υπάρχει  αρκεί  να  μην  επικρατεί  στη  ζωή  μας.  Το  ερώτημα  είναι  χρησιμεύουν  σε  τίποτα  οι  ενοχές;

Όταν  νιώθουμε  ενοχές,  ουσιαστικά  νιώθουμε  ένα  βάρος  στη  συνείδησή  μας  για  κάτι  που  κάναμε,  είπαμε,  υποσχεθήκαμε,  αποφασίσαμε,  ενώ  κατά  βάθος  δεν  ήμασταν  σίγουροι  για  αυτό  ή  αναγκαστήκαμε  να  το  κάνουμε  ή  επιλέξαμε  να  μην  το  κάνουμε  γιατί  δεν  θέλαμε,  όμως  σκεφτόμαστε  πως  θα  το  εκλάβει  ο  άλλους.  Αυτό  μπορεί  να  συμβεί  σε  όλους,  πολλές  φορές  ακούσια,  άρα  δεν  είναι  ανάγκη  να  δίνουμε  πάντα  την  ίδια  προσοχή  και  βαρύτητα.  Είναι  πολλοί  οι  παράγοντες  που  επιδρούν  στη  συνείδηση  του  ανθρώπου,  άλλοι  σωστοί  και  δικαιολογημένοι  και  άλλοι  υπερβολικοί  και  απαράδεκτοι.

Μέχρι  ένα  βαθμό  οι  ενοχές  είναι  χρήσιμες  γιατί  μας  επιτρέπουν  να  αναρωτηθούμε  για  πράξεις,  λόγια  ή  σκέψεις  μας  λαμβάνοντας  ταυτόχρονα  υπόψη  και  το  πώς  νιώθει  ο  άλλος.  Η  ενοχή  μπορεί  να  μας  ενεργοποιήσει  ώστε  να  βελτιώσουμε  τον  εαυτό  μας  ή  τη  συμπεριφορά  μας  απέναντι  στους  άλλους.  Το  να  παραμένουμε  απλά  στις  ενοχές  και  τις  τύψεις,  χωρίς  να  παίρνουμε  την  απόφαση  για  δράση,  δεν  μας  βοηθάει  σε  κάτι.  Το  ζήτημα  είναι  να  αναγνωρίσουμε  τι  έχουμε  κάνει  και  να  προσπαθήσουμε  να  το  βελτιώσουμε,  αφήνοντας  στη  συνέχεια  και  τις  ενοχές.  Δεν  μας  βοηθάει  να  ζούμε  διαρκώς  με  ενοχές  για  διάφορα  πράγματα.  Οι  ενοχές  δεν  μας  αφήνουν  να  ηρεμήσουμε,  να  τα  βρούμε  με  τον  εαυτό  μας,  να  αποδεχτούμε  ότι  έχουμε  κάνει.

Όταν  έχουμε  διαρκώς  την  τάση  να  νιώθουμε  ενοχές  μπορεί  να  καταλήξουμε  να  βρισκόμαστε  σε  μια  διαρκή  αγωνία  και  ανησυχία.  Μήπως  νιώθουμε  υπερβολικά  υπεύθυνοι  για  τα  πάντα  και  συνεχώς  προσπαθούμε  να  κάνουμε  το  σωστό;  Αν  αναλώσουμε  τις  σκέψεις  και  τον  εαυτό  μας  μόνο  στις  ενοχές  που  βιώνουμε  τότε  μπορεί  να  γίνουμε  πολύ  παθητικοί  και  αδύναμοι  απέναντι  στις  καταστάσεις,  χωρίς  να  μπορούμε  να  πάρουμε  καμία  πρωτοβουλία.  Επίσης,  για  να  αποφύγουμε  το  αίσθημα  της  ενοχής  και  να  νιώθουμε  καλά  μ  τον  εαυτό  μας  μπορεί  εύκολα  να  ανταποκρινόμαστε  στις  προθέσεις  και  στα  θέλω  των  άλλων.  Πριν  αφήσουμε  όμως  τους  άλλους  να  ‘εκμεταλλευτούν’  τις  ενοχές  που  νιώθουμε  και  καταπατούν  διαρκώς  τα  όρια  μας,  ας  βρούμε  κι  ας  καθορίσουμε  αυτά  τα  όρια.  Δεν  φταίνε  οι  άλλοι  που  μας  ‘εκμεταλλεύονται’,  φταίμε  εμείς  που  τους  αφήνουμε…

Παπαδοπούλου  Ελένη-  Ψυχολόγος