Αρνητικές σκέψεις

Αρνητικές σκέψεις

Γιατί κάνουμε αρνητικές σκέψεις και πώς μπορούμε να τις σταματήσουμε;

Οι  σκέψεις  συνδέονται  με  τα  συναισθήματα  και  τη  συμπεριφορά  μας.  Επομένως,  όταν  κάνουμε  αρνητικές  σκέψεις  οδηγούμε  τον  εαυτό  μας  στο  να  βιώσει  αρνητικά  συναισθήματα  (άγχος,  αγωνία,  ένταση,  κ.α.),  ενώ  αυτό  έχει  αντίκτυπο  και  στη  συμπεριφορά  μας  (αϋπνίες,  ταχυκαρδία,  πίεση,  κ.α.).  Το  άτομο  μεγαλώνοντας  μπαίνει  περισσότερο  στη  διαδικασία  να  κάνει  διάφορες  αρνητικές  σκέψεις,  με  αποτέλεσμα  το  βράδυ  να  μην  μπορεί  να  κοιμηθεί,  ενώ  κατά  τη  διάρκεια  της  ημέρας  να  έχει  ιδιαίτερα  κακή  διάθεση.  Όσο  πιο  πολλές  αρνητικές  σκέψεις  κάνουμε  τόσο  πιο  πολύ  χαλάει  η  διάθεσή  μας  και  τόσο  πιο  πολλές  νέες  αρνητικές  σκέψεις  δημιουργούνται.

 Το  ερώτημα  είναι  τι  μπορούμε  να  κάνουμε  με  αυτές  τις  σκέψεις.  Μπορούμε  να  τις  ξεπεράσουμε;  Μπορούμε  να  τις  σταματήσουμε;  Αυτό  εξαρτάται  μόνο  από  εμάς  τους  ίδιους  από  κανέναν  άλλο.  Ο  καθένας  μόνο  του  λοιπόν  μπορεί  να  βοηθήσει  τον  εαυτό  του. 

 Οι  αρνητικές  σκέψεις  μας  κάνουν  να  νιώθουμε  ταραγμένοι,  αγχωμένοι,  στεναχωρημένοι,  φοβισμένοι,  απογοητευμένοι…  Κάθε  αρνητική  σκέψη  μας  δημιουργεί  ένα  ή  περισσότερα  συναισθήματα,  τα  οποία  εξαρτώνται  από  το  περιεχόμενο  των  σκέψεων,  επομένως  είναι  αρνητικά  και  τα  συναισθήματα  που  βιώνουμε.  Οι  σκέψεις  και  οι  πεποιθήσεις  που  έχουμε  για  ένα  γεγονός  ή  για  μια  κατάσταση  μας  δημιουργεί  ένα  σύνολο  συναισθημάτων.

 Όταν  υπάρχουν  κάποια  γεγονότα  στη  ζωή  μας  που  μας  προκαλούν  αυτές  τις  αρνητικές  σκέψεις,  για  παράδειγμα  ένας  θάνατος,  μια  αρρώστια  στο  οικογενειακό  μας  περιβάλλον,  τότε  είναι  πιο  δύσκολο  να  βγάλουμε  από  το  μυαλό  όλες  αυτές  τις  αρνητικές  σκέψεις  που  έρχονται  συχνά.  Ωστόσο,  θα  πρέπει  να  προσπαθήσουμε  να  ξαναβρούμε  μια  εσωτερική  ισορροπία  διώχνοντας  τις  αρνητικές  σκέψεις.

 Πως  μπορούμε  να  αλλάξουμε  τις  αρνητικές  σκέψεις; 

Αρχικά  θα  πρέπει  να  τις  αναγνωρίσουμε  και  να  τις  καταγράψουμε,  έτσι  ώστε  να  μπορέσουμε  να  βρούμε  που  κάνουμε  λάθος  κατά  τη  διεργασία  της  σκέψης.  Μπορούμε  να  γράψουμε  σε  ένα  χαρτί  μια  σύντομη  περιγραφή  της  πραγματικής  κατάστασης  ή  του  προβλήματος  που  μας  ενοχλεί  καθώς  και  τα  αρνητικά  συναισθήματα  που  νιώσαμε.  Επίσης,  θα  πρέπει  να  γράψουμε  και  να  απαριθμήσουμε  κάθε  μία  από  τις  αυτόματες  αρνητικές  σκέψεις  που  μας  προκαλεί  το  συγκεκριμένο  γεγονός  ή  η  κατάσταση. 

 Αφού  καταγράψουμε  τις  αρνητικές  σκέψεις  και  αναγνωρίσουμε  τα  λάθη  στην  διεργασία  αυτών  των  σκέψεων  μπορούμε  να  ρωτήσουμε  τον  εαυτό  μας  πόσο  σίγουρος  είναι  ότι  αυτό  που  σκέφτεται  ισχύει  πραγματικά.  Όταν  αισθανόμαστε  άσχημα  συχνά  πιστεύουμε  ότι  τα  πράγματα  είναι  άσχημα  χωρίς  να  μπαίνουμε  στη  διαδικασία  να  εξετάζουμε  τα  δεδομένα  που  έχουμε.  Για  παράδειγμα,  ας  αναρωτηθούμε  «Πάντα  βλακείες  κάνω;  Είμαι  ένας  αποτυχημένος;». 

 Στην  αυτοκριτική  που  κάνουμε  δεν  αρκεί  το  να  είμαστε  πολύ  αυστηροί  με  τον  εαυτό  μας  θα  πρέπει  να  υπάρχει  και  μια  δόση  αλήθειας,  για  αυτό  καλύτερα  να  εστιάζουμε  στο  συγκεκριμένο  πρόβλημα  παρά  να  αρχίσουμε  να  κατηγορούμε  τον  εαυτό  μας.  Μήπως  έχουμε  μια  τάση  να  γενικεύουμε  αυτά  που  σκεφτόμαστε;  Αν  κάποιος  θεωρεί  τον  εαυτό  του  αποτυχημένο,  τότε  μπορεί  να  πείσει  τον  εαυτό  του  ότι  είναι  αποτυχημένος  σε  όλα  και  μπορεί  να  σκέφτεται  ότι  δεν  είναι  άξιος  να  έχει  την  αγάπη  των  άλλων,  ενώ  ο  τρόπος  συμπεριφοράς  του  τον  κάνει  να  επιβεβαιώνει  τις  σκέψεις  του. 

 Όταν  είμαστε  έντονα  αυτοκριτικοί  με  τον  εαυτό  μας  ας  αναρωτηθούμε  «εάν  είχα  έναν  κολλητό  φίλο  ή  φίλη  που  μου  έμοιαζε  και  αντιμετώπιζε  ένα  παρόμοιο  πρόβλημα,  θα  του  έλεγα  αυτό  που  λέω  στον  εαυτό  μου;»  Πολύ  συχνά  είμαστε  πολύ  αυστηροί  με  τον  εαυτό  μας  σε  σχέση  με  τους  άλλους  ανθρώπους.  Η  απάντησή  μας  σχετικά  με  την  αυστηρότητα  μπορεί  να  είναι  ότι  έχουμε  υψηλούς  στόχους  και  τις  σταθερές  για  τον  εαυτό  μας.  Με  τα  αρνητικά  όμως  σχόλια  πόσο  μπορούμε  να  ενθαρρύνουμε  τον  εαυτό  μας,  άραγε  θα  τα  χρησιμοποιούσαμε  για  να  ενισχύσουμε  τον  κολλητό  φίλο  μας;  Ας  σταματήσουμε  να  λειτουργούμε  με  δύο  μέτρα  και  δύο  σταθμά.  Όταν  κάνουμε  μια  αρνητική  σκέψη  ας  ρωτήσουμε  τον  εαυτό  μας  ‘Μήπως  βλέπω  τα  πράγματα  μόνο  άσπρα  ή  μόνο  μαύρα;’  Υπάρχουν  μόνο  δύο  περιπτώσεις;  Ή  θα  είμαι  εντελώς  πετυχημένος  ή  εντελώς  αποτυχημένος;  Μια  τέτοια  σκέψη  μπορεί  να  μας  οδηγήσει  σε  άγχος,  πανικό,  κατάθλιψη,  ενοχή,  κατωτερότητα,  απελπισία,  τελειομανία,  θυμό  ή  απελπισία. 

 Όταν  αισθανόμαστε  άσχημα  μπορούμε  να  παρατηρήσουμε  μήπως  λέμε  στον  εαυτό  μας  ‘Θα  ‘πρεπε  να  κάνω  εκείνο’  ή  ‘Δεν  θα  ‘πρεπε  να  κάνω  εκείνο’.  Τα  ‘πρέπει’  μπορούμε  να  τα  αντικαταστήσουμε  με  φράσεις  ‘θα  ήταν  καλύτερο’  ή  ‘θα  ήταν  προτιμότερο’.  Πρόκειται  για  μια  πολύ  λεπτή  αλλαγή  που  μπορεί  όμως  να  είναι  αποτελεσματική.  Βασική  συνέπεια  είναι  ότι  σταματούμε  να  είμαστε  έντονα  αυταρχικοί  και  επικριτικοί  με  τον  εαυτό  μας.  Τα  διάφορα  'πρέπει'  θυμίζουν  τιμωρία,  κάποιος  μας  υποχρεώνει  να  κάνουμε  κάτι  χωρίς  την  θέλησή  μας.  Αυτό  φυσιολογικά  ξυπνά  μέσα  μας  μια  επαναστατική  διάθεση:  Θέλουμε  να  αντισταθούμε  στο  πρέπει,  να  πάμε  κόντρα.  Βοηθητικό  είναι  επίσης  αντί  να  ψάχνουμε  διαρκώς  να  βρούμε  τα  αίτια  στον  εαυτό  μας  και  στα  αρνητικά  στοιχεία  που  έχει  να  προσπαθήσουμε  να  βρούμε  και  άλλα  αίτια  που  προκαλούν  ένα  πρόβλημα.  Επίσης,  για  κάθε  αρνητική  σκέψη  ας  αναλογιστούμε  το  κόστος  και  τα  οφέλη  που  έχει  για  τον  εαυτό  μας. 

 Όταν  κάθε  φορά  που  μένουμε  μόνοι  μας  έρχονται  στο  μυαλό  μας  διάφορες  αρνητικές  σκέψεις  τότε  θα  πρέπει  να  προσπαθούμε  να  τις  σταματήσουμε.  Πως  μπορούμε  να  το  κάνουμε  αυτό;  Πολλές  σκέψεις  έρχονται  αυτόματα  και  είναι  δύσκολο  να  τις  σταματήσουμε,  όμως  αυτό  μπορούμε  να  το  κάνουμε  αντικαθιστώντας  τις  αρνητικές  σκέψεις  με  άλλες  σκέψεις.  Ας  σκεφτούμε  κάτι  ευχάριστο,  κάτι  που  μας  ικανοποιεί,  ας  φέρουμε  στο  μυαλό  μας  Γενικά,  στόχος  είναι  να  απασχολήσουμε  το  μυαλό  μας  με  κάτι  άλλο,  ώστε  να  σταματήσουν  οι  αρνητικές  σκέψεις  που  δεν  οδηγούν  πουθενά.  Κι  ας  προσπαθήσουμε  να  εστιάζουμε  περισσότερο  στα  θετικά  παρά  στα  αρνητικά  που  μας  συμβαίνουν,  ας  κρατάμε  τα  θετικά  στοιχεία  των  καταστάσεων  γύρω  μας  και  ας  προσπαθούμε  ακόμη  και  στα  αρνητικά  να  βρίσκουμε  τις  θετικές  τους  όψεις.     

Παπαδοπούλου  Ελένη-  Ψυχολόγος, MSc