Η γενιά του club sandwich

Πώς οι απαιτήσεις της ζωής οδηγούν σε νέες συνθήκες διαβίωσης;

 

Η αστάθεια αποτελεί ένα χαρακτηριστικό των σύγχρονων κοινωνιών και φαίνεται πως έχουμε προχωρήσει από τη γενιά sandwich στη γενιά του club sandwich, καθώς όλο και περισσότερες οικογένειες είναι οικογένειες πολλών γενεών, μεικτές, από άτομα που συμβιώνουν και επιλεγμένες οικογένειες. Ορισμένοι άνθρωποι βοηθούν συγγενείς και συνομηλίκους να μπορέσουν να σταθούν και πάλι στα πόδια τους, ενώ κάποιοι παρέχουν μακροπρόθεσμη βοήθεια. Στο παρελθόν χρησιμοποιούνταν ο όρος γενιά sandwich για να περιγράφει τον αυξανόμενο αριθμό των νοικοκυριών, στα οποία οι άνθρωποι φρόντιζαν ταυτόχρονα τα παιδιά τους και τους ηλικιωμένους γονείς τους. Η αλλαγή αυτή εξηγήθηκε μέσα από το baby boom και την αύξηση στο προσδόκιμο της ζωής. Σήμερα πλέον ένα σύνολο από παράγοντες έχει συμβάλλει σε μια ακόμη μεγαλύτερη αλλαγή και έχει οδηγήσει στη γενιά του club sandwich. Τέτοιου είδους παράγοντες είναι η οικονομική κρίση, η στεγαστική κρίση, οι χαμηλοί μισθοί, η παιδική μέριμνα και η απώλεια των δικτύων κοινωνικής ασφάλισης.

Όσον αφορά τη γενιά του club sandwich, οι οικογένειες πλέον δεν φροντίζουν μόνο τα μικρά παιδιά και τους ηλικιωμένους γονείς, αλλά και ενήλικα παιδιά που επιστρέφουν στο σπίτι ή και συνομηλίκους ή φίλους, αδέρφια ή άτομα της ευρύτερης οικογένειάς τους. Αυτό οδηγεί σε ένα νέο στρώμα στο sandwich, το οποίο οδηγεί σε διπλασιασμό του. Η επιστροφή των ενήλικων παιδιών στο σπίτι των γονιών ονομάζεται μπούμερανγκ και αποτελεί χαρακτηριστικό της σημερινής γενιάς των 20-30 ετών. Οι βασικοί λόγοι που οδηγούν σε αυτό είναι η δυσκολία εύρεσης οικονομικά προσιτής στέγης και το χρέος των φοιτητικών δανείων.   

Επίσης, σε κάποιες περιπτώσεις στα άτομα της οικογένειας προστίθενται και φίλοι, που δεν έχουν κάπου να μείνουν. Τα άτομα αυτά αν δεν έβρισκαν στέγη θα κατέληγαν να είναι άστεγα. Τα άτομα αυτά ονομάζονται «κρυμμένοι άστεγοι» και μπορεί να είναι τόσο ενήλικες όσο και τα παιδιά τους. Μερικές φορές οι καναπέδες που φιλοξενούνται μετατρέπονται σε δωμάτια στα οποία διαμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα. Οι φίλοι, σε πολλές περιπτώσεις, είναι η μοναδική πηγή βοήθειας. Τα έξοδα διαβίωσης και το ύψος των ενοικίων οδήγησε πολλά άτομα να μετακομίσουν και να συγκατοικήσουν με άλλα άτομα. Κι ενώ πολλοί θεωρούν ότι πρόκειται για μια μεταβατική περίοδο, σε πολλές περιπτώσεις αυτό μετατρέπεται σε μια παγιωμένη κατάσταση.

Σημαντικό ρόλο σε αυτή την κατάσταση έπαιξαν και τα lockdown, που έκαναν πιο έντονη τη μοναξιά αλλά και μείωσαν τους οικονομικούς πόρους πολλών νοικοκυριών. Ορισμένα άτομα άρχισαν να αναζητούν εναλλακτικούς τρόπους διαβίωσης, ώστε να έχουν παρέα και να μοιράζονται και τα έξοδα του σπιτιού. Αυτός ο τρόπος διαβίωσης αποτρέπει τη διολίσθηση του τρόπου ζωής κάτω από το όριο της φτώχειας και δημιουργεί ένα αλληλοϋποστηρικτικό περιβάλλον. Πρόκειται για μια αλλαγή που δείχνει ότι δεν υπάρχει πλέον η πυρηνική οικογένεια, αλλά έχουν αλλάξει οι συνθήκες διαβίωσης και συχνά συναντάμε μια ευρύτερη «οικογένεια», που τα μέλη της δεν συνδέονται απαραίτητα με δεσμούς αίματος και συγγένειας.

 

Πηγή:

https://www.psychologytoday.com/us/blog/unpacking-social-relations/202402/the-club-sandwich-generation. The Club Sandwich Generation. Life demands are serving up new living arrangements.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Διαβάζοντας το βιβλίο: «Οι ηλίθιοι είναι ανίκητοι!»

…και καταφέρνουν πάντοτε να μας χαλάνε την ημέρα!

 

«Η ‘φυσιολογική’ ζωή δεν είναι πάντα μια ‘ικανοποιητική’ ζωή.

‘Θεέ μου, δώσε μου το κουράγιο να αλλάξω αυτό που μπορώ να αλλάξω, την καρτερικότητα να αποδεχτώ αυτά που δεν μπορώ να αλλάξω και τη σοφία να καταλαβαίνω τη διαφορά’ προσεύχονται οι Ανώνυμοι Αλκοολικοί στις συναντήσεις τους. Οι περισσότεροι βέβαια την πατάμε στο τρίτο σκέλος, καθώς προσπαθούμε να αλλάξουμε πράγματα τα οποία είτε δεν αλλάζουν είτε δεν αξίζουν τον χρόνο και την ενέργεια που ξοδεύουμε για τη λύση τους.

Η επιτυχής αντιμετώπιση τόσο των σημαντικών δυσάρεστων γεγονότων, όσο και των καθημερινών ενοχλητικών καταστάσεων προϋποθέτει την ικανότητα μας να συνομιλούμε λογικά και σε ήπιους τόνους με τον εαυτό μας και να διαθέτουμε την ψυχραιμία, που μας επιτρέπει να κάνουμε ένα time-out,  για να δώσουμε απαντήσεις σε ερωτήσεις όπως είναι οι ακόλουθες:

Μπορώ να κάνω κάτι άμεσα, για να αντιμετωπίσω αυτό το πρόβλημα;

Αξίζει τον κόπο να επενδύσω τόσον χρόνο κι ενέργεια για να το επιλύσω;

Με ποιον τρόπο με βοηθά η παρούσα συμπεριφορά μου να αντιμετωπίσω το πρόβλημα;

Τι μπορεί να συμβεί στον οργανισμό μου, εάν συνεχίσω να είμαι σε ένα στάδιο παραφροσύνης ή κατάθλιψης;

Πόσον χρόνο μπορώ να παραμείνω σε αυτή την κατάσταση χωρίς επιπτώσεις στην υγεία μου;

Τι έχω μάθει από το συγκεκριμένο πάθημα;

Τι καλό βλέπω σε όλα αυτά;

Το βιβλίο έχει ως σκοπό να εμπνεύσει, αλλά και να εκπαιδεύσει. Κατ’ αρχάς, παρουσιάζεται η μέθοδος ‘Ρο’, ένα απλό μα ολοκληρωμένο πρόγραμμα αντιμετώπισης προβλημάτων και διαχείρισης του στρες. Εν συνεχεία, ο συγγραφέας περιγράφει με άφθονο χιούμορ, πρωτοτυπία και ευρηματικότητα μια ημέρα του ‘Δάνου Αγχώτη’, ενός σύγχρονου Δον Κιχώτη, απόφοιτου της μεθόδου ‘Ρο’, ο οποίος δοκιμάζει να εφαρμόζει τη θεωρία στην πραγματική ζωή. Ο Δάνος αντιμετωπίζει με θάρρος και στωικότητα τα θηρία και τους δράκους (τους ηλίθιους) του σύγχρονου κόσμου: τον/ την παρτενέρ που μπήκε πρώτος/-η στην τουαλέτα, τον γεματούλη στο ασανσέρ, την κυκλοφορία στον δρόμο, το αφεντικό και τον δυσαρεστημένο πελάτη στη δουλειά, αλλά και το πιο δύσκολο άτομο από όλους: τον εαυτό του και τις παράλογες απαιτήσεις του…

Η διάθεση για χιούμορ, αλλά και η αποφασιστικότητα, η αφοσίωση στον στόχο του και ο προσεκτικός σχεδιασμός ενός τρόπου δράσης για την κατάκτηση του στόχου του διακρίνουν τον ήρωά μας από τους κοινούς θνητούς» (από το οπισθόφυλλο).

Ένα βιβλίο το οποίο ασχολείται με το στρες: ποιες είναι οι σύγχρονες πηγές στρες, ποιες είναι οι επιπτώσεις του στρες και πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε…

«Δεν μπορούμε πάντοτε να προσαρμόζουμε τις καταστάσεις στα μέτρα μας, μπορούμε όμως πάντοτε να προσαρμόζουμε τη διάθεσή μας στις καταστάσεις» (σελ. 101).

«Προσδοκείτε το απροσδόκητο, προβλέψτε το απρόβλεπτο, περιμένετε το αναπάντεχο» (σελ. 173).

 

Πηγή:

Ροδαφηνός, Α. 2005. Οι ηλίθιοι είναι ανίκητοι! …και καταφέρνουν πάντοτε να μας χαλάνε την ημέρα! Αυτοέκδοση.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Διαβάζοντας το βιβλίο: «Αυτό που αισθάνομαι»

Προτάσεις παιγνιοθεραπείας για τη διαχείριση των συναισθημάτων

 

Ένα βιβλίο με ιστορίες που στηρίζονται σε πραγματικές διηγήσεις των παιδιών κατά τη διάρκεια της παιγνιοθεραπείας, που αποτελεί μια θεραπευτική παρέμβαση που βοηθάει τα παιδιά να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους μέσα από το παιχνίδι.

Φόβος- ντροπή- ζήλια- θυμός- σχολική φοβία- τελειομανία- διαφορετικότητα- αγάπη- ευτυχία- αλλαγή δασκάλου- σιωπή- φιλία- αδελφικές σχέσεις- διαζύγιο- καλοκαίρι χωρίς διακοπές…

«Πόσο τρομακτικό είναι το σκοτάδι ή το νερό;

Τι είναι καλύτερο, να σε θαυμάζουν όλοι ή να σε αφήνουν στην ησυχία σου;

Γιατί διαφέρεις τόσο από τα αδέλφια ή τους φίλους σου;

Τι γίνεται όταν ο μπαμπάς και η μαμά χωρίζουν;

Πώς ξέρεις ότι είσαι ευτυχισμένος/η;»

«Διαβάζοντας τις αφηγήσεις και παίζοντας τα παιχνίδια που προτείνονται στο τέλος κάθε ιστορίας, το παιδί έχει τη δυνατότητα να επεξεργαστεί αυτό που αισθάνεται και να βρει τρόπους να το διαχειριστεί» (Από το οπισθόφυλλο).

Ένα από τα θέματα του βιβλίου:

«Ναι , είμαι σαν αόρατη…»

«Όταν η σιωπή γίνεται καταφύγιο

Υπάρχουν παιδιά που, όταν βρίσκονται σε ένα ανοίκειο περιβάλλον, επιλέγουν να μη μιλούν. Η σιωπή γίνεται το καταφύγιό τους, επειδή έτσι νιώθουν ‘αόρατα’. Δεν κοιτάζουν τον άλλο στα μάτια, δεν χαμογελούν, κοκκινίζουν εύκολα. Αποφεύγουν οποιαδήποτε μορφή επικοινωνίας. Η σιωπή δυσκολεύει πολύ την αλληλεπίδραση με τους συνομήλικούς τους αλλά και με τους ενήλικες. Οι γονείς πιστεύουν ότι αυτό είναι ένα ‘καπρίτσιο’ και ότι ‘θα περάσει’. Δεν είναι έτσι, όμως. Αιτία αυτής της συμπεριφοράς είναι ένα υπόρρητο άγχος. Είναι σημαντικό για το παιδί να μάθει να το διαχειρίζεται, ώστε να μην παγιωθεί η χαμηλή αυτοεικόνα του και να μην περιθωριοποιηθεί. Γονείς και δάσκαλοι οφείλουν να μην το πιέζουν και να σέβονται τον ρυθμό του. Να ενισχύουν διακριτικά την κοινωνικοποίησή του, να το ενθαρρύνουν και να το αποδέχονται» (σελ. 24).

 

Πηγή:

Κοντραφούρη, Α. (2023). Αυτό που αισθάνομαι. Προτάσεις παιγνιοθεραπείας για τη διαχείριση των συναισθημάτων. Αθήνα: Susaeta.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Χρόνια πολλά μητέρα;;;

Τι γίνεται όταν το χρόνια πολλά δεν σου βγαίνει;

Γιορτή της μητέρας. Πρέπει να της πεις χρόνια πολλά. Από μικρά παιδιά είχαμε μάθει να φτιάχνουμε καρτούλες και να τις δίνουμε εκείνη την ημέρα. Όλοι γύρω σου γιορτάζουν την ημέρα αυτή κ νιώθουν ευγνωμοσύνη, αγάπη, τρυφερότητα και πολλά ακόμη θετικά συναισθήματα για τη μητέρα τους... Κι εσύ δεν θες ούτε ένα ξερό χρόνια πολλά να πεις... Δεν σου βγαίνει... Δεν το νιώθεις. 

Αυτό σημαίνει ότι δεν αναγνωρίζεις την πολύτιμη προσφορά της στο μεγάλωμα σου; Μήπως την κρίνεις αυστηρά; Μήπως αυτή η συμπεριφορά σου δηλώνει αχαριστία;

Δεν τολμάς να το πεις σε κάποιον... Ίσως... για πολλά χρόνια ούτε στον ίδιο σου τον εαυτό... Γιατί όλοι λένε ότι η μάνα γίνεται θυσία. Η μάνα είναι μόνο μια. Η μάνα είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή σου.

Ναι... Το ξέρεις ότι είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή σου αλλά η επίδραση που είχε ήταν θετική ή αρνητική; Μήπως είχες πολλές προσδοκίες; Μήπως αυτή απλά ήθελε το καλύτερο για σένα; 

Αυτό που βίωσες και αυτό που σου έχει μείνει είναι αυτό που εσύ νιώθεις... Και βαθιά μέσα σου ξέρεις γιατί νιώθεις έτσι... 

Νιώθεις ότι δεν θες να της πεις χρόνια πολλά... Ή ότι σου είναι πολύ δύσκολο να το κάνεις... Γιατί ποτέ δεν σου είπε ένα μπράβο... Ποτέ δεν σε αποδέχτηκε όπως είσαι... Ποτέ δεν αναγνώρισε όσα κανείς κ όσα εσύ είσαι... Ποτέ δεν σε γνώρισε πραγματικά... Ποτέ δεν σε ένιωσε και δεν σε κατάλαβε... Ποτέ δεν αφουγκράστηκε τις δικές σου ανάγκες... Ποτέ δεν ήταν εκεί όταν την χρειάστηκες... Και ποτέ δεν κατάφερε να σου πει έναν καλό λόγο όταν τον είχες ανάγκη...

Και τότε αναρωτιέσαι... Μήπως θα ήταν καλύτερα να μην τα έβλεπες όλα αυτά και να τη θεωρούσες την καλύτερη μάνα του κόσμου ή καλύτερα που ξέρεις ποια είναι η δική σου αλήθεια και ξέρεις τι νιώθεις και γιατί...;

Κουραβάνας Νίκος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι MSc.