Έρωτας και ψευδαισθήσεις

Τι προσδοκίες έχουμε από μια σχέση;

Οι άνθρωποι φέρνουν μαζί τους διάφορα ιδανικά ή εικόνες σε μια ερωτική σχέση που μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο με τον οποίο ενδέχεται να εξελιχθεί η σχέση. Το άτομο κουβαλά προηγούμενες εμπειρίες, προσμονές, απωθημένα, όνειρα και φτιαχτές ανάγκες, με αποτέλεσμα να θεωρεί ότι όλα αυτά θα τα καλύψει από τη σχέση που τώρα ξεκινάει, από τον άνθρωπο που έχει επιλέξει και ο οποίος είναι ο κατάλληλος για να μοιραστεί τη ζωή μαζί του. Ένα άτομο μπορεί να πάψει γρήγορα να είναι ερωτευμένο αν ο σύντροφος αποδειχθεί ότι δεν είναι αυτός που νόμιζε αρχικά ότι ήταν. Ο αρχικός έρωτας που πίστευε ότι ένιωθε δεν αφορούσε το ίδιο το πρόσωπο, αλλά κάποια εξιδανικευμένη εικόνα που είχε διαμορφώσει το άτομο για τον σύντροφό του, όπως «ο ιππότης στο άσπρο άλογο». Πολλές φορές δεν γνωρίζουμε από πού ακριβώς προέρχονται αυτές οι εικόνες, αν και συχνά πιθανές πηγές είναι προηγούμενοι εραστές, χαρακτήρες που έχουμε πλάσει, αντικείμενα αγάπης κατά την παιδική ηλικία, όπως τα γονεϊκά πρότυπα. Ένα χαρακτηριστικό της εξωτερικής εμφάνισης που μοιάζει με κάποιο χαρακτηριστικό που εμπεριέχεται στην εικόνα μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα για μια αλυσιδωτή αντίδραση μέσα από την οποία και άλλα χαρακτηριστικά από την εικόνα μεταβιβάζονται στον σύντροφο.

«Είναι αυτές οι εικόνες που μοιάζουν να διαφοροποιούν καλύτερα τον έρωτα από τη συμπάθεια (αν και όχι τον έρωτα από τη σεξουαλική διέγερση). Μια από τις ψευδαισθήσεις μας είναι η πεποίθηση στο ρομαντικό πεπρωμένο –Είμαστε φτιαγμένοι ο ένας για τον άλλο. Μια τέτοια σχέση στηρίζεται σε μια θετική αρχή και είναι πιθανό να διατηρηθεί περισσότερο και να προσλαμβάνεται ως πιο ευτυχισμένη. Μια ακόμη ψευδαίσθηση είναι ότι οι άνθρωποι προβάλλουν τον δικό τους ιδανικό εαυτό σε ένα άλλο άτομο. Ο κλινικός ψυχολόγος Reik βρήκε υποστήριξη για την άποψή του πως όταν δεν είμαστε ικανοποιημένοι από τους εαυτούς μας είμαστε ευάλωτοι στον έρωτα, επειδή αυτή είναι η στιγμή που φαντασιωνόμαστε ότι ικανοποιούνται οι ανάγκες μας. Στη συνέχεια ξεκινάμε να ‘’ντύνουμε’’ ένα άλλο άτομο με αυτές τις φαντασιώσεις. Στοιχεία που υποστηρίζουν την υπόθεση του Reik προέρχονται από έρευνες πάνω στην αποστέρηση. Όταν οι άνθρωποι είναι σεξουαλικά διεγερμένοι, έχουν συνήθως σεξουαλικές φαντασιώσεις. Όταν είμαστε σεξουαλικά διεγερμένοι, προκαλούνται φαντασιώσεις και μπλέκουμε αυτές τις φαντασιώσεις με την πραγματικότητα ενός άλλου ατόμου» (σελ. 642).

Ο έρωτας φαίνεται πως είναι άρρηκτα δεμένος με τη φαντασία και τη θετική ψευδαίσθηση, συμβάλλοντας στη δημιουργία καλύτερων σχέσεων ή σε μια μεροληπτική εικόνα του άλλου ατόμου. Το ερώτημα είναι: οι θετικές ψευδαισθήσεις είναι κάτι κακό;

«Μπορεί οι θετικές ψευδαισθήσεις να έχουν επιδράσεις αυτοεκπλήρωσης στην περίπτωση του ρομαντικού έρωτα. Ίσως η πραγματικότητα να είναι ότι χρειαζόμαστε να είμαστε στη σωστή σχέση με το σωστό άτομο, και υπάρχει μια αίσθηση πεποίθησης, που αντλείται από τη διατήρηση μιας συμπαγούς, συνεκτικής, αξιολογικά συνεπούς ιστορίας για τον σύντροφό μας. Όταν ένας σύντροφος υπολείπεται του ιδανικού προτύπου που έχουμε, θα μπορούσαμε να υπογραμμίσουμε τις αρετές του και να ελαχιστοποιήσουμε τα ελαττώματά του» (σελ. 643).

 

Πηγή:

Hogg & Vaughan. (2010). Κοινωνική Ψυχολογία. Εκδόσεις Gutenberg.

 

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.