Η «διπλή σχέση» και η τριαδική σχέση στη σχιζοφρένεια

Η υπόθεση της διπλής σχέσης ή αλλιώς διπλοσύνδεση είναι ένα σχήμα επικοινωνίας που οδηγεί στη χαρακτηριστική συμπεριφορά για τη σχιζοφρένεια. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε δύο άτομα και ειδικά η επικοινωνία ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί. Ωστόσο, σταδιακά το ενδιαφέρον επεκτάθηκε στην τριαδική σχέση, στην οποία συμμετέχουν ο πατέρας- η μητέρα- και το παιδί. 

Η διπλή σχέση βοηθάει στην κατανόηση της σχιζοφρένειας. Τα γενικά χαρακτηριστικά της διπλοσύνδεσης είναι τα εξής:

«Το άτομο έχει εμπλακεί σε μια έντονη σχέση, σε μια σχέση δηλαδή που είναι ζωτικό να διακρίνει τι είδους ακριβώς μήνυμα του στέλνεται για να αντιδράσει ανάλογα.

Το άτομο είναι αιχμαλωτισμένο σε μια κατάσταση στην οποία το άλλο άτομο εκφράζει στη σχέση δύο αλληλοαναιρούμενα είδη μηνυμάτων.

Το άτομο δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει κριτικά τα μηνύματα που του μεταδίδονται, για να διορθώσει την απόφασή του σε ποιο μήνυμα πρέπει να αντιδράσει, αυτό σημαίνει πως δεν μπορεί να κάνει μια μετεπικοινωνιακή διαπίστωση.

Αυτός ο τρόπος παρουσίασης της επικοινωνιακής κατάστασης στη διπλοσύνδεση αποβλέπει φυσικά στο να χαρακτηρίσει τη δομή των μηνυμάτων που ξεκινούν από τον πρωταίτιο αυτής της κατάστασης, τον binder» (σελ. 178).

Επομένως, σε μια κατάσταση διπλοσύνδεσης, το άτομο βρίσκεται αντιμέτωπο με αντιφατικά μηνύματα, ενώ δεν αντιλαμβάνεται εύκολα την κατάσταση εξαιτίας της άρνησης ή της συγκάλυψης ή και επειδή τα μηνύματα μεταδίδονται σε διαφορετικά επίπεδα. Ακόμη, το άτομο δεν μπορεί να διαφύγει από αυτή την κατάσταση, να διαπιστώσει και να σχολιάσει τις αντιφάσεις.

Στο πλαίσιο της τριαδικής σχέσης η ασυμφωνία ανάμεσα στους γονείς μπορεί να συγκαλύπτεται και να εκφράζεται μέσα από τη δυσκολία να λάβουν αποφάσεις για τα παιδιά. Η μητέρα μπορεί να δικαιολογεί τη φιλονικία με τον άνδρα της, όχι με βάση τη δική της ατομικότητα και τη σχέση της μαζί του, αλλά με βάση το ανιδιοτελές ενδιαφέρον της για την υγεία των παιδιών. Αποδίδεται, δηλαδή, στα παιδιά η ευθύνη για τις διαφορές των απόψεων ανάμεσα στους γονείς. Ουσιαστικά οι γονείς φαινομενικά συμφωνούν, αλλά κρυφά έχουν διαφορετικές απόψεις. Πρόκειται για καταστάσεις που περιέχουν αντιφατικά μηνύματα ως προς την επικοινωνία με τα παιδιά, αλλά εμφανίζονται με συγκάλυψη, άρνηση και απαγόρευση σχολιασμού με τις γνωστές συνέπειες.

Πηγή:

Weakland. (1978). Στο βιβλίο «Σχιζοφρένεια και οικογένεια». Γράμματα.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.