Διαβάζοντας: «Εισαγωγή στη θεωρία και την πρακτική της Κοινωνικής Εργασίας»

Πρόκειται για ένα εισαγωγικό βιβλίο για την επιστήμη της Κοινωνικής Εργασίας και παραθέτει πληροφορίες για την ιστορία της, δηλαδή πότε και που θεμελιώθηκαν οι απαρχές της, καθώς και πώς οι συνθήκες ενήργησαν εξελίσσοντας και καθιστώντας την εφαρμοσμένη αυτή επιστήμη ως παγκόσμιο φαινόμενο παρέμβασης, αλλά και πρόληψης – αντιμετώπισης των περιορισμών ή των ανεπαρκειών – παραλείψεων των κρατικών προσπαθειών διαχείρισης των ατομικών ή κοινωνικών κρίσεων. Λόγου χάρη, αναφέρεται ότι: «Η κοινωνική εργασία συμβάλλει στην απάλειψη των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν από αποτυχίες, κενά και αστοχίες των πολιτικών συστημάτων και της κοινωνικής πολιτικής και/ή από την απουσία συνεκτικής κοινωνικής πολιτικής σε συγκεκριμένους τομείς» (σ.21). 

 

Στις ενότητες του βιβλίου περιλαμβάνονται εμπεριστατωμένες πληροφορίες για τη σχέση και τη συνάφεια της Κοινωνικής Εργασίας με την Κοινωνιολογία και την Ψυχολογία. Επιπροσθέτως, αναφέρονται οι ορισμοί και οι προσεγγίσεις που χρησιμοποιεί η κοινωνική εργασία, καθώς και οι ρόλοι του κοινωνικού λειτουργού παγκοσμίως, αλλά και πιο εστιασμένα, δηλαδή για την Ελλάδα και την Κύπρο. Με αυτό τον τρόπο γίνεται αντιληπτή η συνέχεια και η συνέπεια στη διαμόρφωση της ταυτότητας της Κοινωνικής Εργασίας, των κοινών και των διαχρονικών χαρακτηριστικών της, του βαθύτερου νοήματός της, καθώς και τον ορίων της.

Η παρουσίαση της εικόνας εξέλιξης της Κοινωνικής Εργασίας, βοηθά τον αναγνώστη να συνειδητοποιήσει ότι οι κοινωνικές – πολιτικές ζυμώσεις, δηλαδή το ευρύτερο ιδεολογικό, πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένου των πολιτισμικών προτύπων και αξιών, επηρεάζουν τη συστηματικοποίηση και τη θεωρητικοποίηση των γνώσεων που προέρχονται από την άσκηση του επαγγέλματος. Με άλλα λόγια, ενδέχεται κάποιες νέες και σύγχρονες θεωρίες ή μοντέλα κοινωνικής εργασίας, που διαμορφώθηκαν σε χώρες με διαφορετική οργάνωση ή κουλτούρα, να μην μπορούν να εφαρμοστούν στην κοινωνική πραγματικότητα της Ελλάδας. Ορισμένες φορές, βασικό ρόλο διαδραματίζουν και οι εκάστοτε πολιτικές συνθήκες των διαφόρων περιόδων, όπως π.χ. η περίοδος της Χούντας,  που σύμφωνα με την  Έλλη Παπαθεοφίλου, αναφερόμενη στην περίοδο της 7 ετούς δικτατορίας, σημειώνει ότι «επάγγελμα και επαγγελματίες επέζησαν… όμως η φθορά ήταν μεγάλη…» (σ.165).

Πέραν αυτών, ίσως ο αναγνώστης σταθεί στο γιατί αυτή η επιστήμη έχει αυτό το όνομα ή για ποιο λόγο την αποκαλούν ως «εφαρμοσμένη» επιστήμη. Οι παρακάτω όροι ξεκαθαρίζουν αυτές τις απορίες:

Ο πρώτος όρος – κοινωνική – υποδηλώνει την ενασχόλησή της με τη μελέτη των ανθρώπινων ομάδων, της συμπεριφοράς, της εξέλιξής τους ως προς τις κοινωνικές και πολιτισμικές πλευρές τους, με στόχο την άρτια ανάπτυξη των δυνατοτήτων τους και τον σεβασμό της αξιοπρέπειας της ανθρώπινης προσωπικότητας (σ.22). 

Ο δεύτερος όρος – εφαρμοσμένη- αποσαφηνίζει ότι το θεωρητικό σχήμα της επιστήμης τίθεται σε ενέργεια ή ισχύ, ότι το αντικείμενό της είναι η πρακτική αξιοποίηση των αντίστοιχων θεωρητικών δεδομένων (σ.22).

Στον όρο εφαρμοσμένη επιστήμη εμπεριέχεται το στοιχείο της δράσης, της παρέμβασης για την επικύρωση, την κατίσχυση και την ευόδωση των αρχών και του περιεχομένου της ως κοινωνικής επιστήμης (σ.22). 

 

Συνοψίζοντας, θα θέλαμε να υπογραμμίσουμε τη σημασία ανάγνωσης αυτού του βιβλίου από ανθρώπους που επιθυμούν να ασχοληθούν με το επάγγελμα του Κοινωνικού Λειτουργού, αλλά επίσης από ανθρώπους που συνεργάζονται διεπιστημονικά, όπως οι Ψυχολόγοι, οι Κοινωνικοί Ανθρωπολόγοι, οι Κοινωνιολόγοι και όλοι όσοι ασχολούνται σε δομές κοινωνικά αποκλεισμένων ατόμων.

Θα θέλαμε να κλείσουμε παραθέτοντας τα λόγια του N. Webb, που αφορούν στο τι συνιστά την προσοχή των επαγγελματιών που ασχολούνται με τη διαγνωστική εκτίμηση προβλημάτων των παιδιών: «Πριν την επιβίβαση ενός παιδιού και της οικογένειάς του στο καράβι της εξερεύνησης του προβλήματος, ο κοινωνικός λειτουργός πρέπει να γνωρίζει τα δυνατά σημεία και τις αδυναμίες του οχήματος με το οποίο ταξιδεύουν, τα εμπόδια στη διαδρομή για τον προορισμό τους και τους ελιγμούς για την αποφυγή των εμποδίων, καθώς και τα πιθανά, διαθέσιμα μέσα διάσωσης σε περίπτωση ανάγκης. Η βιοψυχοκοινωνική αξιολόγηση λειτουργεί ως πυξίδα και ναυτικός χάρτης που βοηθά τον κοινωνικό λειτουργό στην πλοήγηση προς τον στόχο που επιθυμεί η οικογένεια» (σ.237).

Σας ευχόμαστε καλή ανάγνωση! 

 

Πηγή:

Θεανώ Καλλινικάκη, 2011, Εισαγωγή στη θεωρία και την πρακτική της Κοινωνικής Εργασίας, Εκδόσεις: Τόπος, Αθήνα.

  

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.