Όταν το έμβρυο ή το βρέφος πεθαίνει στην εγκυμοσύνη, κατά τον τοκετό ή τις πρώτες μέρες της ζωής του, οι γονείς βιώνουν περιγεννητικό πένθος. Αν συμβεί μια αποβολή ή γίνει μια έκτρωση, υποχρεωτική ή επιθυμητή, το ζευγάρι ή η γυναίκα βιώνουν μια τραυματική κατάσταση, η οποία οδηγεί τη γυναίκα ή το ζευγάρι σε συναισθήματα πένθους λόγω της απώλειας. Το περιγεννητικό πένθος σε κάποιες περιπτώσεις μετατρέπεται σε ένα περίπλοκο πένθος, που δύσκολα ξεπερνιέται. Οι παράγοντες που δυσκολεύουν το περιγεννητικό πένθος είναι η έλλειψη κοινωνικής στήριξης από το περιβάλλον, οι δυσκολίες που υπήρχαν στις διαπροσωπικές σχέσεις πριν από το γεγονός, η απουσία παιδιών, η αμφίθυμη στάση ή η μειωμένη αντίληψη για την πραγματικότητα της εγκυμοσύνης. Η απώλεια ενός παιδιού θεωρείται από τα πιο δύσκολα και περίπλοκα πένθη για έναν γονιό και από τις πιο τραυματικές εμπειρίες ζωής. Όμως, το ερώτημα είναι πώς το περιβάλλον αντιμετωπίζει τον θάνατο ενός εμβρύου ή ενός νεογέννητου; Το γεγονός ότι οι γονείς δεν έχουν προλάβει να δομήσουν μια σχέση με το βρέφος, δε σημαίνει ότι μειώνεται το αίσθημα της απώλειας και του επικείμενου πένθους, καθώς το αίσθημα της σχέσης ξεκινάει από την περίοδο της εγκυμοσύνης. Το βίωμα του πένθους είναι αρκετά έντονο το πρώτο έτος, ενώ εκτιμάται ότι διαρκεί περίπου δύο χρόνια μετά την απώλεια.
Το περιγεννητικό πένθος έχει ψυχολογικές επιπτώσεις στο ζευγάρι αλλά και στην υπόλοιπη οικογένεια, ενώ συχνά συνδέεται με μετα-τραυματικό στρες, κατάθλιψη, άγχος και διαταραχές ύπνου. Η θλίψη που βιώνει το άτομο που πενθεί αποτελεί μια βαθιά προσωπική διαδικασία επεξεργασίας της απώλειας, που περιλαμβάνει τα στάδια του πένθους (σοκ και άρνηση, θυμός, θλίψη και διαπραγμάτευση). Το άτομο αρχικά απέχει από την καθημερινότητα, απομακρύνεται από κοινωνικές δραστηριότητες, έχει επαναλαμβανόμενες ενοχλητικές σκέψεις και αισθήματα λαχτάρας και μουδιάσματος, που μπορεί να εναλλάσσονται με σκέψεις αποδοχής και διαπραγμάτευσης της κατάστασης. Η θλίψη και τα συναισθήματα που συνοδεύουν το πένθος είναι μια μη παθολογική κατάσταση, που όλοι οι άνθρωποι βιώνουν λόγω μιας απώλειας. Τα συμπτώματα όμως του πένθους μπορεί να διαρκέσουν για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, να έχουν ένα διάχυτο χαρακτήρα και να οδηγούν σε διάσπαση την προσωπικότητα του ατόμου. Τότε το πένθος είναι περίπλοκο, καθώς αφορά μια παρατεταμένη διαταραχή θλίψης, που μειώνει τη λειτουργικότητα του ατόμου και έχει επιπτώσεις σε σημαντικούς τομείς της ζωής του.
Η περιγεννητική απώλεια είναι συχνά ξαφνική και απροσδόκητη και παρόλο που δεν έχουν προλάβει οι γονείς να γνωρίσουν το βρέφος, έχουν ισχυρή σχέση μαζί του. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα έντονη και στρεσογόνα κατάσταση που επηρεάζει και τη σχέση ανάμεσα στο ζευγάρι. Ο κάθε γονιός βιώνει διαφορετικά την κατάσταση της απώλειας και το πένθος και μπορεί να αντιμετωπίζει με διαφορετικό τρόπο την κατάσταση αυτή. Από την πλευρά της γυναίκας, η εμπειρία της απώλειας του εμβρύου μπορεί να είναι πιο έντονη και να συνοδεύεται από πολλά συναισθήματα. Επίσης, οι σύντροφοι βιώνουν παρόμοια συναισθήματα μετά την απώλεια, ενώ μπορεί να νιώθουν αδυναμία να στηρίξουν τη γυναίκα, φόβο για επόμενες εγκυμοσύνες και αίσθημα αποτυχίας ή ενοχής, αναζητώντας λάθη που έγιναν ή καταστάσεις που θα μπορούσαν να προβλέψουν το γεγονός της απώλειας. Παίζει ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο το ζευγάρι να μπορέσει να περάσει μαζί αυτή την απώλεια, να εκφράζει τα συναισθήματά του και να στηρίζει ο ένας τον άλλο, ενδυναμώνοντας τη σχέση τους και γνωρίζοντας καλύτερα ο ένας τον άλλο.
Πηγές:
Kersting, A. & Wagner, B. (2012). Complicated grief after perinatal loss. Dialogues in Clinical Neuroscience, 14(2), 187-194.
Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου