Αυτισμός και ψύχωση

Τα άτομα με αυτισμό και ψύχωση μοιράζονται ελλείμματα στην κοινωνική νόηση και την επεξεργασία πληροφοριών ώστε να έχουν επίγνωση του εαυτού και της πραγματικότητας και να έχουν κατάλληλες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Τα άτομα δυσκολεύονται δηλαδή να ενσωματώσουν πληροφορίες από τον εξωτερικό και τον εσωτερικό κόσμο, ενώ εμφανίζουν ελλείμματα και στις γνωστικές τους λειτουργίες.  

 

Τα άτομα με αυτισμό, σύμφωνα με το DSM-5 (εγχειρίδιο των ψυχιατρικών διαταραχών), εμφανίζουν δύο από τα ακόλουθα συμπτώματα: 1. επίμονα ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία, τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, την κοινωνικο- συναισθηματική αμοιβαιότητα και τις επικοινωνιακές συμπεριφορές και 2. Περιορισμένα, επαναλαμβανόμενα πρότυπα συμπεριφοράς, ενδιαφερόντων ή δραστηριοτήτων, που περιλαμβάνουν στερεότυπες ή επαναλαμβανόμενες κινήσεις, ακαμψία στις συμπεριφορές, περίεργα ή έντονα ενδιαφέροντα και ασυνήθιστα υψηλή ή χαμηλή αντιδραστικότητα σε αισθητηριακά ερεθίσματα. Το DSM-5 περιλαμβάνει τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα συμπτώματα: ψευδαισθήσεις, παραληρητικές ιδέες, αποδιοργανωμένη ομιλία, αποδιοργανωμένη ή κατατονική συμπεριφορά και αρνητικά συμπτώματα. Οι παραισθήσεις, οι παραληρητικές ιδέες και η διαταραγμένη σκέψη είναι απαραίτητα στοιχεία της ψύχωσης, που δεν είναι παρόντα στον αυτισμό. Τα αρνητικά συμπτώματα είναι συνήθως πιο διάχυτα και ανθεκτικά στη θεραπεία. Τα αρνητικά συμπτώματα που περιλαμβάνουν χαμηλά επίπεδα συναισθηματικής έκφρασης, έλλειψη κοινωνικότητας και αλογία μπορούν να συνδεθούν με τα ελλείμματα στην κοινωνική επικοινωνία και τα κίνητρα. Αυτά τα συμπτώματα αποτελούν κοινά συμπτώματα για τις δύο διαταραχές (Hommer & Swedo, 2015· Parellada et al., 2017).  

Υπάρχουν αυξημένες πιθανότητες συνύπαρξης του αυτισμού και του ψυχωσικού φάσματος, στο οποίο περιλαμβάνεται και η σχιζοφρένεια. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 30% περίπου των νέων που διαγιγνώσκονται με ψύχωση ανήκουν ήδη στο αυτιστικό φάσμα και έρευνες δείχνουν υψηλή συσχέτιση ανάμεσα στη διάγνωση του αυτισμού και στην εκδήλωση μετέπειτα ψυχωσικών εμπειριών. Συνέπεια της συννοσηρότητας αυτών των διαταραχών είναι η εμφάνιση κατάθλιψης και αυτοκτονικού ιδεασμού. Αυτιστικά άτομα με εμπειρίες ψύχωσης μπορεί να εκδηλώσουν κατάθλιψη και να έχουν έντονες και επαναλαμβανόμενες σκέψεις αυτοκτονίας. Σε πολλές περιπτώσεις άτομα που βρίσκονται στο αυτιστικό φάσμα μπορεί στη μετέπειτα ζωή τους να εμφανίσουν ψύχωση ή κατάθλιψη. Ο αυτισμός και η ψύχωση παρουσιάζουν ορισμένα κοινά συμπτώματα, όπως δυσκολίες στην επικοινωνία και στις κοινωνικές δεξιότητες, στη συναισθηματική έκφραση και περιοριστικές συμπεριφορές (Hommer & Swedo, 2015· Upthegrove et al., 2018). 

 

Επομένως, κάποια αυτιστικά άτομα μπορεί να εμφανίσουν ψύχωση σε μεγαλύτερη ηλικία, ενώ αυτισμός και ψύχωση μοιράζονται ορισμένα κοινά συμπτώματα αναφορικά με την κοινωνική και γνωστική λειτουργία. Παρόλο που μοιράζονται ορισμένα κοινά συμπτώματα αποτελούν δύο διακριτές διαταραχές, στις οποίες όμως μπορεί να υπάρξει συννοσηρότητα.

 

Πηγές:

Hommer, R.E. & Swedo, S.E., 2015. Schizophrenia and autism- Related disorders. Schizophrenia Bulletin, 41 (2), 313-314.

Parellada, M., et al., 2017. Insular pathology in young people with high- functioning autism and first- episode psychosis. Psychological Medicine, 47 (14), 2472-2482.

Upthegrove et al., 2018. Autism and psychosis: Clinical implications for depression and suicide, Schizophrenia Research, 195, 80-85.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, ψυχολόγος, MSc.