Σεξουαλική διαπαιδαγώγηση στην προσχολική ηλικία

Πώς ξεκινάμε τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση;

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση έχει ξεκινήσει από τη στιγμή της γέννησης των παιδιών. Τα παιδιά μαθαίνουν για τον έρωτα, την ανδρική και γυναίκα φύση. Καθώς μεγαλώνουν έχουν ανάγκη από όλο και περισσότερες πληροφορίες και όταν είναι έτοιμα κάνουν ερωτήσεις. Όμως είναι σημαντικό να είναι ανοιχτοί οι γονείς σε συζητήσεις τέτοιου είδους έτσι ώστε να νιώθουν άνετα και τα παιδιά να ρωτήσουν. Μερικά παιδιά δεν κάνουν ποτέ ερωτήσεις και δίνουν την εντύπωση ότι δεν ενδιαφέρονται για αυτά τα θέματα. Ωστόσο, είναι απαραίτητο να μάθουν και έχουν ανάγκη από τη ζεστή συναισθηματική επαφή και από τα θετικά συναισθήματα που έρχονται ως επακόλουθο της ανοιχτής επικοινωνίας σχετικά με το σεξ.

 

Γεννητικά όργανα

o Είναι μέρη του σώματός μας που θεωρούνται αυστηρά προσωπικά

o Μπορούν να παίζουν με τα γεννητικά όργανα για αυτό δεν πρέπει να γίνεται δημόσια

o Αγγίζοντας, χαϊδεύοντας, αγκαλιάζοντας και φιλώντας ο ένας τον άλλο εκφράζουμε την αγάπη μας. Τα χάδια στα γεννητικά όργανα δεν πρέπει να τα δέχονται από κανέναν.

 

Γνωριμία με το σώμα

o Το παιδί θα πρέπει να γνωρίσει τόσο το δικό του σώμα όσο και το σώμα του αντίθετου φύλου. Προκύπτουν ερωτήσεις σχετικά με την ύπαρξη ή όχι πέους. Εξηγούμε στο παιδί ότι μόνο οι άνδρες έχουν πέος.

 

Στο παιδί μπορεί να προκύψουν απορίες σχετικά με την τριχοφυΐα στα γεννητικά όργανα των ενηλίκων- αναφέρουμε στο παιδί ότι μεγαλώνοντας εμφανίζονται τρίχες στα γεννητικά όργανα, τα πόδια και τις μασχάλες.

Το να απαγορεύσουμε στα παιδιά να χρησιμοποιούν τα αισχρόλογα που ακούνε δεν είναι αποτελεσματικό, αφού μπορούν να τα χρησιμοποιούν, όταν δεν είναι παρών κάποιος ενήλικας. Αν οι γονείς δεν χρησιμοποιούν αισχρόλογα, μακροπρόθεσμα και τα παιδιά θα μάθουν να τα αποφεύγουν. Η καλύτερη τακτική είναι να τα αγνοούμε, όταν λέγονται από τα παιδιά.

Τα πονηρά γέλια για τα γεννητικά όργανα είναι πολύ συνηθισμένα όταν τα παιδιά είναι στην προσχολική ηλικία.

 

Περίοδος

Αν το παιδί δει τη μαμά να αλλάζει σερβιέτα ή να έχει αίμα θα πρέπει να του εξηγήσουμε ότι όλες οι γυναίκες κάθε μήνα έχουν αίμα για λίγες μέρες, που δεν πονάει όμως και δεν είναι όπως όταν πέσουμε και χτυπήσουμε.

Να δίνετε πάντοτε στο παιδί σας απαντήσεις ανάλογες με την ηλικία του. Μην μπαίνετε σε λεπτομέρειες που δεν είναι απαραίτητες, εκτός κι αν σας το ζητήσει το ίδιο το παιδί. Με το να του μιλήσετε για όλα όσα συμβαίνουν στα αναπαραγωγικά συστήματα της γυναίκας και του άνδρα, για τα ωάρια και το σπέρμα, θα καταφέρετε μόνο να το μπερδεύετε. Φροντίστε ώστε οι απαντήσεις σας να είναι ξεκάθαρες και ακριβείς. Αντιμετωπίστε τις σεξουαλικού περιεχομένου ερωτήσεις του όπως ακριβώς και κάθε άλλου είδους ερωτήσεις.

 

Αν ο γονιός νιώθει αμήχανα να είναι γυμνός μπροστά στο παιδί είναι καλύτερα να μην πιεστεί να το κάνει. Μέχρι την ηλικία των 4-5 ετών τα παιδιά μπορούν να δουν το σώμα των ενηλίκων. Έπειτα εξαρτάται και από τις προσωπικές απόψεις και τη νοοτροπία των γονέων. Αν οι γονείς δεν επιθυμούν να τους βλέπουν τα παιδιά γυμνά τα εξηγούν ότι όλοι έχουμε ανάγκη τον απόλυτα προσωπικό μας χώρο. Έτσι τα παιδιά μαθαίνουν να το σέβονται αυτό και μαθαίνουν ότι και τα ίδια έχουν τον ιδιωτικό τους χώρο.

 

Η γνωριμία του παιδιού, σε μικρή ηλικία, με τα σώματα των ενηλίκων αποτελεί, ωστόσο, μια ευκαιρία για το παιδί να αποδεχτεί και τη δική του μεταμόρφωση του σώματος καθώς θα ωριμάζει. Βοηθάει δηλαδή το γυμνό σώμα ώστε να εξοικειωθεί με το δικό του σώμα και τις μελλοντικές αλλαγές του. Σε κάθε περίπτωση είτε μέσω των γυμνών σωμάτων των γονέων είτε μέσω βιβλίων το παιδί θα πρέπει να γνωρίσει το σώμα των ενηλίκων και των δύο φύλων, ανεξάρτητα από το φύλο του ίδιου του παιδιού. Επειδή στην ηλικία των 5-6 ετών αρχίζει να εμφανίζεται η ντροπή για το γυμνό σώμα στο παιδί, καλό είναι οι γονείς να δείχνουν σεβασμό σε αυτό.

 

Υπάρχει περίπτωση να κάνει συνέχεια τις ίδιες και τις ίδιες ερωτήσεις και να ζητάει να του επαναλαμβάνετε όσα του εξηγείτε πολλές φορές. Να έχετε υπομονή, αυτό είναι ένα φυσιολογικό κομμάτι της διαδικασίας της μάθησης οποιουδήποτε πράγματος. Επειδή εσείς του λέτε απλά ότι βγήκε από την κοιλίτσα της μαμάς του, δε σημαίνει ότι θα το θυμάται ή ότι θα το πιστέψει! Το παιδί σας θα πρέπει να αισθάνεται ότι μπορεί να σας πλησιάσει σχετικά με το σεξ. Ένα παιδί ηλικίας 5 χρόνων και πάνω μπορεί να θελήσει να μάθει πώς βρέθηκε στην κοιλιά της μαμάς του. Θα πρέπει τότε ν’ αρχίσετε να συμπεριλαμβάνετε στις εξηγήσεις σας το ότι το σεξ συμβαίνει μέσα στο πλαίσιο μιας στοργικής σχέσης.

 

Το καλύτερο είναι τα αγόρια να συζητάνε περισσότερο με τον πατέρα και τα κορίτσια με την μητέρα, χωρίς αυτό να είναι απόλυτο. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει τα παιδιά να συζητάνε για σεξουαλικά θέματα με τον γονιό που νιώθει πιο άνετα να συζητήσει για τέτοια θέματα. Αν ο γονιός νιώθει αμηχανία αυτό θα περάσει στο παιδί και η συζήτηση θα σταματήσει, ενώ έτσι δεν θα νιώσει και το παιδί άνετα να κάνει ερωτήσεις και να λύσει απορίες του.

 

Το ερώτημα είναι πως ξεκινάω μια τέτοια συζήτηση;

Όταν τα παιδιά δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται, είναι καλό να ανοίγουμε εμείς τη συζήτηση για θέματα που σχετίζονται με το σεξ. Το ερέθισμα, το έναυσμα για μια τέτοια συζήτηση μπορεί να γίνει μέσα από ένα άρθρο της εφημερίδας ή από μια εκπομπή στην τηλεόραση που μπορεί να αναφέρεται στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα ή στο AIDS ή στις εκτρώσεις. Ακόμα και θέματα που υπάρχουν στις ειδήσεις μπορεί να μας δώσουν την αφορμή για μια συζήτηση. Η απάντηση του παιδιού «τα ξέρω όλα για αυτό το θέμα», δεν πρέπει να λειτουργεί αποτρεπτικά για τους γονείς. Δείχνοντας στα παιδιά μας ότι μπορούμε να μιλήσουμε μαζί τους για τέτοια θέματα, παροτρύνουμε και τα ίδια να μας κάνουν ερωτήσεις και να μας εκφράσουν απορίες τους.

 

Πολλοί γονείς σκέφτονται ότι συζητώντας για θέματα σεξουαλικότητας με τα παιδιά τους θα τους εξάψουν τη φαντασία και την περιέργεια και θα τα ωθήσουν πιο γρήγορα να δοκιμάσουν να κάνουν σεξ. Αυτά τα δύο δεν συνδέονται απαραίτητα. Στόχος είναι η ενημέρωση των παιδιών με απλό και ευθύ τρόπο, να καταλάβουν ότι ο έρωτας και το σεξ είναι μέρος της ζωής και θα τα συναντήσουν μπροστά τους καθώς μεγαλώνουν. Τα παιδιά σήμερα βρίσκονται διαρκώς εκτεθειμένα σε πολλά διαφορετικά ερεθίσματα και χρειάζονται σωστή ενημέρωση ώστε να καταλάβουν ποιες πληροφορίες είναι ορθές και ποιες όχι και να μπορέσουν να βγάλουν κάποιο νόημα από όλα αυτά.

 

Τι απαντάμε στο παιδί εξαρτάται και από τις απόψεις και πεποιθήσεις –την κοσμοθεωρία- των γονιών. Οι γονείς είναι αυτοί που θα αποφασίσουν για τον τρόπο και τον βαθμό ενημέρωσης του παιδιού τους για θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Το πιο σημαντικό είναι να μη φορτώσουν το παιδί με ιδεολογίες, στερεότυπα για τα δύο φύλα, φόβο και ενοχές για τις σχέσεις και το σεξ, καθώς και μια αρνητική εικόνα για το σώμα.

 

Προφυλάσσοντας τα παιδιά από τη σεξουαλική κακοποίηση

Όσο πιο άνετα μιλούν οι γονείς στα παιδιά για σεξουαλικά ζητήματα τόσο πιο πολλές πιθανότητες έχουν αν συμβεί κάτι ή αν τα παιδιά παρατηρήσουν μια κίνηση που τους ενοχλεί (π.χ. χάδια στα γεννητικά όργανα, περίεργες συζητήσεις με ενηλίκους) να μιλήσουν με τους γονείς τους. Οι γονείς δεν πρέπει να δείχνουν ότι οι απορίες των παιδιών τους προκαλούν έκπληξη.

Είναι σημαντικό τα παιδιά να καταλάβουν ότι το σώμα είναι αποκλειστικά δικό τους και δεν πρέπει να δέχονται αγγίγματα από άλλους. Πρέπει να μάθουν να λένε όχι, αν δεν τους αρέσει να τα αγγίζουν ή να τα αγκαλιάζουν με ορισμένους τρόπους, και να σας λένε αν τύχει να γίνουν αποδέκτες κάποιας συμπεριφοράς που τους φαίνεται ανάρμοστη ή τα κάνει να νιώθουν άβολα.

 

 

Πηγή:

June Morris. Κουβεντιάζοντας για το σεξ με τα μικρά μας παιδιά. Εκδόσεις Θυμάρι.

 

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.