Τι είναι ένας πρώην;

«Ο Φρόυντ λέει κάπου ότι είμαστε τουλάχιστον έξι όταν κάνουμε έρωτα: στους εραστές προστίθενται οι σκιές του πατέρα και της μητέρας του καθενός. Στα σύγχρονα ζευγάρια είμαστε πολλοί περισσότεροι, εφόσον πρέπει να υπολογίσουμε και τους πρώην του καθενός. 

Αυτό ο κατάλογος μοιάζει καμιά φορά με εκείνον του Δον Ζουάν, αραδιάζονται ονόματα γοήτρου τα οποία συλλέγουμε με λαιμαργία, τα κραδαίνουμε σαν παράσημα όπως οι διάσημες παλλακίδες που συνέλεγαν πρίγκιπες, δισεκατομμυριούχους και εστεμμένους. Ταυτοχρόνως όμως εκφράζει τις περασμένες μας αποτυχίες, τις ματαιωμένες προσδοκίες, το βιογραφικό σημείωμα των αδιεξόδων μας. Από αυτή την άποψη, δεν υπάρχει χειρότερο από τους πληγωμένους που έρχονται να κλάψουν στην αγκαλιά μας για τα παθήματά τους με ένα τρίτο πρόσωπο. Ο πρώην κατέχει τη διφορούμενη θέση του φαντάσματος: ένας νεκρός που δεν έχει ταφεί εντελώς, ένα κύτταρο που κοιμάται και μπορεί να αναζωπυρώσει τη φλόγα… Για αυτό τόσες γυναίκες κρύβουν τους προηγούμενες εραστές τους από τους συζύγους, από φόβο μήπως φανούν ελαφρές στα μάτια τους…

Το να ξέρουμε ότι δεν είμαστε οι πρώτοι, ότι το αγαπημένο πλάσμα έχει κάποια πείρα είναι μια παρηγοριά. Η λατρεία που τρέφει για μας δεν οφείλεται στην άγνοια αλλά στην εύλογη σύγκριση. Αλλά διατρέχουμε πάντα τον κίνδυνο, στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλον, να γίνουμε κι εμείς ένας αριθμός σε μια μακρά λίστα εραστών, σε μια εικονική οικογένεια απόντων. Θα γίνω κι εγώ με τη σειρά μου  αυτός που θα απολυθεί για να με αντικαταστήσει ο επόμενος. Και στον επόμενο θα γίνουν γνωστές οι μανίες μου, θα αναλυθούν τα κουσούρια μου… Θα μου βάλουν ετικέτα και θα με χώσουν στο χρονοντούλαπο: η υπόθεση θεωρείται λήξασα. Αφελές όνειρο του εραστή: να εξαλείψει τους προηγούμενους, να τους μεταμορφώσει σε πρόχειρες εκδοχές του εαυτού του, ο οποίος αποτελεί την ενσάρκωση της ολοκλήρωσης. Αλλά ο έρωτας δεν αντιστοιχεί στην ιδέα της προόδου, ο τελευταίος δεν ανακεφαλαιώνει τους προηγηθέντες, υπάρχουν νεανικές ερωτικές ιστορίες που φαίνονταν το αποκορύφωμα της τελειότητας –ευτυχία και αισθητηριακή απόλαυση-, τις οποίες ακολούθησε αναμάσημα και μετριότητα.

Οι πρώην μπορούν να ρίξουν πάνω μας ένα σωρό ανεπιθύμητες αποκαλύψεις, να μας αποδείξουν, για παράδειγμα, ότι το αγαπημένο πλάσμα είναι μαζί μας επειδή επαναλαμβάνει ένα πρότυπο, ένα μοντέλο συμπεριφοράς: συμπεριφέρεται με τον ίδιο τρόπο, αισθάνεται τα ίδια πράγματα, προβαίνει στις ίδιες αποκοτιές. Δηλαδή μπαίνουμε σε ένα προϋπάρχον καλούπι. Ακόμα χειρότερα: μαθαίνουμε ότι με τον πρώην το αγαπημένο πλάσμα επέτρεψε υπέροχες διαστροφές τις οποίες απαγορεύει σ’ εμάς. Ο πρώην ή η πρώην φυσικά έχει το πονηρό βλέμμα εκείνου που τα ξέρει όλα και μας λέει: θα αποτύχεις όπως εγώ, αλλά δεν χάνεις τίποτα να προσπαθήσεις. Θέλουμε να του αποδείξουμε ότι κάνει λάθος σχετικά με το συγκεκριμένο πρόσωπο, ότι δεν μπόρεσε να το καταλάβει, ούτε να το αγαπήσει όπως του αξίζει. Εφόσον σήμερα ζούμε σε καθεστώς διαδοχικής πολυγαμίας ή σειριακής μονογαμίας, η ερωτική μας ύπαρξη αντιστοιχεί στην αρχή της άθροισης… Μερικοί από μας έχουν συσσωρεύσει τόσες περιπέτειες στη ζωή τους ώστε το δείγμα είναι στατιστικά έγκυρο.  

Σε τελική ανάλυση, αισθανόμαστε απύθμενη ευγνωμοσύνη για αυτή την πομπή ανδρών και γυναικών που αγαπήσαμε, εκμεταλλευτήκαμε, πληγώσαμε, ή δεν αγαπήσαμε αρκετά: μας έκαναν αυτό που είμαστε και λίγη από την ύλη τους θα παραμείνει στη σάρκα μας μέχρι το τέλος».

Απόσπασμα από το βιβλίο (σελ. 53-56):

Μπρύκνερ Πασκάλ. (2018). Το παράδοξο του έρωτα. Αθήνα: Πατάκη.