Άτεκνες γυναίκες «κατ’ επιλογή»

«Childless women»

Μεγαλώνουμε μαθαίνοντας ότι η γονεϊκότητα παίζει κεντρικό ρόλο στη ζωή του ατόμου και αποδίδει νόημα στην ύπαρξή του, ενώ εξασφαλίζει στο άτομο μια πιο γεμάτη και ευήμερη ζωή. Η απόκτηση παιδιών θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για τον άνθρωπο, ενώ ταυτίζεται περισσότερο με τη γυναίκα, η οποία είναι αυτή που τεκνοποιεί. Ωστόσο, γύρω μας παρατηρούμε άτομα και των δύο φύλων που είναι άτεκνα, καθώς και ζευγάρια που είναι άτεκνα. Θα πρέπει, όμως, να κάνουμε μια διάκριση ανάμεσα σε αυτούς που δεν μπορούν να κάνουν παιδί, αν και το θέλουν και σε αυτούς που δεν επιθυμούν να αποκτήσουν παιδί.

Εστιάζοντας στη δεύτερη κατηγορία και πιο συγκεκριμένα, στις γυναίκες που επιλέγουν να μην αποκτήσουν παιδί, θα αναρωτηθούμε γιατί συμβαίνει αυτό και πόσο στιγματισμένο μπορεί να είναι ένα άτομο που κάνει αυτή την επιλογή ακόμη και σήμερα. Στο παρελθόν, θα σκεφτούμε ότι οι άτεκνοι κατ’ επιλογή αποτελούσαν μια αποκλίνουσα ομάδα, καθώς εμφάνιζε αποκλίσεις από τους κοινωνικούς κανόνες. Σήμερα, που είμαστε πιο «προοδευτικοί» πόσο έχουμε ξεπεράσει αυτά τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις;

Σύμφωνα με μια έρευνα, το ένα τρίτο των γυναικών που κατατάσσονται ως άτεκνες χωρίς να το έχουν επιλέξει, είναι εν τέλει άτεκνες κατά επιλογή. Αυτές οι γυναίκες ανέφεραν ότι ήταν δική τους απόφαση να έχουν μια ζωή χωρίς παιδιά και εστίαζαν στο μέλλον, έχοντας μια τάση να θέλουν να έχουν τον έλεγχο των καταστάσεων της ζωής τους*. 

Η απόκτηση παιδιών είναι μια κάλυψη των προσωπικών αναγκών και των κοινωνικών προσδοκιών ή μια συνειδητή επιλογή ολοκλήρωσης; Μήπως θέλουμε να αποκτήσουμε παιδί γιατί φοβόμαστε ότι θα είμαστε μόνοι μας στα γηρατειά; Μήπως δεν αντέχουμε την κοινωνική κατακραυγή και τα βλέμματα οίκτου όταν λέμε ότι δεν έχουμε κάνει παιδιά; Μήπως θεωρούμε ότι μέσω των παιδιών θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε, ακόμη και μετά τον θάνατό μας, καλύπτοντας τη ματαιοδοξία μας; Μήπως έχουμε εσωτερικεύσει τόσο πολύ τους κοινωνικούς κανόνες σχετικά με το τι είναι σωστό να πράξουμε, με αποτέλεσμα να νιώθουμε ότι έχουμε την ανάγκη ενός παιδιού; 

Πρόκειται για ένα κοινωνικό ζήτημα, που δεν συζητιέται, καθώς θεωρείται δεδομένο ότι ο προορισμός του ανθρώπου είναι να αποκτήσει παιδιά, να κάνει οικογένεια, να ολοκληρωθεί ως άνθρωπος. Και ποιος αποφασίζει τι είναι σωστό και τι όχι; Γιατί η επιλογή της μη απόκτησης παιδιού θα πρέπει να αποτελεί μια πράξη στιγματισμού και αποδοκιμασίας; 

Μιλάμε διαρκώς για μια κοινωνία όπου θα είμαστε όλοι ίσοι, όμως, με την πρώτη ευκαιρία ασκούμε κριτική στις επιλογές και τις αποφάσεις του άλλου. Μπορεί να είναι βαθύτεροι οι λόγοι της συγκεκριμένης απόφασης, ωστόσο, αν το δούμε από την πλευρά της κοινωνίας, ο καθένας έχει την ελευθερία να πάρει τη δική του απόφαση, να κάνει τις δικές του επιλογές, αρκεί να μην θίγει τις επιλογές και τις αποφάσεις των άλλων.   

*Jeffries, S. & Konnert, C. (2002). Regret and psychological well-being among voluntarily and involuntarily childless women and mothers. International Journal of Aging and Human Development, 54 (2), 89-106.