Παθητικο-επιθετική συμπεριφορά: "το θυμωμένο χαμόγελο"

Η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά είναι κυρίως μια παθητική συμπεριφορά, που υιοθετεί το άτομο κατά την αλληλεπίδρασή του με τους άλλους. Πρόκειται για άτομα που είναι αρκετά συγκαταβατικά και υποχωρητικά στις σχέσεις και τις συνεργασίες τους, ενώ συχνά εκ των υστέρων προσπαθούν να βρουν τρόπους για να τροποποιήσουν με υπόγειο τρόπο τις υποσχέσεις, τις συνεργασίες ή τις σχέσεις τους. 

Το άτομο φαίνεται πως συμφωνεί με τους άλλους, ωστόσο, έμμεσα προσπαθεί να εκφράσει αυτό που θέλει και να καλύψει τις ανάγκες του, ενώ θεωρεί ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος να διαμαρτυρηθεί και να διεκδικήσει το δίκιο του. Το άτομο θεωρεί ως καλύτερο τρόπο διαχείρισης των σχέσεων με τους άλλους το να προβάλλει δικαιολογίες και να αποδίδει ευθύνες στους άλλους και όχι στον εαυτό του. Βασικό χαρακτηριστικό των ατόμων με παθητικο-επιθετική συμπεριφορά είναι μια επιφανειακή γλυκύτητα που κρύβει όμως τάσεις εκδίκησης, καθώς το άτομο νιώθει θυμό που δεν μπορεί να βρει τρόπους να τον εκφράσει, με αποτέλεσμα να μετατρέπεται σε παθητικο-επιθετικότητα. 

Το άτομο με παθητικο-επιθετικότητα συνήθως εκδηλώνει φόβο εξάρτησης και σύγκρουσης, αλλά και φόβο οικειότητας. Δυσκολεύεται να εμπιστευτεί τους άλλους, ενώ συχνά αναβάλλει πράγματα παρουσιάζοντας διάφορες δικαιολογίες. Είναι αρκετά ανασφαλές και εμφανίζει μια τάση να κατηγορεί τους άλλους για τις αποτυχίες του, παίρνοντας τη θέση του θύματος. Το άτομο που χρησιμοποιεί αυτό τον τρόπο συμπεριφοράς μπορεί να βιώσει προβλήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις, την ανάληψη ευθυνών και την έκφραση του θυμού, ενώ καταλήγει να βιώνει την απουσία εμπιστοσύνης και την αποφυγή από τους άλλους ανθρώπους. Επιπλέον, συχνά αποκρύπτουν πληροφορίες ώστε να μην νιώσουν κατώτεροι από τους άλλους.

Η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά είναι μια εχθρότητα επικαλυμμένη με γλυκύτητα, ενώ στο άτομο υποβόσκει ένας φόβος και μια τάση για αποφυγή άμεσης σύγκρουσης, αλλά και ένα αίσθημα αδυναμίας και αβοηθησίας. Είναι σαν το άτομο να θέλει να ουρλιάξει αλλά να σιωπά, είναι μια σιωπηλή πάλη για την εξουσία, που εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους. Το άτομο με παθητικο-επιθετική συμπεριφορά μπορεί να εκδηλώσει αυτή την επιθετικότητα με ποικίλους τρόπους, όπως σαρκασμό, τάση για άσκηση κριτικής, δολιοφθορά, αποφυγή οικειότητας ή επαίνου. Ορισμένες φορές η παθητικο-επιθετική συμπεριφορά είναι σκόπιμη, καθώς το άτομο με αυτή τη συμπεριφορά θέλει το άλλο πρόσωπο να εμπλακεί πρώτο σε σύγκρουση, ενώ συνήθως βρίσκουν ανθρώπους για να εκδηλώσουν αυτή τη συμπεριφορά που τους το επιτρέπουν. 

 

Τα άτομα με παθητικο-επιθετική συμπεριφορά μπορεί να έχουν μεγαλώσει μέσα σε οικογένειες όπου ο ένας γονιός έχει κυρίαρχο ρόλο και ο άλλος είναι υποταγμένος. Έτσι, μαθαίνουν ότι οι ισχυροί και οι ασταθείς άνθρωποι δεν μπορούν να προσεγγιστούν άμεσα, για αυτό μπορούν να τους λένε ψέματα ή να κρατούν κάποια μυστικά για να πάρουν αυτό που θέλουν. Επίσης, πρόκειται για ανθρώπους που είναι αποφευκτικοί και φοβούνται τη σύγκρουση ή έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Το άτομο συχνά χρησιμοποιεί τη δικαιολογία ότι ξέχασε κάτι αποφεύγοντας με αυτό τον τρόπο τις ευθύνες που θα έπρεπε να λάβει. Το ίδιο δεν είναι ποτέ υπεύθυνο για οποιοδήποτε πράξη, καθώς κατηγορεί τους άλλους, με έμμεσους συνήθως τρόπους. 

Πώς θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε ένα άτομο με παθητικο-επιθετική συμπεριφορά;

Αρχικά, θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τη συμπεριφορά του, μια καλυμμένη εχθρότητα και τα σημάδια αυτής. Δεν θα πρέπει να είμαστε επιεικείς αλλά ούτε και επικριτικοί με το άτομο που εμφανίζει μια τέτοιου είδους συμπεριφορά. Στόχος είναι τα βάλουμε από την αρχή όρια στη σχέση σας με τον άλλο και να μην τον επιτρέπουμε να τα παραβιάσει, ενώ προσπαθούμε να είμαστε σαφείς σε όλα λέμε και να ζητάμε και σαφείς και ξεκάθαρες απαντήσεις από τους άλλους. Ο κύριος στόχος μας για να μπορέσουμε να μη φτάσουμε στη σύγκρουση που προκαλείται υπογείως από την άλλη μεριά είναι να μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε μια διεκδικητική επικοινωνία, που δεν θα χαρακτηρίζεται ούτε από επιθετικότητα, ούτε από υποχωρητικότητα. Δείχνουμε στον άλλο ότι προτιμούμε την ανάπτυξη εμπιστοσύνης και συνεργασίας και όχι αντιπαλότητας και σύγκρουσης, λειτουργώντας ως ένα πρότυπο και για τη συμπεριφορά του άλλου απέναντί μας.

Πώς θα μπορούσαμε όμως να βελτιώσουμε τη δική μας συμπεριφορά αν υιοθετούμε μια παθητικο-επιθετική στάση; 

Ξεκινώντας από το γεγονός ότι πρόκειται για μια συμπεριφορά που λειτουργεί ως σαμποτάζ για εμάς τους ίδιους θα πρέπει να καταλάβουμε το πόσο σημαντικό είναι να αναγνωρίσουμε τέτοιου είδους συμπεριφορές στον εαυτό μας και να τις σταματάμε. Χρησιμοποιώντας τόσο το συναίσθημα όσο και τη λογική, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να ακούσουμε το σώμα μας και το πώς αισθανόμαστε και να αναγνωρίσουμε πώς και πότε αποσυνδέονται οι ενέργειές μας από τις αισθήσεις μας και οδηγούμαστε σε μια συμπεριφορά που είναι διαφορετική από αυτό που νιώθουμε εκείνη τη στιγμή. 

Είναι σημαντικό να μπορέσουμε να βρούμε τρόπους, ανάλογα με την περίσταση και το πρόσωπο στο οποίο απευθυνόμαστε, που θα εκδηλώσουμε αυτά που αισθανόμαστε και όχι τα αντίθετα από αυτά που αισθανόμαστε. Αν αυτή τη στιγμή αισθάνομαι θυμό βρίσκω ένα τρόπο για να εκδηλώσω το θυμό που νιώθω και δεν προσπαθώ να βρω πλάγιους τρόπους να εκφράσω το θυμό υιοθετώντας μια γλυκιά ή ήρεμη συμπεριφορά. Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι είναι σημαντικό να αξιολογούμε τις αξίες και τους στόχους μας έτσι ώστε να ενδυναμώνουμε τις σχέσεις μας, χωρίς να σημαίνει πως οι σχέσεις αυτές δεν θα έχουν και συγκρούσεις. Θα πρέπει να έρθουμε αντιμέτωποι με το φόβο της σύγκρουσης και να δούμε ότι κάποιες φορές είναι προτιμότερη η σύγκρουση παρά να εκφράζουμε μια συμπεριφορά αντίθετη από τα συναισθήματά μας εκείνη τη στιγμή. Αναζητούμε τρόπους και μαθαίνουμε στον εαυτό μας να εκφράζει το θυμό, την απογοήτευση, τη δυσαρέσκεια και άλλα συναισθήματα που θεωρούμε ότι αν τα εκφράσουμε μπορεί να προκληθεί σύγκρουση.

Όμως, ας ξεκαθαρίσουμε πρώτα στον εαυτό μας ποιοι είμαστε, τι θέλουμε και τι νιώθουμε και τότε ίσως γίνουν πιο εύκολα τα πράγματα στο να μπορέσουμε να εκφράζουμε τα συναισθήματά μας και η συμπεριφορά μας να βρίσκεται σε αρμονία με αυτά που νιώθουμε, διεκδικώντας άμεσα αυτά που θέλουμε και όχι με υπόγειους και δόλιους τρόπους. 

Εκφράζουμε άμεσα τις ανάγκες μας, τα θέλω μας, τα συναισθήματά μας, θέτοντας τα όρια μας και σεβόμενοι τα όρια του άλλου. Έτσι, αποφεύγουμε να είμαστε αμφιλεγόμενοι και να ταλαντευόμαστε ανάμεσα σε αρνητικά συναισθήματα και την ανάγκη εκδήλωσης θετικών συμπεριφορών.

 http://www.huffingtonpost.com/2014/06/26/stop-being-passive-aggressive-behavior-signs-_n_5515877.html. The secret to dealing with passive- aggressive people.