Γονείς, παιδιά και χρήση νέας τεχνολογίας

Η αυξανόμενη χρήση των υπολογιστών στη ζωή των παιδιών καθώς και η χρήση της τηλεόρασης που συγκεντρώνει ωστόσο λιγότερες δυνατότητες και δραστηριότητες έχει εντείνει το ενδιαφέρον σχετικά με τις επιπτώσεις που συγκεντρώνει η χρήση της τεχνολογίας. Η χρήση της τεχνολογίας έχει θετικές και αρνητικές πλευρές. Τόσο οι υπολογιστές όσο και η τηλεόραση χαρακτηρίζονται ως εκπαιδευτικά μέσα, που μπορούν να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά και να παρουσιάσουν ενδιαφέροντα επιμορφωτικά προγράμματα. Ωστόσο, πρόκειται για δύο μέσα στα οποία συχνά αποδίδονται κατηγορίες εξαιτίας της βίας που προβάλλεται και η οποία έχει επιπτώσεις στα παιδιά (Subrahmanyam et al., 2000). Οι επιπτώσεις από τη χρήση του υπολογιστή και της τηλεόρασης εξαρτώνται από το περιεχόμενο των προγραμμάτων και από τις επιλογές που γίνονται, καθώς τόσο ο υπολογιστής όσο και η τηλεόραση μπορούν να αποτελέσουν δύο σημαντικά ηλεκτρονικά μέσα που συμβάλλουν στη γνωστική ανάπτυξη και στην παροχή πληροφοριών (Kirkorian, Wartella & Anderson, 2008). 

Οι επιδράσεις των μέσων μαζικής ενημέρωσης στα παιδιά είναι ιδιαίτερα εμφανείς και αφορούν ένα σύνολο διαφορετικών στοιχείων. Ένα πεδίο στο οποίο είναι ορατές οι επιδράσεις της τηλεόρασης και των υπολογιστών είναι στην εμφάνιση διατροφικών διαταραχών (Martinez- Gonzalez et al., 2003). Επίσης, τα παιδιά με τηλεόραση ή υπολογιστή στο δωμάτιό τους εμφανίστηκαν περισσότερο κουρασμένα, ενώ οι επιδράσεις αυτών των μέσων ήταν εμφανείς στη συμπεριφορά των παιδιών σχετικά με τον ύπνο. Συγκεκριμένα, σε μια έρευνα του Van den Bulck (2004) βρέθηκε ότι τα παιδιά που είχαν στο δωμάτιό τους τηλεόραση ή υπολογιστή πήγαιναν σημαντικά αργότερα σε σύγκριση με τα άλλα παιδιά για ύπνο, ενώ γενικά περνούσαν λιγότερο χρόνο στο κρεβάτι κατά τη διάρκεια της εβδομάδας σε σύγκριση με τα παιδιά χωρίς τηλεόραση ή υπολογιστή στο δωμάτιό τους.

Ένα θέμα ακόμη που προκύπτει σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας από τα παιδιά είναι ο ρόλος των γονέων και ο βαθμός στον οποίο ελέγχουν τα παιδιά τους. Οι γονείς αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην προσπάθειά τους να καθορίσουν τη χρήση της τεχνολογίας από τα παιδιά τους. Οι γονείς γνωρίζουν ότι είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια των παιδιών τους και ότι θα πρέπει να τα προστατεύουν, αν και συχνά συναντούν τις αντιδράσεις των παιδιών τους (Livingstone & Bober, 2006. Schmidt & Vandewater, 2008).

Οι γονείς χαίρονται που τα παιδιά τους μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους υπολογιστές, αλλά ταυτόχρονα φοβούνται αναφορικά με τους κινδύνους που εγκυμονεί το διαδίκτυο. Στην Αμερική το μεγαλύτερο ποσοστό των γονιών παρουσιάζουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με τη χρήση των υπολογιστών από τα παιδιά. Συγκεκριμένα, το 70% των γονιών θεωρούν ότι το διαδίκτυο είναι ένας χώρος όπου τα παιδιά μπορούν να ανακαλύψουν ενδιαφέροντα πράγματα, ενώ το 75% των γονιών ανησυχεί σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά. Επίσης, βρέθηκε ότι οι γονείς εξέφραζαν παρόμοιους φόβους για τους υπολογιστές και την τηλεόραση (Turow, 1999).

Η χρήση των υπολογιστών από τα παιδιά επικεντρώνεται κυρίως στην ενασχόληση με τα παιχνίδια και το διαδίκτυο. Τα αγόρια προτιμούν κυρίως παιχνίδια βίας, ελέγχου, στρατηγικής και ανταγωνισμού, ενώ τα κορίτσια προτιμούν εκπαιδευτικά παιχνίδια, παζλ και σχέσεις μέσα στο χώρο (Wartella, Lee & Caplovitz, 2002). Γενικά, τα αγόρια φαίνεται πως χρησιμοποιούν περισσότερο τους υπολογιστές από ότι τα κορίτσια κυρίως επειδή παίζουν πολύ περισσότερο παιχνίδια (Cassell & Jenkins, 1998). Ωστόσο, τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια η χρήση της τεχνολογίας βρίσκεται στο επίκεντρο, καθώς στα περισσότερα παιδικά δωμάτια πλέον υπάρχει τηλεόραση και προσωπικός υπολογιστής του παιδιού (Roberts & Foehr, 2008). 

Η ενασχόληση των παιδιών με τους υπολογιστές φαίνεται πως μειώνει την παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων. Τα παιδιά που έχουν στο σπίτι υπολογιστή βρέθηκε πως περνούν λιγότερο χρόνο στην τηλεόραση, μειώνοντας το χρόνο αυτό κατά 35 περίπου λεπτά σε σύγκριση με τα παιδιά που δεν έχουν στο σπίτι υπολογιστή (Suzuki, Hasimoto & Ishii, 1997). Σε μια έρευνα του 1999 οι γονείς ανέφεραν ότι τα παιδιά τους περνούν τουλάχιστον 4 ώρες και 48 λεπτά την ημέρα μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή ή της τηλεόρασης, ενώ και σε αυτή την έρευνα βρέθηκε ότι η χρήση του υπολογιστή τείνει να μειώσει τη χρήση της τηλεόρασης (Nielsen Media Research, 1999). 

Οι υπολογιστές παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή των παιδιών τόσο στο σχολείο όσο και στο σπίτι. Στο σχολείο οι υπολογιστές αποτελούν ένα εκπαιδευτικό εργαλείο, που βοηθά τους μαθητές, ενώ η πρόσβαση σε υπολογιστή στο σπίτι εξαρτάται από την ύπαρξη υπολογιστή στο σπίτι και από την επιλογή των γονιών. Σε μια έρευνα έχει βρεθεί ότι όταν και οι δύο γονείς χρησιμοποιούν υπολογιστή στην εργασία τους, τότε είναι αυξημένες οι πιθανότητες να έχουν υπολογιστή στο σπίτι τους. Συγκεκριμένα, το 83% των γονιών που χρησιμοποιούσαν υπολογιστή στην εργασία τους είχαν υπολογιστή στο σπίτι, ενώ μόνο το 31% των γονιών που δεν χρησιμοποιούσαν υπολογιστή στην εργασία τους είχαν υπολογιστή στο σπίτι. Επιπλέον, η κοινωνικο- οικονομική θέση των γονιών έπαιζε σημαντικό ρόλο στην ύπαρξη ή όχι υπολογιστή στο σπίτι, όπου τα παιδιά που προέρχονταν από οικογένειες χαμηλού εισοδήματος ή χαμηλού μορφωτικού επιπέδου είχαν λιγότερες πιθανότητες να έχουν υπολογιστή στο σπίτι (Becker, 2000. Roberts & Foehr, 2008).

Γενικότερα, η αυξανόμενη χρήση υπολογιστών από τα παιδιά στο σχολείο και το σπίτι δημιουργεί ένα σύνολο ερωτημάτων σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας και τις επιδράσεις που έχει σε σωματικό, γνωστικό και κοινωνικό επίπεδο κατά την ανάπτυξη του παιδιού (Subrahmanyam et al., 2000). 

Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στη χρήση των υπολογιστών και της τηλεόρασης από τα παιδιά, καθώς οι γονείς είναι αυτοί που αγοράζουν για τα παιδιά τους υπολογιστές στο σπίτι καθώς και τις συνδέσεις για πρόσβαση στο διαδίκτυο, με βασικό κίνητρο την παροχή εκπαιδευτικών ευκαιριών στα παιδιά τους και την προετοιμασία να μπορούν να ανταποκριθούν στον κόσμο της πληροφορίας. Ωστόσο, η χρήση των υπολογιστών από τα παιδιά αποτελεί για τους γονείς ταυτόχρονα ένα όνειρο και έναν εφιάλτη (Turow, 1999).

Βιβλιογραφία

Becker, H.J. (2000). Who’s wired and who’s not. Excerpts from forthcoming article. University of California, Irvine. Paper prepared for The Future of Children, issue on Children and Computers, Fall.

Cassell, J., & Jenkins, H. (1998). Chess for girls? Feminism and computer games. In From Barbie to Mortal Kombat: Gender and computer games. Cambridge, MA: MIT Press.

Kirkorian, H.L., Wartella, E.A., & Anderson, D.R. (2008). Media and Young Children’s Learning. Children and Electronic Media, 18 (1), 39- 61.

Livingstone, S., & Bober, M. (2006). Regulating the internet at home: Contrasting the perspectives of children and parents. In D. Buckingham & R. Willett (Eds.), Digital generations: Children, young people and new media (pp. 93- 113). Mahwah, N.J.: Lawrence Erlbaum.

Martinez- Gonzalez, M.A., Gual, P., Lahortiga, F., Alonso, Y., De Irala- Estevez, J., & Cervera, S. (2003). Parental factors, mass media influences, and the onset of eating disorders in a prospective population- based cohort. Pediatrics, 111 (2), 315- 320.

Nielsen Media Research. (1999). TV viewing in Internet households. New York: Nielsen Media Research, May.

Roberts, D.F., & Foehr, U.G. (2008). Trends in Media Use. Children and Electronic Media, 18 (1), 11- 37.

Schmidt, M.E., & Vandewater, E.A. (2008). Media and attention, cognition, and school achievement. Children and Electronic Media, 18 (1), 63- 85.

Subrahmanyam, K., Kraut, R.E., Greenfield, P.M., & Gross, E.F. (2000). The impact of home computer use on children’s activities and development. The Future of Children. Children and Computer Technology, 10 (2), 123- 144.

Suzuki, H., Hashimoto, Y., & Ishii, K. (1997). Measuring information behavior: A time budget survey in Japan. Social Indicators Research,42, 151–69.

Turow, J. (1999). The Internet and the Family: The view from the parents, the view from the press. Philadelphia: Annenberg Public Policy Center. University of Pennsylvania, May 1999.

Van Den Bulck, J. (2004). Television viewing, computer game playing, and internet use and self- reported time to bed and time out of bed in secondary- school children. Sleep, 27 (1), 101- 104.

Wartella, E.A., Lee, J.H., & Caplovitz, A.G. (2002). Children and Interactive Media: Research Compendium Update. University of Texas at Austin: Markle Foundation.