Η πρώτη εντύπωση: Για να ξέρουμε πώς μας βλέπουν οι άλλοι

Τι σκέφτονται οι άνθρωποι όταν κάνουν καινούργιες γνωριμίες; Τι τραβά την προσοχή τους; Πώς νιώθουν; Αν ήξερες τις απαντήσεις, θα καταλάβαινες τι είδους εντύπωση προκαλείς;

Ποιες είναι οι βασικές συμπεριφορές που επηρεάζουν τη διαμόρφωση των πρώτων εντυπώσεων:

Πώς συμπεριφέρομαι όταν συναντώ κάποιον για πρώτη φορά;

Χαμογελώ και στρέφομαι προς το μέρος του όταν μιλά;

Προσαρμόζω την ταχύτητα του λόγου μου στο ρυθμό του συνομιλητή μου;

Δείχνω αυτοπεποίθηση για την εξωτερική μου εμφάνιση;

Μοιράζομαι μαζί του ανασφάλειες και αποκαλύπτω τα τρωτά μου σημεία;

Σπεύδω να τον εντυπωσιάσω, παρουσιάζοντας κολακευτική εικόνα για τον εαυτό μου;

Ξεκινώ τη συζήτηση με οτιδήποτε απασχολεί το μυαλό μου εκείνη τη στιγμή;

Προσπαθώ να φανώ ξεχωριστός;

Προσπαθώ να στρέψω τη συζήτηση στην κοινωνική και οικονομική μου επιτυχία;

Πως διαμορφώνεται η πρώτη εντύπωση;

Οι άνθρωποι διαμορφώνουν την πρώτη εντύπωση με βάση περιορισμένα στοιχεία για την προσωπικότητα και ελάχιστες πληροφορίες για τη ζωή του άλλου. Με βάση τα ελάχιστα στοιχεία που γνωρίζουμε για τον άλλο διαμορφώνουμε μια εντύπωση για αυτόν, διαμορφώνοντας μια εικόνα για την προσωπικότητά του.

Πολλές φορές κρίνουμε τον άλλο δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στην αρχική εντύπωση που μας έκανε και όχι στον τρόπο με τον οποίο μας συμπεριφέρεται αργότερα. Η πρώτη εικόνα που διαμορφώνουμε για οτιδήποτε επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε τις μεταγενέστερες πληροφορίες.

Η πρώτη εντύπωση είναι σαν ένα πρίσμα. Πως σχηματίζουμε μια εικόνα για τους άλλους και πώς οι άλλοι σχηματίζουν μια εικόνα για εμάς;

Στρέφοντας το ενδιαφέρον μας στους άλλους, οι άλλοι:

Προσλαμβάνουν πρωταρχικές πληροφορίες, δίνοντας έμφαση στη γλώσσα του σώματος, τα λόγια και τις αντιδράσεις.

Βασίζονται σε αυτές τις πληροφορίες, βγάζουν συμπεράσματα για την προσωπικότητά μας και τον τρόπο με τον οποίο θα μας αντιμετωπίσουν στο μέλλον.

Στη συνέχεια μας βλέπουν μέσα από αυτό το πρίσμα. Θέλουν να πιστεύουν πως είναι καλοί κριτές χαρακτήρων, όλοι θέλουμε να επιβεβαιώσουμε την αρχική μας εντύπωση «Το ήξερα από την πρώτη στιγμή που τον γνώρισα ότι ήταν…». Αναζητούν στη συμπεριφορά μας στοιχεία που επιβεβαιώνουν την εικόνα που έχουν ήδη διαμορφώσει για εμάς. Δεν λαμβάνουν υπόψη ή ακόμη παραβλέπουν εντελώς όσα δεν συμφωνούν με την εντύπωση που είχαν σχηματίσει.

Τι λάθη όμως κάνουμε λόγω προκατάληψης;

Όταν βλέπουμε κάποιον μέσα από το πρίσμα της πρώτης εντύπωσης σύντομα καταλαβαίνουμε μερικά πράγματα για αυτόν, συχνά όμως καταλήγουμε σε λάθος συμπεράσματα. Για παράδειγμα, έχουμε την τάση να θεωρούμε πως η συμπεριφορά των ανθρώπων που συναντάμε για πρώτη φορά αντιπροσωπεύει το χαρακτήρα και την προσωπικότητά τους γενικότερα, ενώ αυτό όμως δεν ισχύει. Αν γνωρίσουμε κάποιον που φαίνεται θυμωμένος μπορεί να συμπεράνουμε πως είναι γενικότερα οξύθυμος. Μπορεί να μη σκεφτούμε πως η συμπεριφορά του ίσως οφείλεται σε κάτι που μόλις του συνέβη. Έχουμε δηλαδή την τάση να θεωρούμε πως η συμπεριφορά του είναι ενδεικτική του ατόμου σε κάθε περίπτωση και όχι ότι μπορεί να οφείλεται σε εξωγενή παράγοντα ή σε πρόσκαιρες συνθήκες. Από την άλλη, όμως, δεν βλέπουμε με τον ίδιο τρόπο τη δική μας συμπεριφορά. Αποδίδουμε το θυμό μας στη συγκεκριμένη περίσταση και όχι σε κάποιο γνώρισμα του χαρακτήρα μας.

Ένα ακόμη λάθος που κάνουμε είναι να γενικεύουμε, θεωρώντας πως ένα θετικό γνώρισμα συνοδεύεται από πολλά άλλα χαρίσματα, κάτι που ίσως δεν ισχύει. Για παράδειγμα, ίσως υποθέσουμε πως κάποια που φαίνεται αισιόδοξη είναι επίσης έξυπνη, ευχάριστη και επιτυχημένη, ακόμα κι αν δεν έχουμε ενδείξεις πως διαθέτει αυτές τις αρετές (φαινόμενο αγιοποίησης). Από την άλλη έχουμε την τάση να αποδίδουμε στους άλλους αρνητικά γνωρίσματα, με βάση ένα αρνητικό χαρακτηριστικό που παρατηρούμε στο άτομο (φαινόμενο δαιμονοποίησης). Για παράδειγμα, ίσως υποθέσουμε για κάποιον που παραπονιέται πολύ ότι είναι επίσης βαρετός, αντικοινωνικός και αδύναμος χαρακτήρας.

Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε τα λάθη που κάνουμε όταν κρίνουμε τους άλλους. Τότε θα καταλάβουμε καλύτερα και πως μας βλέπουν οι άλλοι άνθρωποι τους οποίους συναντάμε για πρώτη φορά. Μέσα από αυτό μαθαίνουμε να προβάλλουμε την εικόνα που πραγματικά μας εκφράζει, ίσως και προβάλλοντας τις θετικές πτυχές του εαυτού μας. Εφόσον γνωρίζουμε ότι οι άλλοι κρίνουν με βάση τα πρώτα στοιχεία που παρατηρούν θα είμαστε πιο προσεκτικοί με τις πληροφορίες που δίνουμε για τον εαυτό μας.    

Τι εντύπωση δίνουμε όταν:

Κοιτάζουμε ελάχιστα τον άλλο – φαινόμαστε απορριπτικοί, αδιάφοροι, δειλοί και αδέξιοι

Κοιτάζουμε επίμονα τον άλλο- φαινόμαστε απειλητικοί ή ανάγωγοι

Προσπαθούμε να κρύψουμε μια φυσικά ατέλεια που μας ενοχλεί- φαινόμαστε αδέξιοι, κλειστοί και ανασφαλείς

Επιδεικνύουμε τη σεξουαλικότητά μας- φαινόμαστε ότι έχουμε ανάγκη για σεξουαλική επιβεβαίωση ή είμαστε ανικανοποίητοι σεξουαλικά

Καταπιέζουμε τη σεξουαλικότητά μας- φαινόμαστε αδιάφοροι για τους άλλους, απορριπτικοί και ψυχροί.

Μιλάμε πολύ γρήγορα ή οι παύσεις μας είναι πολύ μικρές- φαινόμαστε κουραστικοί και δυσάρεστοι

Μιλάμε πολύ αργά ή οι παύσεις μας είναι υπερβολικά μεγάλες- φαινόμαστε βαρετοί και ανιαροί

Μιλάμε πολύ δυνατά- φαινόμαστε πομπώδεις, νάρκισσοι και άξεστοι

Μιλάμε πολύ χαμηλόφωνα- φαινόμαστε δειλοί, ανασφαλείς και καταπιεστικοί

Μιλάμε περισσότερο από ότι οι άλλοι- φαινόμαστε κακοί συνομιλητές και εγωιστές

Ξεκινάμε τη συζήτηση με ότι μας έρθει στο μυαλό, πριν δώσουμε τις καθιερωμένες πληροφορίες για τη ζωή μας- φαινόμαστε εγωκεντρικοί, εκκεντρικοί και χωρίς τρόπους

Μοιραζόμαστε περισσότερα σε σχέση με τους άλλους- φαινόμαστε βαρετοί και δυσάρεστοι

Μοιραζόμαστε πολύ λιγότερα σε σχέση με τους άλλους- φαινόμαστε κλειστοί, αδιάφοροι και ψυχροί

Σπεύδουμε να δώσουμε εντυπωσιακές πληροφορίες για τη ζωή μας πριν καν τις ζητήσουν- φαινόμαστε εγωπαθείς και διψασμένοι για επιβεβαίωση

Παραπονιόμαστε για τα προβλήματά μας- φαινόμαστε βαρετοί, εγωιστές και γκρινιάρηδες

 (Demarais & White, 2006)

Πως κερδίζουμε θετικές εντυπώσεις;

Αφήνουμε τους άλλους να μας πλησιάσουν- δείχνουμε ότι μπορούν να μας εμπιστευτούν, ότι θέλουμε να μας πλησιάσουν.

Προσεγγίζουμε τους άλλους και είμαστε προσιτοί

Αναρωτιόμαστε: «φαίνομαι ανοιχτός και πρόθυμος για επικοινωνία ή κλειστός και απόμακρος; Με ποιον τρόπο στέλνω αυτά τα μηνύματα; Όσοι με βλέπουν για πρώτη φορά ποια συμπεράσματα βγάζουν για μένα από τη γλώσσα του σώματος μου;» (Demarais & White, 2006: 60).

Αποσπάσματα από το βιβλίο:

Demarais, A., & White, V. (2006). Η πρώτη εντύπωση. Αθήνα: Εκδόσεις Κριτική.