Η σιωπή...

Τι σημαίνει η σιωπή; Διακοπή της επικοινωνίας ή απλά μέρος της επικοινωνίας μας με τους άλλους;

 

Η σιωπή δε σημαίνει άρνηση της επικοινωνίας, αν και είναι συνδεδεμένη με αρνητικά κυρίως στοιχεία στο μυαλό μας, καθώς όλοι την συνδέουμε με τιμωρία (στα παιδιά επιβάλλουμε συχνά τη σιωπή ως τιμωρία) ή με έλλειψη επικοινωνίας. Η σιωπή μας δίνει την ευκαιρία να αναγνωρίσουμε τις πτυχές εκείνες του εαυτού μας που έχουν την ικανότητα να μας μεταμορφώσουν. Σιωπώντας δίνουμε στον εαυτό μας και στον άλλο την ευκαιρία να σκεφτούμε, να στραφούμε στο εσωτερικό του εαυτού μας ή και να έρθουμε αντιμέτωποι με τον ίδιο μας τον εαυτό.

Πολλές φορές μας φοβίζει η σιωπή γιατί νιώθουμε ή έχουμε μάθει ότι συνέχεια θα πρέπει κάτι να πούμε στον άλλο, θα πρέπει να καλύψουμε κάθε κενό, γιατί δεν είναι καλό να υπάρχουν μεγάλες παύσεις. Κάποιες φορές μας φοβίζουν, ακόμη και μας τρομάζουν, τα κενά, κυρίως όταν θέλουμε να μην αρχίσουν συζητήσεις που δεν επιθυμούμε, ή δεν θέλουμε να φανούμε λίγοι απέναντι στους άλλους, ή δεν θέλουμε να δώσουμε χρόνο στον άλλο να σκεφτεί. Με τη σιωπή, όμως, μπορούμε να δώσουμε μία απάντηση, να διαπραγματευτούμε ένα θέμα, ή να αφήσουμε στην άκρη μια σύγκρουση, καθώς η σιωπή στηρίζεται στην μη λεκτική επικοινωνία και έχει ‘φωνή’, είναι ένας νέος τρόπος απάντησης. Η σιωπή μπορεί να είναι περιφρονητική, μπορεί όμως και να είναι θετική, βοηθητική και χρήσιμη.

Τα άτομα που ξέρουν να συζητούν και να επικοινωνούν ξέρουν και να σιωπούν, όταν πρέπει, όταν τα ίδια κρίνουν ότι δεν πρέπει να μιλήσουν. Έτσι, δεν λένε αυτά που δεν πρέπει να πουν, χωρίς αυτό να το εκλαμβάνουν ως πίεση του εαυτού τους. Κάποιες σιωπές είναι πολύ σημαντικές. Η σιωπή είναι κάτι παραπάνω από αρετή, είναι υποχρέωση των ατόμων στα πλαίσια της επικοινωνίας, είναι μέρος της αλληλεπίδρασης. Η σιωπή αφορά την απουσία λόγου, αλλά περιλαμβάνει μια ανταλλαγή ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα εργαλείο της επικοινωνίας, αρκεί να τη χρησιμοποιούμε σωστά και με μέτρο.

Ας σταματήσουμε να έχουμε στο μυαλό μας ότι επικοινωνία είναι να μιλάμε ασταμάτητα. Η σιωπή μας επιτρέπει να δώσουμε χρόνο και στον άλλο να μιλήσει, να αφήσουμε τον άλλο να ολοκληρώσει τη σκέψη του, ενώ επιτρέπει και σε εμάς να σκεφτούμε, δίνει χρόνο και χώρο στον άλλο να εκφράσει ιδέες ή συναισθήματα, αφήνει χώρο στον άλλο να μοιραστεί και πράγματα που θέλει και ίσως διστάζει. Ο κάθε άνθρωπος χρειάζεται διαφορετικό χρονικό διάστημα για να μπορέσει να αντιδράσει, να απαντήσει ή να επεξεργαστεί κάτι που του λένε.

Η σιωπή έχοντας θετικές και αρνητικές όψεις,  μπορεί να εκφράζει διαφωνία, συμβιβασμό, αποδοχή, εχθρότητα, φόβο, σεβασμό, περισυλλογή, συμπάθεια, χώρο και χρόνο για τον άλλο. Δεν πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι σιωπώ σημαίνει απαραίτητα ότι αποδέχομαι, συμφωνώ ή είμαι ένοχος για κάτι, ούτε σημαίνει ότι αδιαφορώ ή περιφρονώ τον άλλο. Σιωπώ μπορεί απλά να σημαίνει ότι θέλω χρόνο να σκεφτώ, ότι δίνω σε εσένα χρόνο να σκεφτείς όσα μου έχεις πει μέχρι τώρα, ότι «διαφωνώ, αλλά φοβάμαι να σου το πω», «έχω μια άλλη ιδέα, αλλά αμφιβάλλω αν θα την ακούσεις», «δεν έχω ιδέα για ποιο θέμα μου μιλάς, αλλά ντρέπομαι να σε ρωτήσω», «είμαι τόσο στεναχωρημένος ή απογοητευμένος που δεν θέλω ούτε να μιλήσω», «δεν με ενδιαφέρει αρκετά για να ασχοληθώ περισσότερο», «θέλω να αντιδράσω, αλλά διστάζω», «χρειάζομαι χρόνο να το σκεφτώ πριν μιλήσω».  Απενοχοποιώντας την έννοια της ‘σιωπής’ θα μπορούσαμε να τη βάλουμε περισσότερο στη ζωή μας,  κάνοντας πιο αποτελεσματική την επικοινωνία μας με τους γύρω μας.

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος