Αναπτυξιακό μοντέλο για αξιολόγηση του σταδίου της σχέσης

«Όπως ακριβώς το άτομο έχει έναν κύκλο ζωής, έτσι έχει και ένα ζευγάρι και μια οικογένεια. Ένα ζευγάρι και μια οικογένεια είναι μονάδες που προσαρμόζονται συνεχώς σε νέες καταστάσεις και κρίσεις τροποποιώντας τη δομή τους. Για παράδειγμα, καμιά αλλαγή δεν είναι τόσο βαθιά όσο η εμφάνιση ενός τρίτου προσώπου προερχόμενου από το ζευγάρι, και η γέννηση ενός παιδιού αλλάζει σε βάθος και μόνιμα τη φύση του ζευγαριού» (σελ. 90).

 

Ο θεραπευτής θα πρέπει να εστιάσει τόσο στο στάδιο της ζωής του κάθε ατόμου μέσα στη σχέση όσο και στο στάδιο ανάπτυξης της σχέσης σαν χωριστή οντότητα. Σημαντικό ρόλο παίζει η περιγραφή του Έρικσον για τα τρία στάδια της ενήλικης ζωής, όπου δίνει ένα δίπολο σε κάθε στάδιο. Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει το δίπολο οικειότητα- απομόνωση: το άτομο μπορεί να αναπτύξει οικειότητα στις στενές διαπροσωπικές σχέσεις ή να αποτύχει σε αυτές βιώνοντας απομόνωση. Η οικειότητα εξαρτάται από μια σταθερή αίσθηση της ταυτότητας, που αρχίζει από την πρώιμη παιδική ηλικία. Πολλοί άνθρωποι συνάπτουν σχέσεις και παντρεύονται αναζητώντας μέσα από αυτές τις σχέσεις την ταυτότητά τους. Το άτομο χάνοντας την ιδιότητα της συζύγου ή του συζύγου βιώνει μια αίσθηση απώλειας πλευρών του εαυτού. «Κατά την πορεία μιας ερωτικής σχέσης με έναν σύντροφο, ένα μεγάλο μέρος της ταυτότητάς μας θα επηρεάζεται και θα διαμορφώνεται από τη διάδρασή μας με αυτό το άτομο που έχουμε επιλέξει. Καθώς η αίσθηση του εαυτού εκσυγχρονίζεται συνεχώς και συνδημιουργείται στις στενές μας σχέσεις, η διάλυση μιας συντροφικής σχέσης μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα στην αυτοαντίληψη ενός ανθρώπου» (σελ. 92).

Ποιες είναι οι φάσεις που ακολουθεί το ζευγάρι;

Η πρώτη φάση είναι η συμβιωτική φάση, όπου δύο άνθρωποι ερωτεύονται ο ένας τον άλλο (φάση ταξίδι του μέλλοντος). Αυτή η φάση παίζει σημαντικό ρόλο στην εδραίωση του συναισθηματικού δεσμού και των δεσμών τρυφερότητας. «Τα ζευγάρια ψάχνουν για ομοιότητες, δίνουν έμφαση στα σημεία που μοιάζουν και αποφεύγουν τις διαφορές μεταξύ τους. Στις περιπτώσεις που δέχονται τρυφερή φροντίδα ο ένας από τον άλλο και συμφωνούν να γίνουν ζευγάρι, μια καλή βάση πρόσδεσης τους επιτρέπει να προχωρήσουν σε μια φάση διαφοροποίησης» (σελ. 93-94).  Αν το ζευγάρι παραμείνει συνδεδεμένο σε μια συμβιωτική φάση τότε εμφανίζει αλληλεμπλοκή (συγχώνευση και αποφυγή σύγκρουσης) ή εχθρότητα- εξάρτηση (θυμός και σύγκρουση). Φοβούνται να δώσουν τέλος στη σχέση και δεν είναι ώριμοι να σταματήσουν τις μάχες.

Το ζευγάρι χαρακτηρίζεται από τη στάση: «Δεν μπορώ να ζήσω μ’ εσένα και δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα». «Η επιθυμία σου είναι επιθυμία μου» (σελ. 94).

Μια φυσική επόμενη φάση του ζευγαριού είναι η φάση της διαφοροποίησης των συντρόφων ως ξεχωριστών ατόμων. Μετά την εμφάνιση των διαφορών, αρχίζει να εξανεμίζεται ένα μέρος της αρχικής εξιδανίκευσης. Ο κάθε σύντροφος αναζητά χώρο και επιθυμεί να επαναφέρει τα δικά του όρια. Πρόκειται για μια οικεία διαδικασία που υποστηρίζεται από τον δυτικό τρόπο ζωής και διαβεβαιώνει ότι η εξατομίκευση είναι φυσιολογική για τα δύο μέλη του ζευγαριού. Είναι υγιές μέσα στη σχέση ο καθένας να μπορεί να εκφράσει τις δικές του ανάγκες και διαφορές κι έπειτα να προχωρήσουν σε ένα διαφορετικό τρόπο λειτουργίας της σχέσης τους, με σεβασμό απέναντι στις ανάγκες του καθενός.

Η επόμενη φάση είναι η φάση της εξερεύνησης, όπου υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη αποστασιοποίηση του ενός από τον άλλο. Οι σύντροφοι πλέον δεν είναι τόσο συντονισμένοι ο ένας με τον άλλο, αλλά εστιάζουν περισσότερο στην αυτονομία και την εξατομίκευση. Αυτό συνήθως συμβαίνει όταν έρχονται στο ζευγάρι και τα παιδιά ή όταν υπάρχει εξέλιξη της καριέρας, που περιλαμβάνει ταξίδια ή μακρές περιόδους στη δουλειά. Οι σύντροφοι πλέον νιώθουν λιγότερο διατεθειμένοι να περνούν χρόνο μόνοι ο ένας με τον άλλο ώστε να δυναμώσουν άλλες πτυχές της ζωής τους ή να αναπτύξουν νέα κοινά ενδιαφέροντα.

Έπειτα, ακολουθεί η φάση της επαναπροσέγγισης, με την προϋπόθεση ότι ο καθένας έχει αναπτύξει μια καλή αίσθηση της ταυτότητάς του. Οι σύντροφοι μπορούν και πάλι να γίνουν πιο ευάλωτοι συναισθηματικά ο ένας προς τον άλλο. Πρόκειται για εναλλασσόμενες εκδηλώσεις αυξημένης οικειότητας και αυξημένης ανεξαρτησίας, που δίνει την ευκαιρία στα μέλη του ζευγαριού να επιλύσουν παλαιότερα προβλήματα εγγύτητας έναντι εγκατάλειψης ή τον φόβο του καταποντισμού. Στόχος είναι να βρεθεί ένας αμοιβαίος εμπλουτισμός και ενίσχυση της σχέσης που θα συνδυάζει ασφάλεια και συγκράτηση, αλλά και θα αποτελεί ευκαιρία για προσωπική ανάπτυξη και διεύρυνση. Αν ο ένας από τους δύο συντρόφους νιώθει ότι ο άλλος τον αφήνει πίσω ή ότι μένει έξω από έναν ανεξάρτητο κύκλο φίλων, τότε χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια για επαναπροσέγγιση του ζευγαριού και αναδιαπραγμάτευση της εγγύτητας που έχουν.

Στο πλαίσιο της θεραπείας, ο θεραπευτής αξιολογεί σε ποια φάση βρίσκεται το ζευγάρι ή σε ποια φάση βρίσκεται το κάθε μέλος του ζευγαριού, ώστε να προχωρήσουν στη θεραπευτική διαδικασία.

 

Πηγή:

Maria Gilbert & Diana Shmukler. 2019. Βραχεία θεραπεία με ζευγάρια. Η συνθετική προσέγγιση. Εκδόσεις Π. Ασημάκης.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Σε τι φάση βρίσκεται το ζευγάρι;

 Αξιολόγηση για εφαρμογή της θεραπείας ζεύγους

 

Συμβιωτικός- συμβιωτικός: αλληλεμπλοκή- Είμαστε ένα

Όταν ο ένας ερωτεύεται τον άλλο. Δημιουργείται το ζευγάρι, με κύρια χαρακτηριστικά την εγγύτητα και την υπόθεση της ομοιότητας. Τα προβλήματα προκύπτουν λόγω απώλειας ατομικότητας, φόβου εγκατάλειψης και παθητικότητας. Βασικός θεραπευτικός στόχος είναι η διευκόλυνση της διαφοροποίησης και η παροχή βοήθειας για να συνειδητοποιήσουν οι σύντροφοι ότι η εκδήλωση σύγκρουσης ή θυμού δεν σημαίνει και απώλειας αγάπης.

Συμβιωτικός- συμβιωτικός: εχθρότητα- εξάρτηση- Δεν μπορώ να ζήσω μ’ εσένα και δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα

Μια προβληματική κατάσταση του συναισθηματικού δεσμού. Εμφανίζεται όταν αρχίζει να φθίνει η συμβιωτική σχέση. Χαρακτηρίζεται από ανοιχτές και έντονες εκφράσεις θυμού, πικρίας και κατηγοριών. Θεραπευτικός στόχος είναι να περιοριστεί η σύγκρουση και να μπορέσουν οι σύντροφοι να αναπτύξουν ένα κοινό όραμα για το μέλλον τους. «Οι σύντροφοι που είναι κολλημένοι σε αυτό το στάδιο παλεύουν συνήθως με φόβους εγκατάλειψης, οι οποίοι είναι σε σύγκρουση με επιθυμίες για ανεξαρτησία. Ο άλλος κατηγορείται τόσο για εγκατάλειψη σε ώρες ανάγκης όσο και, ταυτόχρονα, για το ότι δεν υποστηρίζει τις επιθυμίες του άλλου για λίγη ανεξαρτησία από τη σχέση. Αυτή η αμφιθυμία προκύπτει άμεσα από την αποτυχημένη επίλυση της διαδικασίας διαχωρισμού- εξατομίκευσης στην παιδική ηλικία και εφηβεία» (σελ. 98).

Συμβιωτικός- διαφοροποιούμενος: Μη με προδώσεις

Ο ένας σύντροφος διαφοροποιείται και ο άλλος μένει προσκολλημένος στη σχέση ή αντιστέκεται στον διαχωρισμό. Το πρόβλημα είναι η έλλειψη ισορροπίας και ο φόβος της προδοσίας, ενώ ο διαφοροποιούμενος σύντροφος αισθάνεται θυμό και ενοχή. Οι σύντροφοι χρειάζονται βοήθεια ώστε να μάθουν να διαχειρίζονται τη διαφοροποίηση, τον σεβασμό της διαφοράς και την ανοχή του θυμού. Ο γαντζωμένος σύντροφος χρειάζεται να αναπτύξει αυτονομία και εμπιστοσύνη στην κρίση του, ενώ ο διαφοροποιούμενος σύντροφος θα πρέπει να μάθει πώς να ισορροπεί τη διατήρηση της φροντίδας προς τον άλλο και την οικειότητα με την επιθυμία για εξερεύνηση.

Διαφοροποιούμενος- διαφοροποιούμενος- Θα αλλάξω αν αλλάξεις

Σε αυτή την περίπτωση και οι δύο σύντροφοι προσπαθούν να διαχειριστούν τις διαφορές και έχουν ανάγκη να μάθουν να μάχονται επιτυχημένα. Βασικός θεραπευτικός στόχος είναι να μάθουν τους κανόνες που θα έχουν στη μεταξύ τους μάχη, όπως το να παραμένουν σε ένα θέμα κάθε φορά. Ο θεραπευτής θα πρέπει να βοηθήσει τους συντρόφους να εκφράσουν τα αισθήματά τους.

Συμβιωτικός- εξερευνητής- Μη μ’ αφήσεις, άσε με ήσυχο

Ο συμβιωτικός σύντροφος επιθυμεί συγχώνευση και φοβάται την εγκατάλειψη, ενώ νιώθει προδοσία και προσπαθεί να εντείνει την αλληλοεμπλοκή. Ο εξερευνητής σύντροφος δεν έχει ενσυναίσθηση για τις ανάγκες του άλλου και προσπαθεί να ξεφύγει από τον καταποντισμό. Τα δύο άτομα απέχουν πολύ μεταξύ τους, για αυτό στη θεραπεία στόχος είναι να γίνουν ξεκάθαροι οι αντίθετοι στόχοι έτσι ώστε ο συμβιωτικός σύντροφος να γίνει πιο ανεξάρτητος και ο εξερευνητής- σύντροφος να γίνει πιο ενσυναισθητικός.

Εξερευνητής- εξερευνητής- Θέλω να είμαι ο εαυτός μου

Πρόκειται για μια σχέση που χαρακτηρίζεται από αγώνες για εξουσία και ο βασικός φόβος είναι ότι η μεγαλύτερη οικειότητα θα οδηγήσει σε απώλεια του εαυτού. Κύριος θεραπευτικός στόχος είναι να μάθουν πώς αντιδρούν παρά ποιο είναι το περιεχόμενο των συγκρούσεων, ενώ έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην επίλυση θεμάτων της παιδικής ηλικίας και στην εκπαίδευση για τη λήψη αποφάσεων. Οι καβγάδες σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ έντονες, αν και οι δύο σύντροφοι αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις. Το χάσμα είναι αρκετά μεγάλο και αυτό που επικρατεί είναι: «Θα σου απλώσω το χέρι, αν το απλώσεις εσύ» (σελ. 100).

Εξερευνητής- επαναπροσεγγίζων- Ένα πόδι μέσα, ένα πόδι έξω

Ο επαναπροσεγγίζων σύντροφος επιθυμεί να επιστρέψει στην οικειότητα και τη συναισθηματική συντήρηση της σχέσης. «Υπάρχει η εκ νέου ανάδυση της τρωτότητας με μεγαλύτερη ευκολία διαπραγμάτευσης. Οι θεραπευτικοί στόχοι περιλαμβάνουν κυρίως την εύρεση ενός τρόπου για την εξισορρόπηση και των δύο συνόλων αναγκών, αφού ο ένας σύντροφος εξακολουθεί να επιδιώκει να εδραιώσει μια χωριστή αίσθηση εαυτού» (σελ. 100). 

Επαναπροσεγγίζων- επαναπροσεγγίζων- Επιστροφή στο σπίτι

Οι δύο σύντροφοι επιθυμούν να συνδεθούν πάλι με μια βαθιά σχέση ως χωριστοί διαφοροποιημένοι άνθρωποι. Ο κάθε σύντροφος έχει μια ξεκάθαρα εδραιωμένη αίσθηση προσωπικής ταυτότητας, δεν απειλούνται από την εγγύτητα και τις κοινές δραστηριότητες. Ο θεραπευτής έχει ένα κυρίως διευκολυντικό ρόλο.

Αναγνωρίζοντας τη φάση στην οποία βρίσκεται το ζευγάρι και τον ρόλο του κάθε συντρόφου ο θεραπευτής εστιάζει στον καθορισμό των βασικών θεραπευτικών στόχων.

 

Πηγή:

Maria Gilbert & Diana Shmukler. 2019. Βραχεία θεραπεία με ζευγάρια. Η συνθετική προσέγγιση. Εκδόσεις Π. Ασημάκης.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Οι κούφιοι άνθρωποι

 «Το κυρίαρχο πρόβλημα των ανθρώπων στα μέσα του εικοστού αιώνα είναι η κενότητα. Μ’ αυτό δεν εννοώ μόνο ότι πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν τι θέλουν, αναφέρομαι επίσης στο ότι συχνά δεν έχουν ιδέα ούτε για το τι αισθάνονται. Όταν μιλούν για αναποφασιστικότητα ή έλλειψη αυτονομίας –προβλήματα που αναφύονται σε κάθε δεκαετία, γίνεται σύντομα φανερό ότι το ουσιαστικό πρόβλημα έγκειται στην άγνοια των επιθυμιών και αναγκών τους. έτσι παραπαίουν, γιατί νιώθουν κούφιοι, άδειοι. Ο λόγος για τον οποίο έρχονται να ζητήσουν βοήθεια μπορεί να είναι, παραδείγματος χάρη, η αλλεπάλληλη διάλυση των ερωτικών δεσμών τους, η αδυναμία τους να ολοκληρώσουν τυχόν σχέδια γάμου ή η έλλειψη ικανοποίησης με τον συζυγικό σύντροφο. Από τη συζήτηση όμως μαζί τους βγαίνει το συμπέρασμα ότι αυτό που προσδοκούν από τον σύντροφό τους, πραγματικό ή ιδεατό, είναι να καλύψει κάποιο κενό μέσα τους. και ο θυμός ή η ανησυχία τους προέρχεται από το ότι αυτός ή αυτή δεν εκπληρώνουν αυτές τις προσδοκίες. 

 

Γενικά, μιλούν με άνεση για αυτά που θα έπρεπε να επιθυμούν –να τελειώσουν τις σπουδές τους με επιτυχία, να βρουν δουλειά, να ερωτευτούν, να παντρευτούν και να δημιουργήσουν οικογένεια. Πολύ σύντομα όμως γίνεται σαφές, ακόμη και σ’ αυτούς τους ίδιους, ότι περιγράφουν τις προσδοκίες άλλων, δηλαδή των γονιών, των καθηγητών ή των διευθυντών τους και όχι τις δικές τους. Πριν από είκοσι χρόνια, θα μπορούσε κανείς να πάρει αυτές τις εξωτερικές πιέσεις στα σοβαρά. Σήμερα, όμως, το άτομο συνειδητοποιεί ότι οι γονείς του ή η κοινωνία δεν επιβάλλουν τις απαιτήσεις τους πάνω του. Θεωρητικά, τουλάχιστον, οι γονείς του του έχουν πει επανειλημμένα ότι είναι ελεύθερος να αποφασίζει για τον εαυτό του. Και, επιπλέον, το άτομο το ίδιο συνειδητοποιεί ότι δεν το ωφελεί η εκπλήρωση  τέτοιων εξωτερικών προσδοκιών. Αλλά αυτό κάνει το πρόβλημά του ακόμα δυσκολότερο, εφόσον τόσο λίγο έχει πεισθεί για τη γνησιότητα των στόχων του. Σύμφωνα με τα λεγόμενα κάποιου: Είμαι μόνο ένα σύνολο από καθρέφτες, που αντανακλούν ότι οι άλλοι προσδοκούν από μένα.

[…] Το πιο συνηθισμένο πρόβλημα τώρα δεν εντοπίζεται στα κοινωνικά ταμπού σχετικά με τη σεξουαλικότητα ή σε αισθήματα ενοχής για το ίδιο το σεξ, εντοπίζεται στο γεγονός ότι για πάρα πολλούς ανθρώπους το σεξ αποτελεί μια κενή και μηχανική εμπειρία.

Το όνειρο μια νεαρής γυναίκας σκιαγραφεί το δίλημμα του προσώπου που λειτουργεί σαν καθρέφτης. Ήταν αρκετά χειραφετημένη σεξουαλικά, αλλά ήθελε να παντρευτεί και δεν μπορούσε να διαλέξει ανάμεσα σε δύο πιθανούς συζύγους. Ο ένας ήταν ο σταθερός μεσο-αστός, τον οποίο η εύπορη οικογένειά της θα επιδοκίμαζε. Ο άλλος, όμως, ταίριαζε περισσότερο με τα καλλιτεχνικά μποέμικα ενδιαφέροντά της. Στη διάρκεια της οδυνηρής αναποφασιστικότητάς της για το τι είδους ζωή ήθελε να κάνει, ονειρεύτηκε ότι ένα πλήθος άνθρωποι έκαναν ψηφοφορία για να διαλέξουν τον μέλλοντα σύζυγό της. Ενώ ονειρευόταν, πλημμύρισε από ανακούφιση αυτή ήταν σίγουρα μια βολική λύση! Το μόνο πρόβλημα ήταν πως, όταν ξύπνησε δεν μπορούσε να θυμηθεί ποιος είχε ευνοήσει η ψηφοφορία.

Πολλοί άνθρωποι θα μπορούσαν, με αφετηρία τα προσωπικά τους βιώματα, να ξεστομίσουν τα προφητικά λόγια που ο Τ.Σ. Έλλιοτ έγραψε στα 1925:

Είμαστε οι κούφιοι άνθρωποι.

Οι παραγεμισμένοι άνθρωποι.

Που προσπαθούμε ν’ ακουμπήσουμε ο ένας

Πάνω στον άλλο.

Με κεφαλομάντηλο γεμάτο από άχυρο,

Αλίμονο!

Μορφή χωρίς σχήμα, σκιά χωρίς χρώμα,

Παραλυμένη δύναμη, χειρονομία χωρίς κίνηση».

(σελ. 18-20) 

Μπορούμε να ζούμε σε μια κατάσταση κενότητας, έχοντας αδυναμία επίγνωσης των συναισθημάτων και των αναγκών, που οφείλεται εκ πρώτης όψεως σε μια αβεβαιότητα που βιώνουμε.

«Ποια είναι η ψυχολογική προέλευση αυτού του φαινομένου; Το αίσθημα κενότητας που έχουμε παρατηρήσει κοινωνιολογικά και ατομικά, δε σημαίνει ότι πραγματικά οι άνθρωποι είναι κούφιοι, ή ότι δε διαθέτουν πια συναισθηματικές δυνατότητες. Η ανθρώπινη ύπαρξη δεν είναι άδεια με τη στατική έννοια του όρου, σαν να πρόκειται δηλαδή για μπαταρία που χρειάζεται φόρτιση. Η εμπειρία του κενού προέρχεται, συνήθως, από το αίσθημα ότι κάποιος βρίσκεται σε παντελή αδυναμία να κάνει οτιδήποτε αποτελεσματικό για τη ζωή του και τον κόσμο γενικότερα.

Είναι το τελικό συσσωρευμένο αποτέλεσμα μιας ορισμένης πεποίθησης, που κάποιος έλεγε για τον εαυτό του. Ότι δηλαδή, δεν είναι σε θέση να λειτουργήσει σαν οντότητα για να κατευθύνει τη ζωή του, να αλλάξει τη στάση των άλλων απέναντί του ή να επηρεάσει αποτελεσματικά τον κόσμο γύρω του. Έτσι δημιουργείται το αίσθημα βαθιάς απελπισίας και ματαιότητας, που τόσοι πολλοί άνθρωποι στην εποχή μας νιώθουν. Και σύντομα, εφόσον αυτό που θέλουν και αισθάνονται δεν έχει καμιά πραγματική σημασία, παύουν να έχουν επιθυμίες και αισθήματα. Η αδιαφορία και η ισοπέδωση είναι επίσης μια μορφή άμυνας ενάντια στο άγχος. Όταν κάποιος αντιμετωπίζει συνεχώς κινδύνους τους οποίους αδυνατεί να υπερνικήσει, η τελευταία γραμμή άμυνας του είναι το να αποφεύγει ακόμη και να αισθάνεται τους κινδύνους» (σελ. 28-29).

 

Πηγή:

Ρόλλο Μέη. Η έρευνα του ανθρώπου για τον εαυτό του. Νικήστε το άγχος. Αποκτήστε ελευθερία και τόλμη. Εκδόσεις Κονιδάρη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Παρακολούθηση πορνό: μια εθιστική συμπεριφορά

Πότε η παρακολούθηση ταινιών πορνό αποτελεί έναν εθισμό; Μπορεί να είναι απλά μια απόλαυση και ευχαρίστηση ή ένας καταναγκασμός με στοιχεία εξάρτησης;

 

Για να χαρακτηριστεί μια συμπεριφορά ως εθιστική θα πρέπει να φέρει τα εξής στοιχεία:

·         Το άτομο αφιερώνει όλο και περισσότερο χρόνο στην παρακολούθηση πορνό.

·         Το άτομο νιώθει ενοχές για τις συνέπειες της παρακολούθησης πορνό ή κατά την παρακολούθηση.

·         Το άτομο περνά πολλές ώρες ασταμάτητα με το να επισκέπτεται διαδικτυακούς τόπους, παραμελώντας συχνά τον ύπνο ή τις υποχρεώσεις που έχει.

·         Το άτομο δεν μπορεί να απολαύσει το σεξ αν δεν έχει προηγηθεί η παρακολούθηση πορνό.

·         Το άτομο δεν μπορεί να αντισταθεί στο πορνό παρόλο που διαταράσσει τη ζωή του και την καθημερινότητά του. Το άτομο μπορεί να μην φροντίζει για την ατομική του υγιεινή, να μην ενδιαφέρεται για άλλες δραστηριότητες και να αποφεύγει κοινωνικές συναναστροφές.

·         Η προβολή πορνό μπορεί να ακολουθήσει μια κλιμάκωση, μια ανοδική πορεία και να φτάσει σε μια συμπεριφορά που θα είναι εκτός ελέγχου.

Το άτομο μπορεί να αρχίσει να παρακολουθεί πορνό επειδή του αρέσει και η παρακολούθηση να μην αποτελεί πρόβλημα. Από ένα σημείο και μετά, αρχίζει και αποτελεί πρόβλημα η παρακολούθηση πορνό, όταν δεν μπορεί να αντισταθεί σε αυτή τη συμπεριφορά ή όταν στη συνέχεια νιώθει άσχημα για αυτή τη συμπεριφορά ή όταν νιώθει ότι του δημιουργεί προβλήματα στη σχέση του. Σε κάποιες περιπτώσεις ο εθισμός ξεκινάει σε μια περίοδο που το άτομο αισθάνεται βαριεστημένο, μοναχικό, ανήσυχο ή αγχωμένο ή καταθλιπτικό και στην προσπάθεια να ξεχαστεί ή να νιώσει λίγο καλύτερα καταφεύγει σε αυτή τη συμπεριφορά. Μπορεί να αναζητά την παρακολούθηση πορνό, όταν βρίσκεται σε περιβάλλοντα που δεν λαμβάνει ευχαρίστηση ή όταν πλέον ολοκληρώνει τις υποχρεώσεις της ημέρας.

Η παρακολούθηση πορνό μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια εθιστική συμπεριφορά όταν το άτομο αφιερώνει αρκετό χρόνο και σε σκέψεις σχετικά με αυτή τη συμπεριφορά, πέρα από τις ώρες παρακολούθησης, όταν νιώθει ντροπή, ενοχή ή κατάθλιψη για την πράξη αυτή και όταν συνεχίζει να παρακολουθεί παρά τις αρνητικές συνέπειες στις σχέσεις, στη ζωή του και στην καθημερινότητά του. Το άτομο μπορεί να βλέπει πορνό στο κινητό ακόμη και στη δουλειά ή σε κοινωνικές καταστάσεις και να αποκρύπτει την παρακολούθηση πορνό ακόμη και από την σύντροφο/ σύζυγό του, ή τα μέλη της οικογένειας. Νιώθει μειωμένη σεξουαλική ικανοποίηση όταν δεν εμπλέκεται και η παρακολούθηση πορνό, ενώ αναστατώνεται όταν του ζητηθεί από το άλλο μέλος της σχέσης να μειώσει την παρακολούθηση πορνό. Ακόμη, το άτομο δεν έχει την αίσθηση του χρόνου, ενώ όταν προσπαθεί να σταματήσει την παρακολούθηση πορνό, δεν τα καταφέρνει.

Χωρίς ψυχοθεραπευτική παρέμβαση, οι καταναγκασμοί ή οι εθισμοί μπορούν να έχουν καταστροφικές συνέπειες στη ζωή του ατόμου. Ο εθισμός στην παρακολούθηση πορνό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλής ποιότητας σχέσεις, σε χαμηλότερα επίπεδα σεξουαλικής ικανοποίησης και σε χαμηλότερα επίπεδα αυτοεκτίμησης. Το άτομο μπορεί να γίνει μη λειτουργικό στις ευρύτερες κοινωνικές και διαπροσωπικές του σχέσεις, αλλά και στον επαγγελματικό του τομέα. Επίσης, το άτομο μπορεί να χάνει υποχρεώσεις, να αγνοεί τις ευθύνες του ή να παρακολουθεί πορνό ακόμη και την ώρα της εργασίας. Όταν η συμπεριφορά αυτή εμποδίζει την καθημερινότητα του ατόμου ή του βάζει εμπόδια στις σχέσεις του θα πρέπει να αναζητήσει βοήθεια, κυρίως εστιάζοντας στον ρόλο που παίζει αυτή η συμπεριφορά στη ζωή του και στο νόημα που έχει για τον ίδιο.

Στόχος της ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας είναι να κατανοήσει το άτομο τι ρόλο παίζει αυτή η συμπεριφορά για το ίδιο, τι είδους επίδραση έχει στις σημαντικές σχέσεις και γενικότερα στη ζωή του και πως ο ίδιος νιώθει. Η παρακολούθηση πορνό δεν αποτελεί από μόνη της πρόβλημα, αλλά μπορεί να γίνει, ανάλογα με τις επιπτώσεις που έχει και κυρίως με την άποψη του συντρόφου για αυτή τη συμπεριφορά.

 

Πηγές:  

https://www.medicalnewstoday.com/articles/porn-addiction#research. What to know about porn addiction.

https://www.apa.org/monitor/2014/04/pornography. Is pornography addictive?

https://www.addictioncenter.com/community/signs-of-porn-addiction/. The Top 10 Signs of Porn Addiction.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

 

Το θάρρος για τον εαυτό

Το θάρρος αποτελεί μια βασική αρετή που έχει ανάγκη η ανθρώπινη ύπαρξη για να διασχίζει το δύσβατο δρόμο που οδηγεί από τη βρεφική ηλικία στην ωριμότητα. Σε μια εποχή γεμάτη από άγχος και από ηθική και προσωπική απομόνωση, το θάρρος είναι ‘εκ των ουκ άνευ’. «Σε περιόδους κατά τις οποίες τα κοινωνικά ήθη αποτελούσαν περισσότερο συνεπείς δείκτες συμπεριφοράς, το άτομο είχε σταθερά ερείσματα από τα οποία μπορούσε να πιαστεί όταν αντιμετώπιζε κρίσεις. Σε περιόδους μεταβατικές όμως, σαν τη δικιά μας, το άτομο βρίσκεται μόνο του από μικρότερη ηλικία και για μεγαλύτερο διάστημα» (σελ. 239).

 

«Το νευρωτικό άγχος και η μοναξιά μπορούν και θα έπρεπε να ξεπεραστούν: το μόνο θάρρος που απαιτείται για κάτι τέτοιο είναι το να αναλάβει κανείς την πρωτοβουλία να ζητήσει επαγγελματική βοήθεια. Όμως υπάρχει και το φυσιολογικό άγχος που νιώθει ο καθένας στην καθημερινή ζωή. Κι είναι στην αντιμετώπιση μάλλον παρά την υπεκφυγή αυτής της εμπειρίας που το θάρρος είναι αναγκαίο. Αποτελεί τη βασική αρετή για τον καθένα που συνεχίζει να αναπτύσσεται και να προχωρεί προς τα μπρος. Είναι ‘η μόνη αρετή που αντέχει στον χρόνο’» (σελ. 239-240).

Το  θάρρος χρησιμοποιείται εδώ ως μια εσωτερική ιδιότητα, σαν ένας τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος σχετίζεται με τον εαυτό του και τις δυνατότητές του.

Το θάρρος να είναι κανείς ο εαυτός του:

«Θάρρος είναι η ικανότητα να αντιμετωπίζει κανείς το άγχος που προκαλεί η ελευθερία. Είναι η θέληση για διαφοροποίηση, για μετάβαση από την προστασία της γονεϊκής εξάρτησης σε νέα επίπεδα ελευθερίας και ολοκλήρωσης. Το θάρρος είναι αναγκαίο όχι μονάδα στα στάδια του απροκάλυπτου αποχωρισμού από τη γονεϊκή προστασία- όπως όταν αρχίζει να πηγαίνει στο σχολείο, κατά την εφηβεία, σε ερωτικές απογοητεύσεις, σε κρίσιμες φάσεις του γάμου και στην αντιμετώπιση του θανάτου- αλλά και σε κάθε ενδιάμεσο στάδιο, καθώς το άτομο κινείται από το οικείο περιβάλλον προς το άγνωστο. Κατά την έκφραση του νευροβιολόγου Δρ. Κούρτ Γκολνστάιν, ‘σε τελική ανάλυση, το θάρρος δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια κατάφαση της ύπαρξης στα κτυπήματα της ζωής, μια κατάφαση απαραίτητη για την αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου’.

Το αντίθετο του θάρρους δεν είναι η δειλία. Δειλία είναι μάλλον η έλλειψη θάρρους. Όταν λέμε ότι κάποιος είναι δειλός, δεν έχει περισσότερο νόημα από το να πούμε ότι είναι τεμπέλης. Αυτό υποδηλώνει μόνο την έλλειψη κάποιας ζωτικής ιδιότητας. Το αντίθετο του θάρρους, όπως εμείς το αντιλαμβανόμαστε στη συγκεκριμένη εποχή που ζούμε, είναι ο κομφορμισμός.

[…] Οι άνθρωποι προτιμούν τον κομφορμισμό από φόβο μήπως απομονωθούν, μήπως γίνουν απόκληροι της κοινωνίας, δηλαδή από φόβο μήπως ο κοινωνικός τους περίγυρος  τους περιγελάσει και τους απορρίψει. Στον βαθμό που κάποιος μείνει μαζί με το πλήθος, δεν διατρέχει τέτοιο κίνδυνο. Κι αυτή η απομόνωση δεν είναι αμελητέα απειλή. […]

Αυτό που μας λείπει σήμερα είναι η αντίληψη του προσωπικού, αυθεντικού, εποικοδομητικού θάρρους ενός  Σωκράτη ή ενός Σπινόζα. Χρειάζεται να ανακτήσουμε τη θετική αντίληψη του θάρρους. Χρειάζεται να αντιληφθούμε το θάρρος σαν έκφραση της ωρίμανσης, που προηγείται και αποτελεί προϋπόθεση της προσφοράς. Έτσι, όταν τονίζουμε τη σημασία του να διεκδικήσουμε τις ιδέες μας, δεν εννοούμε ότι πρέπει να ζήσουμε σε ένα κενό απομόνωσης. Στην πραγματικότητα, το θάρρος είναι η βάση οποιασδήποτε δημιουργικής σχέσης» (σελ. 239-242).

 

Πηγή:

Ρόλλο Μέη. Η έρευνα του ανθρώπου για τον εαυτό του. Νικήστε το άγχος. Αποκτήστε ελευθερία και τόλμη. Εκδόσεις Κονιδάρη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.

Πορνογραφία και σχέσεις

Τι ρόλο παίζει η παρακολούθηση πορνό από τον σύζυγο συνήθως στη σχέση ή στον γάμο;

Πόσο καταστροφικό ρόλο μπορεί να έχει για την ίδια τη σχέση;

Αυτό που επηρεάζει είναι η ίδια η παρακολούθηση πορνό ή η φοβία για τα πορνό;

 

Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνδρες λένε ψέματα σχετικά με την παρακολούθηση πορνό, καθώς φοβούνται τις αντιδράσεις της συντρόφου τους, ενώ συχνά, οι σύντροφοι που διαφωνούν για τα πορνό στην πραγματικότητα μαλώνουν και διαφωνούν για κάτι άλλο.

Τι είδους σύζυγος θα κατέστρεφε έναν τέλειο γάμο και μια καλή σεξουαλική ζωή επειδή ο σύζυγός της κοιτάζει πορνό;

Η απόκρυψη του γεγονότος από την σύντροφό του συνήθως γίνεται με σκοπό να αποφευχθούν εντάσεις και συγκρούσεις.

Ορισμένοι άνδρες νιώθοντας ντροπή για την παρακολούθηση πορνό και γνωρίζοντας ότι θα υπάρξουν εντάσεις στη σχέση, υπόσχονται ότι δεν βλέπουν πορνό. Αντί να αντιμετωπίσουν τους φόβους που συνδέονται με αυτή την παρακολούθηση πορνό, επιλέγουν να παρουσιάσουν την καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους, με αποτέλεσμα να προσποιούνται τον καλό, ενώ μέσα τους μισούν τον αληθινό τους εαυτό.

Τα συναισθήματα που κυριαρχούν στο εσωτερικό του άνδρα είναι οι ενοχές και η ντροπή, που μειώνουν την υπερηφάνεια και την ικανοποίησή του. Αντί να μπορεί να χαρεί και να απολαύσει τα παιδιά, την καριέρα, τον γάμο, τις προσωπικές του στιγμές, σκέφτεται πόσο ανήθικος είναι που πρέπει να κρύβεται και να παίρνει αυτού του είδους την ‘ευχαρίστηση’.

Πολλές γυναίκες αντιδρούν απέναντι στην παρακολούθηση πορνό από τον σύντροφό τους με αηδία ή αποστροφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι γυναίκες δεν καταλαβαίνουν γιατί υπάρχει αυτή η ανάγκη, αφού είναι ικανοποιητική η σεξουαλική τους ζωή. Μπορεί να νιώθουν λύπη, ανασφάλεια, απογοήτευση, μοναξιά και έλλειψη κατανόησης.  Από την άλλη μεριά, οι άνδρες αναρωτιούνται πόσο κακό μπορεί να είναι αυτό και πόσο μπορεί να επηρεάσει τη σχέση τους, γιατί είναι τόσο έντονες οι αντιδράσεις της συντρόφου.

Πρόκειται για ένα θέμα που αποτελεί προσωπική επιλογή, αλλά μπορεί να συζητηθεί σε ένα θεραπευτικό πλαίσιο σε περίπτωση που λειτουργεί απειλητικά για τη σχέση του ζευγαριού ή φτάνει στα όρια του εθισμού. Επομένως, η παρακολούθηση πορνό μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στη σχέση και μπορεί να οδηγήσει και σε έναν εθισμό στην πορνογραφία. Η συχνότητα παρακολούθησης πορνό και η αδυναμία αντίστασης σε αυτή τη συμπεριφορά χαρακτηρίζει την κατάσταση αυτή ως εθισμό.  

Σε πολλές περιπτώσεις η παρακολούθηση πορνό μπορεί να μην είναι μια εθιστική συμπεριφορά, αλλά να υπάρχουν αντιδράσεις από το άλλο μέλος του ζευγαριού. Η απλή προβολή ή η απόλαυση πορνό δεν σημαίνει απαραίτητα εθισμό, όμως, οι συγκρούσεις μέσα στο ζευγάρι θα πρέπει να εξεταστούν.

 

Πηγές:

https://www.psychologytoday.com/us/blog/sexual-intelligence/202402/porn-shouldnt-destroy-a-marriage-but-porn-phobia-could. Responses to a husband’s porn-watching can be extreme. Marty Klein.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.