Το θάρρος για τον εαυτό

Το θάρρος αποτελεί μια βασική αρετή που έχει ανάγκη η ανθρώπινη ύπαρξη για να διασχίζει το δύσβατο δρόμο που οδηγεί από τη βρεφική ηλικία στην ωριμότητα. Σε μια εποχή γεμάτη από άγχος και από ηθική και προσωπική απομόνωση, το θάρρος είναι ‘εκ των ουκ άνευ’. «Σε περιόδους κατά τις οποίες τα κοινωνικά ήθη αποτελούσαν περισσότερο συνεπείς δείκτες συμπεριφοράς, το άτομο είχε σταθερά ερείσματα από τα οποία μπορούσε να πιαστεί όταν αντιμετώπιζε κρίσεις. Σε περιόδους μεταβατικές όμως, σαν τη δικιά μας, το άτομο βρίσκεται μόνο του από μικρότερη ηλικία και για μεγαλύτερο διάστημα» (σελ. 239).

 

«Το νευρωτικό άγχος και η μοναξιά μπορούν και θα έπρεπε να ξεπεραστούν: το μόνο θάρρος που απαιτείται για κάτι τέτοιο είναι το να αναλάβει κανείς την πρωτοβουλία να ζητήσει επαγγελματική βοήθεια. Όμως υπάρχει και το φυσιολογικό άγχος που νιώθει ο καθένας στην καθημερινή ζωή. Κι είναι στην αντιμετώπιση μάλλον παρά την υπεκφυγή αυτής της εμπειρίας που το θάρρος είναι αναγκαίο. Αποτελεί τη βασική αρετή για τον καθένα που συνεχίζει να αναπτύσσεται και να προχωρεί προς τα μπρος. Είναι ‘η μόνη αρετή που αντέχει στον χρόνο’» (σελ. 239-240).

Το  θάρρος χρησιμοποιείται εδώ ως μια εσωτερική ιδιότητα, σαν ένας τρόπος με τον οποίο ο άνθρωπος σχετίζεται με τον εαυτό του και τις δυνατότητές του.

Το θάρρος να είναι κανείς ο εαυτός του:

«Θάρρος είναι η ικανότητα να αντιμετωπίζει κανείς το άγχος που προκαλεί η ελευθερία. Είναι η θέληση για διαφοροποίηση, για μετάβαση από την προστασία της γονεϊκής εξάρτησης σε νέα επίπεδα ελευθερίας και ολοκλήρωσης. Το θάρρος είναι αναγκαίο όχι μονάδα στα στάδια του απροκάλυπτου αποχωρισμού από τη γονεϊκή προστασία- όπως όταν αρχίζει να πηγαίνει στο σχολείο, κατά την εφηβεία, σε ερωτικές απογοητεύσεις, σε κρίσιμες φάσεις του γάμου και στην αντιμετώπιση του θανάτου- αλλά και σε κάθε ενδιάμεσο στάδιο, καθώς το άτομο κινείται από το οικείο περιβάλλον προς το άγνωστο. Κατά την έκφραση του νευροβιολόγου Δρ. Κούρτ Γκολνστάιν, ‘σε τελική ανάλυση, το θάρρος δεν είναι τίποτα περισσότερο από μια κατάφαση της ύπαρξης στα κτυπήματα της ζωής, μια κατάφαση απαραίτητη για την αυτοπραγμάτωση του ανθρώπου’.

Το αντίθετο του θάρρους δεν είναι η δειλία. Δειλία είναι μάλλον η έλλειψη θάρρους. Όταν λέμε ότι κάποιος είναι δειλός, δεν έχει περισσότερο νόημα από το να πούμε ότι είναι τεμπέλης. Αυτό υποδηλώνει μόνο την έλλειψη κάποιας ζωτικής ιδιότητας. Το αντίθετο του θάρρους, όπως εμείς το αντιλαμβανόμαστε στη συγκεκριμένη εποχή που ζούμε, είναι ο κομφορμισμός.

[…] Οι άνθρωποι προτιμούν τον κομφορμισμό από φόβο μήπως απομονωθούν, μήπως γίνουν απόκληροι της κοινωνίας, δηλαδή από φόβο μήπως ο κοινωνικός τους περίγυρος  τους περιγελάσει και τους απορρίψει. Στον βαθμό που κάποιος μείνει μαζί με το πλήθος, δεν διατρέχει τέτοιο κίνδυνο. Κι αυτή η απομόνωση δεν είναι αμελητέα απειλή. […]

Αυτό που μας λείπει σήμερα είναι η αντίληψη του προσωπικού, αυθεντικού, εποικοδομητικού θάρρους ενός  Σωκράτη ή ενός Σπινόζα. Χρειάζεται να ανακτήσουμε τη θετική αντίληψη του θάρρους. Χρειάζεται να αντιληφθούμε το θάρρος σαν έκφραση της ωρίμανσης, που προηγείται και αποτελεί προϋπόθεση της προσφοράς. Έτσι, όταν τονίζουμε τη σημασία του να διεκδικήσουμε τις ιδέες μας, δεν εννοούμε ότι πρέπει να ζήσουμε σε ένα κενό απομόνωσης. Στην πραγματικότητα, το θάρρος είναι η βάση οποιασδήποτε δημιουργικής σχέσης» (σελ. 239-242).

 

Πηγή:

Ρόλλο Μέη. Η έρευνα του ανθρώπου για τον εαυτό του. Νικήστε το άγχος. Αποκτήστε ελευθερία και τόλμη. Εκδόσεις Κονιδάρη.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.