Το διαζύγιο των γονέων

Πως επηρεάζει το διαζύγιο των γονέων τα παιδιά;

Στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια ο αριθμός των διαζυγίων έχει τριπλασιαστεί, κάτι που αποτελεί μια κοινωνική πραγματικότητα που δημιουργεί ερωτήματα και προβληματισμούς. Ο φυσικός χωρισμός του ζευγαριού αποτελεί μια τραυματική εμπειρία για το παιδί. Το διαζύγιο των γονέων επιδρά στο παιδί με διάφορους τρόπους, ενώ το πόσο θα επηρεαστεί και τα αντιδράσει το παιδί σημαντικός παράγοντας είναι η ηλικία του παιδιού. Κυρίαρχες είναι οι πνευματικές και συναισθηματικές αντιδράσεις που βιώνει το παιδί. Ωστόσο, το κάθε παιδί εκφράζεται με διαφορετικό τρόπο ανάλογα με το ηλικιακό στάδιο το οποίο διανύει. Συνήθως, τα πιο μικρά παιδιά είναι περισσότερα ευάλωτα, κυρίως επειδή το γνωστικό τους επίπεδο και οι ελάχιστες εμπειρίες τους δεν τα επιτρέπουν να κατανοήσουν, να επεξεργαστούν και να αποδεχθούν το χωρισμό των γονιών τους.
Όταν ένα γάμος διαλύεται οι γονείς θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στα παιδιά τους και στον τρόπο που αυτά αντιλαμβάνονται και ερμηνεύουν την κατάσταση. Ωστόσο, το διαζύγιο είναι μια κατάσταση όπου οι γονείς έχουν να αντιμετωπίσουν ένα σύνολο υποχρεώσεων και ζητημάτων, πρέπει να διαχειριστούν τον πόνο που βιώνουν, να μειώσουν τις συγκρούσεις και να βρουν μια ισορροπία, να επαναδιαπραγματευτούν τη σχέση και τη ζωή τους και να μπορέσουν να συνεργαστούν με τον άλλο γονέα για τα παιδιά τους. Κατά την διάρκεια του διαζυγίου μια ιδιαίτερη δυσκολία για τους γονείς είναι ότι ενώ νιώθουν λυπημένοι, μπερδεμένοι, στενοχωρημένοι, αγχωμένοι και καταβεβλημένοι θα πρέπει να αντιμετωπίσουν τους φόβους, τις αντιδράσεις, τις συγκρούσεις και τις ενοχές των παιδιών τους.

Οι γονείς θα πρέπει να είναι κοντά στο παιδί και να δώσουν στο παιδί τη σωστή και έγκυρη ενημέρωση. Οι γονείς θα πρέπει να φροντίσουν το παιδί έτσι ώστε αυτό να νιώσει σιγουριά και ασφάλεια και να σιγουρευτεί ότι δεν φταίει το ίδιο για το χωρισμό των γονέων του. Δεν θα πρέπει το παιδί να νιώθει τύψεις για το χωρισμό των γονιών του. Επίσης, το παιδί θα πρέπει να νιώθει ότι οι γονείς συνεχίζουν να του δείχνουν την ίδια αγάπη και αυτό δεν πρόκειται να αλλάξει ακόμη και όταν πλέον οι γονείς δεν μένουν στο ίδιο σπίτι. Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα καλό κλίμα συνεννόησης και επικοινωνίας ανάμεσα στους γονείς, έτσι ώστε να μην βάζουν στη μέση το παιδί, ούτε να χρησιμοποιούν φωνές και καβγάδες. Μετά το διαζύγιο οι γονείς θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι για τις αλλαγές που θα συμβούν, καθώς μετά από κάθε διαζύγιο η ζωή και η δομή όλης της οικογένειας αλλάζει. Ο χωρισμός είναι κάτι δυσάρεστο, θα πρέπει όμως εκ μέρους των γονιών να αντιμετωπιστεί με τέτοιο τρόπο που το παιδί θα νιώσει αισιοδοξία για το μέλλον, δεν θα χάσει την αυτοπεποίθησή του και θα αποκτήσει δύναμη και ανοχή απέναντι στις αντιξοότητες και τις δυσκολίες.

Το διαζύγιο δημιουργεί ένα αίσθημα απώλειας στους περισσότερους ανθρώπους καθώς και στα παιδιά. Η διαφορά ανάμεσα στους ενήλικες και στα παιδιά είναι ότι τα παιδιά δεν μπορούν να διαχειριστούν τέτοιου είδους καταστάσεις και συναισθήματα όπως αυτά που προκαλούνται από το διαζύγιο από μόνα τους. Το διαζύγιο αποτελεί για τα παιδιά μία από τις πρώτες μεγάλες κρίσεις της ζωής τους, η οποία διαταράσσει την καθημερινότητά τους και μπορεί να διαταράξει τη σχέση ανάμεσα στο παιδί και τους γονείς. Τα παιδιά θα πρέπει να προσαρμόσουν την καθημερινότητα και τη ζωή τους στα νέα δεδομένα, αν και τα περισσότερα παιδιά επιθυμούν να βλέπουν και τους δύο γονείς μαζί. Τα παιδιά δεν μπορούν να αντιληφθούν την έννοια του διαζυγίου και τους λόγους που οι γονείς τους οδηγήθηκαν στη συγκεκριμένη απόφαση.

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού στο Διαζύγιο «Κάθε παιδί του οποίου οι γονείς χωρίζουν έχει το δικαίωμα 1) να αγαπά και να αγαπιέται κι από τους δύο του γονείς, χωρίς να νιώθει ενοχές ή να αποδοκιμάζεται, 2) να προστατεύεται από το θυμό και την οργή που μπορεί να αισθάνονται οι γονείς του ο ένας για τον άλλο, 3) να μη βρίσκεται στη μέση κάθε φορά που οι γονείς του συγκρούονται και σε καμία περίπτωση να μην αναγκάζεται να πάρει το μέρος κάποιου, να μεταφέρει μηνύματα ή να ακούει παράπονα για τον έναν ή τον άλλο γονέα του, 4) να μην είναι υποχρεωμένο να επιλέξει έναν από τους δύο γονείς του σε βάρος του άλλου, 5) να μην επωμίζεται το βάρος συναισθηματικών προβλημάτων του ενός ή του άλλου γονέα, 6) να γνωρίζει καλά και από πριν τις σημαντικές αλλαγές που θα επηρεάσουν τη ζωή του, 7) να υποστηρίζεται οικονομικά κατά τη διάρκεια της παιδικής του ηλικίας και των φοιτητικών του χρόνων, 8) να έχει συναισθήματα, να εκφράζει τα συναισθήματά του αυτά και να είναι και οι δύο γονείς του διαθέσιμοι να ακούσουν πως νιώθει, 9) να έχει μια ζωή η οποία να είναι όσο το δυνατόν πιο κοντά στη ζωή που θα είχε αν οι γονείς του είχαν μείνει μαζί, 10) να είναι παιδί». Πρόκειται για ελευθερίες που θα πρέπει να δοθούν στο παιδί από τους διαζευγμένους γονείς.

Τα οικονομικά προβλήματα μπορεί να απασχολούν τα παιδιά και σε μεγαλύτερη ηλικία καθώς έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά των χωρισμένων γονιών, όπως και των χήρων γονιών, θα πρέπει να φροντίζουν υλικά και μη υλικά τους γονείς τους.

Παπαδοπούλου Ελένη- Ψυχολόγος