Διαβάζοντας το βιβλίο: Κόκκινα φανάρια

Η ηδονή και η Αριστερά

Του Michael Foessel

«Μπορούμε άραγε σε έναν άδικο κόσμο, να απολαμβάνουμε χωρίς να γινόμαστε συνεργοί στην αδικία; Μήπως οι κάθε λογής ηδονές μας –ερωτικές, γευστικές, εορταστικές-, διαμορφωμένες σε μεγάλο βαθμό από τον σύγχρονο καπιταλισμό, έρχονται σε αντίθεση με τις νέες πολιτικές διεκδικήσεις -άρνηση της πατριαρχικής βίας, προστασία του έμβιου κόσμου, υγειονομική ασφάλεια- που προβάλλουν στον ορίζοντα;

Αντί να ενδίδει στον ασκητισμό, το παρόν βιβλίο μας καλεί να ανακαλύψουμε εκ νέου την πολιτικά ανατρεπτική διάσταση της ηδονής. Η Αριστερά δεν έχει κανένα λόγο να εγκαταλείψει τη χαρά της ζωής στην αντιδραστική σκέψη, που έρχεται να αντιταχθεί στην ηθικολογία των προοδευτικών. Η ηδονή είναι ένα συναίσθημα που μας επιτρέπει να αποφύγουμε την καταστροφή, υπό τον όρο ότι τη μοιραζόμαστε.

Σε αυτό το δοκίμιο, ο Φεσέλ προτείνει να επανασυνδεθούμε με τις παραδόσεις εκείνες που συναρθρώνουν ηδονή και χειραφέτηση. Δείχνουν ότι οι ελπιδοφόρες πολιτικές εμπειρίες είναι αυτές από τις οποίες απουσιάζουν ο τρόμος και η ντροπή.

Απέναντι σε μια εγωιστική και ακομπλεξάριστη Δεξιά, η Αριστερά έχει κάτι ακόμα να πει για τη συλλογική και χαρούμενη χειραφέτηση. Ήρθε η ώρα να φανταστούμε μια κοινωνία που αντιμετωπίζει με σοβαρότητα την κλιματική αλλαγή, νοηματοδοτεί εκ νέου τη ζωή μας, επανεφευρίσκει τις ερωτικές σχέσεις, επαναμαγεύει το συλλογικό. Γιατί, ναι, η υπερκατανάλωση, ο ατομικισμός, η προσωπική επιτυχία, όλες αυτές οι ηδονές που λατρεύει η Δεξιά, μας οδηγούν σε ασφυξία, ως απομακρύνουν από τους άλλους» (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου).

«Η ηδονή, λένε ο καθένας με τον τρόπο του, δεν περιμένει. Την παίρνεις όπου τη βρίσκεις, στις παρυφές του ορυχείου ή μέσα στα εργοστάσια- δηλαδή, στο εσωτερικό των καπιταλιστικών κοινωνιών. Καθώς η ηδονή κάνει ότι μπορεί με ότι βρίσκει αυτό συμπεραίνουν πως είναι από τη φύση της συντηρητική.

Το σύνθημα του ηδονισμού είναι ‘’ότι παίρνεις εσύ δεν μπορεί να το πάρει άλλος’’, με αποτέλεσμα η απόλαυση μέσα σε έναν άδικο κόσμο να υποδηλώνει πάντα έναν συμβιβασμό.

Η αδημονία, που χαρακτηρίζει την ηδονή, εξηγεί και μία άλλη πτυχή της πολιτικής απαξίωσης που γνωρίζει αυτό το συναίσθημα σήμερα, ιδίως στα αριστερά της πολιτικής σκακιέρας. Οι εκκλήσεις για λογική και μετριοπάθεια είναι απόρροια ενός κόσμου όπου, εξαιτίας της οικολογικής κρίσης, η εγκράτεια παρουσιάζεται ωα αναγκαία για την επιβίωση.

Το σλόγκαν ‘’Απολαύστε χωρίς περιορισμούς’’ έπαψε να εκφράζει την πρόοδο, όχι μόνο επειδή το υιοθέτησαν οι διαφημιστές, αλλά κι επειδή οι ‘’περιορισμοί’’ είναι πλέον δεδομένοι σε μία φύση της οποίας οι πόροι βαίνουν προς εξάντληση.

Το να αγωνίζεσαι για απεριόριστες ηδονές μοιάζει, μάλιστα, ακόμα πιο αναχρονιστικό τη στιγμή που η περατότητα του κόσμου επαληθεύεται από την ιλιγγιώδη άνοδο των θερμοκρασιών η οποία, με τη σειρά της, οφείλεται εν μέρει στη δίψα μας για κατανάλωση» (σελ. 24-25).

 

Πηγή:

Michael Foessel. 2023. Κόκκινα φανάρια. Η ηδονή και η Αριστερά. Εκδόσεις Πόλις.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.