Διαβάζοντας το βιβλίο: Η παραφροσύνη κατ’ οίκον

Ψυχική ασθένεια, κοινωνική θέση και οικογένεια

Του Erving Goffman

 

«Η ψυχική ασθένεια εκδηλώνεται ως εισβολή του χάους στην κοινωνική τάξη της καθημερινότητας από τη στιγμή που ένα άτομο, ο ψυχικά ασθενής, αρνείται ‘να μείνει στη θέση του’, προβαίνει δηλαδή σε παραβάσεις και παρεκκλίσεις από τα κοινωνικά κανονιστικά πρότυπα, οι οποίες, εφόσον, σύμφωνα με τη νεότερη τάση, δεν απομονώνονται στο άσυλο- διαταράσσουν τη ζωή της κοινότητας: τον δημόσιο χώρο, τον τόπο δουλειάς και, κατεξοχήν, την οικογένεια. Μπροστά στον κίνδυνο να γίνει αφόρητη και ακατανόητη αυτή η ζωή και να θιγεί η υπόληψή τους, οι οικείοι ‘άλλοι’ με τους οποίους ο ασθενής βρίσκεται σε αλληλεπίδραση θα χρησιμοποιήσουν κάθε μέσο και μορφή συνέργειας για να τον ελέγξουν και να συγκρατήσουν το χάος μέσα στο εκάστοτε κοινωνικό πλαίσιο.

Ο Γκόφμαν υπήρξε αυτός που έκανε την κοινωνιολογία να ανακαλύψει το απειροελάχιστο: εκείνο που οι θεωρητικοί χωρίς αντικείμενα και οι παρατηρητές χωρίς έννοιες δεν ήξεραν να προσλαμβάνουν και που παρέμενε αγνοημένο επειδή ακριβής ήταν υπερβολικά προφανές. Piere Bourdieu». (από το οπισθόφυλλο).

«Η οικογένεια καλείται να αντιδράσει όχι μόνο σ’ αυτό που κάνει ο ασθενής στην εσωτερική της ζωή, αλλά και στο γεγονός ότι ο ίδιος φαίνεται να γίνεται θέαμα στην κοινότητα. Αρχικά η μεγάλη έγνοια της οικογένειας είναι ότι ένας από τους εκπροσώπους της την εκθέτει. Προσπαθεί λοιπόν να την καλύψει και να παρέμβει έτσι ώστε να διατηρήσει την όψη που αυτός προβάλει προς τα έξω και μαζί τη δική της. Τούτο ενισχύει τον δεσμό συνέργειας μέσα στην οικογένεια ενάντια στον ασθενή.

Καθώς μέσα στην οικογένεια συνεχίζεται και διογκώνεται η διαμάχη γύρω από τους εαυτούς με βάση τους οποίους πρέπει να οργανωθούν οι δραστηριότητες, η οικογένεια αρχίζει να στρέφεται προς τα έξω, πρώτα σε συγγενείς  του ασθενή, έπειτα σε φίλους, σε επαγγελματίες, σε εργοδότες. Ο στόχος της δεν είναι μόνο να εξασφαλίσει βοήθεια γα την κρυφή διαχείριση του ασθενή, αλλά και να πετύχει την τόσο αναγκαία επιβεβαίωση της άποψής της για τα γεγονότα. Υπάρχει μια αντιστροφή στον κανόνα της οικογενειακής πληροφόρησης. Παλιές γνωριμίες ή άλλες πιθανές πηγές βοήθειας που κάποτε ήταν απομακρυσμένες από την οικογένεια προσελκύονται τώρα στο κέντρο των εξελίξεων ως μέρος μιας νέας αλληλεγγύης εκείνων που βοηθούν στη διαχείριση του ασθενή, ενώ την ίδια στιγμή ορισμένοι από κείνους που ήταν κάποτε κοντά μπορεί τώρα να παραμεριστούν επειδή, όπως φαίνεται, δεν επιβεβαιώνουν τον ορισμό της κατάστασης που δίνει η οικογένεια» (σελ. 94-95).

 

Πηγή:

Erving Goffman. 2012. Η παραφροσύνη κατ’ οίκον. Ψυχική ασθένεια, κοινωνική θέση και οικογένεια. Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

 

Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.