Το φαγητό αποτελεί μια από τις βασικότερες ανάγκες του ανθρώπου, ίσως και μια από τις σημαντικότερες απολαύσεις. Δεν τρώμε πάντα για να καλύψουμε τη σωματική μας πείνα, αλλά και για να διαχειριστούμε το άγχος μας, τις απογοητεύσεις, τη μοναξιά μας, ή και για να επιβραβεύσουμε τον εαυτό μας βιώνοντας συναισθήματα ανακούφισης, χαλάρωσης, πληρότητας κοκ., στα πλαίσια μιας προσπάθειας να διορθώσουμε τα όποια συναισθηματικά προβλήματα μας ταλανίζουν.
Η κατανάλωση τροφής απελευθερώνει ντοπαμίνη. Η ντοπαμίνη είναι μια χημική ουσία του εγκεφάλου που μας κάνει να νιώθουμε καλά. Βεβαίως, το φαγητό σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να επιλύσει τα συναισθηματικά μας προβλήματα. Αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι αντί να «θεραπεύσουμε» ή να καλύψουμε το συναισθηματικό μας κενό, να βιώνουμε ακόμη περισσότερα αρνητικά συναισθήματα και κυρίως ενοχές εξαιτίας της υπερκατανάλωσης τροφής.
Πώς μπορείτε να καταλάβετε αν ανήκετε στην κατηγορία του «συναισθηματικά υπερφάγου» ατόμου; Προσπαθήστε να απαντήσετε στις εξής παρακάτω ερωτήσεις:
• Τρώτε περισσότερο όταν νιώθετε άγχος;
• Τρώτε όταν δεν πεινάτε ή όταν είστε χορτάτοι;
• Τρώτε για να νιώσετε καλύτερα (για να ηρεμήσετε τον εαυτό σας όταν είστε λυπημένοι, θυμωμένοι, βαριεστημένοι, ανήσυχοι κ.λπ.);
• Επιβραβεύετε τον εαυτό σας με φαγητό;
• Τρώτε τακτικά μέχρι να «χορτάσετε» τον εαυτό σας;
• Το φαγητό σας κάνει να νιώθετε ασφάλεια;
• Νιώθετε ότι το φαγητό είναι «φίλος»;
• Νιώθετε ανίσχυροι ή ανεξέλεγκτοι γύρω από την κατανάλωση φαγητού;
Αν το φαγητό έχει μετατραπεί σε πρωταρχικό μηχανισμό αντιμετώπισης των αρνητικών συναισθημάτων που σας καταβάλλουν, δηλαδή ανοίγετε το ψυγείο κάθε φορά που νιώθετε αγχωμένοι, αναστατωμένοι, θυμωμένοι, εξαντλημένοι, μόνοι, βαριεστημένοι κοκ, τότε έχετε εισέλθει σε έναν «συναισθηματικό» διατροφικό κύκλο, όπου τις περισσότερες φορές είναι ανθυγιεινός.
Αυτό που πρέπει να γίνει ξεκάθαρο είναι ότι η «συναισθηματική πείνα» δεν μπορεί να κορεστεί με το φαγητό. Η ικανοποίηση μέσω του φαγητού θα είναι πολύ παροδική, θα αισθανθείτε καλά για πολύ λίγο, κι έπειτα θα περάσουν από το μυαλό σας ένα σωρό αρνητικές σκέψεις κι ενοχές για τις περιττές θερμίδες που καταναλώσατε και τις επιπτώσεις στην εξωτερική σας εμφάνιση και το σωματικό σας βάρος που δεν μπορείτε να ελέγξετε.
Η διαφορά μεταξύ «συναισθηματικής πείνας» και «σωματικής πείνας»
Για να ξεφύγει κανείς από τον κύκλο της «συναισθηματικής υπερφαγίας» θα πρέπει να μάθει να διακρίνει τη συναισθηματική από τη σωματική πείνα. Αυτό μπορεί να ακούγεται εύκολο ή απλό, αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου. Οι παρακάτω ενδείξεις μπορούν να σας βοηθήσουν ως προς τη διάκριση μεταξύ των δύο.
Ø Η συναισθηματική πείνα εμφανίζεται ξαφνικά,
Ø ενώ η σωματική πείνα πιο σταδιακά και δεν απαιτεί άμεση ικανοποίηση της επιθυμίας (εκτός κι αν δεν έχετε φάει για αρκετές ώρες).
Ø Η συναισθηματική πείνα συνοδεύεται από ένα αίσθημα «λαχτάρας» κατανάλωσης αλόγιστης ποσότητας για συγκεκριμένα φαγητά «άνεσης», δηλ. όλων αυτών των τροφών που ονομάζουμε ως πρόχειρο φαγητό, όπως σνακ με ζάχαρη, ολόκληρη σακούλα από πατατάκια, cheesecake, πίτσα, παγωτά κοκ,
Ø ενώ η σωματική πείνα ικανοποιείται με όλα τα φαγητά που μας ακούγονται ως καλά, συμπεριλαμβανομένων και των υγιεινών ειδών όπως τα λαχανικά, (έχοντας όμως μεγαλύτερο έλεγχο ως προς τις ποσότητες που θα καταναλώσετε).
Ø Στη συναισθηματική πείνα δεν επέρχεται εύκολα κορεσμός, ούτε ικανοποίηση. Εξακολουθείτε να τρώτε μέχρι «σκασμού», ενώ δεν είναι το στομάχι που διαμαρτύρεται, αλλά το μυαλό που σας δίνει το σήμα ότι πεινάτε κι ότι χρειάζεστε συγκεκριμένες υφές, γεύσεις και μυρωδιές.
Ø Στη σωματική πείνα ΔΕΝ τρώτε μέχρι «σκασμού», αλλά βάζετε ένα μέτρο στην ποσότητα που θα καταναλώσετε και ο κορεσμός επέρχεται χωρίς να χρειάζεται να γεμίσετε τελείως το στομάχι σας.
Ø Η συναισθηματική πείνα οδηγεί συχνά σε τύψεις, ενοχές ή ντροπή. Εάν αισθάνεστε ενοχές μετά το φαγητό, τότε αρχίστε να αναρωτιέστε μήπως δεν τρώτε για διατροφικούς λόγους.
Ø Όταν τρώτε για να ικανοποιήσετε τη σωματική πείνα, είναι απίθανο να αισθάνεστε ενοχές ή ντροπή επειδή απλώς δίνετε στο σώμα σας αυτό που χρειάζεται.
Εάν πιστεύετε ότι μπορεί να έχετε διαταραγμένες διατροφικές συμπεριφορές, μιλήστε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας ή εγγεγραμμένο διαιτολόγο ή κλινικό διατροφολόγο.
Τι προκαλεί τη «συναισθηματική υπερφαγία»;
Οι συνήθεις εξωτερικοί λόγοι μπορεί να περιλαμβάνουν:
Ø οικονομικές ανησυχίες
Ø προβλήματα υγείας
Ø δυσκολίες σχέσεων
Οι πιθανές εσωτερικές αιτίες μπορεί να περιλαμβάνουν:
- Ø έλλειψη ενδοσκοπικής επίγνωσης (συνειδητοποίηση του πώς αισθάνεστε)
- Ø αλεξιθυμία (έλλειψη ικανότητας κατανόησης, επεξεργασίας ή περιγραφής συναισθημάτων)
- Ø δυσρύθμιση συναισθημάτων (αδυναμία διαχείρισης συναισθημάτων)
- Ø αντεστραμμένος άξονας στρες υποθαλαμικής υπόφυσης επινεφριδίων (υποενεργή απάντηση κορτιζόλης στο στρες)
Πηγές:
Emotional Eating and How to Stop It - HelpGuide.org
Emotional Eating: Why It Happens and How to Stop It (healthline.com)
Emotional Eating: 9 Ways to Stop It and Lose Weight (psycom.net)
Κουραβάνας Νικόλαος & Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου