Τι είναι τα ψυχικά τραύματα;

Το άτομο αρχικά νιώθει παγωμένο και δεν ξέρει πώς να αντιδράσει, νιώθει κατακερματισμένο. Ουσιαστικά, «η εμπειρία κατακερματίζεται μέσα μας, όπως τα κομμάτια ενός σπασμένου καθρέφτη, και τα θραύσματα απωθούνται, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατον να ανακαλέσουμε το γεγονός εκουσίως και να διηγηθούμε με τη σειρά την ακολουθία των γεγονότων. Τα θραύσματα μπορεί να είναι εικόνες, ήχοι, οσμές, αισθήσεις, συναισθήματα και σκέψεις που συνδέονται με το τραυματικό επεισόδιο. Όπως και μέσα στα κομμάτια ενός σπασμένου καθρέφτη, δεν είναι δυνατόν να διακρίνουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα του τι συνέβη, μόνο να αντιληφθούμε ότι κάτι συνέβη» (σελ. 38). 

 

Τι ακολουθεί μετά το τραύμα;

Ψυχικές και σωματικές αντιδράσεις εκδηλώνονται μετά το τραύμα, που επαναλαμβάνουν την τραυματική κατάσταση, θυμίζουν στο άτομο όλα όσα βίωσε ή προσπαθούν να βρουν τρόπους προστασίας του ατόμου από το τραύμα. Επειδή όμως το τραύμα είναι μια έντονη ψυχική κατάσταση είναι δύσκολο να μπορέσει το άτομο να προστατεύσει πραγματικά τον εαυτό του από αυτό. Οι πιο άμεσες και συνηθισμένες αντιδράσεις είναι οι εξής:

Συμπτώματα υπερδιέγερσης. Το ίδιο το σώμα νιώθει ένα αίσθημα κινδύνου και θα πρέπει να λειτουργήσει σε κατάσταση συναγερμού, οπότε αρχίζει και λειτουργεί με τρόπο που θα βρίσκεται σε διαρκή ετοιμότητα για άμυνα.

Αποφευκτική συμπεριφορά. Το άτομο προσπαθεί να αποφύγει οτιδήποτε συνδέεται με την τραυματική εμπειρία που είχε και μπορεί να το οδηγήσει σε τραυματικές αναμνήσεις και συναισθήματα.

Αποσύνδεση ή διάσχιση. Το άτομο δεν μπορεί να αποφύγει τον κίνδυνο, οπότε δραπετεύει μεταφορικά, νοερά και εκείνη τη στιγμή αποκόβεται από την πραγματικότητα.

«Μεταφορικά, είναι σαν να οδηγούμε αυτοκίνητο και να πατάμε γκάζι και φρένο ταυτόχρονα!» (σελ. 51)

Το τραύμα μπορεί να προκαλέσει και χρόνια διαταραχή προσωπικότητας μετά από ψυχοτραυματική εμπειρία. Η διαταραχή αυτή μπορεί να διαρκέσει για πολλά χρόνια και να μην έχει αναστρέψιμη μορφή. Σε ορισμένες περιπτώσεις η αλλαγή της προσωπικότητας συνδέεται περισσότερο με την εμφάνιση του τραυματικού ερεθίσματος ή κάτι που θυμίζει το τραυματικό ερέθισμα. Τα πιο συχνά συμπτώματα της χρόνιας διαταραχής προσωπικότητας μετά από ψυχοτραυματική εμπειρία είναι τα εξής:

«Εχθρική, δύσπιστη στάση απέναντι στον κόσμο, κοινωνική απόσυρση, αισθήματα απελπισίας ή κενού, χρόνια αίσθημα ότι βρίσκεται στην ‘κόψη του ξυραφιού’, σαν να υπάρχει διαρκής απειλή, αίσθημα αποξένωσης» (σελ. 61).

 

Πηγή:

Δόμνα Βεντουράτου. 2009). Εισαγωγή στην ψυχοτραυματολογία και στην τραυματοθεραπεία. Η μέθοδος EMDR. Εκδόσεις Πεδίο.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγοι, MSc.