Η απελπισία

Της Horney

 

      Απόσπασμα από το βιβλίο της Horney "Οι συγκρούσεις του εσωτερικού μας κόσμου"

«Οι συνηθισμένες ατυχίες που συμβαίνουν στη ζωή του καθενός παίρνουν στα δικά τους μάτια δυσανάλογες διαστάσεις. Και η παραμικρή αποτυχία μπορεί να τον βυθίσει σε κατάθλιψη, γιατί αποδεικνύει τη γενική αναξιότητά του –ακόμα και όταν η αποτυχία αυτή οφείλεται σε παράγοντες που ξεφεύγουν από τον έλεγχό του. Κάθε κριτική παρατήρηση, ακόμα και η πιο ανώδυνη, μπορεί να τον στεναχωρήσει ή να τον ανησυχήσει κ.ο.κ. Με αποτέλεσμα να είναι πιο δυστυχισμένος και δυσαρεστημένος απ’ ότι το δικαιολογούν οι περιστάσεις.

Αυτή η κατάσταση αρκετά ήδη κακή χειροτερεύει περισσότερο από μιαν ακόμα αφορμή. Οι άνθρωποι μπορούν προφανώς να αντέξουν μεγάλα δεινά, όσο υπάρχει ελπίδα. Αλλά οι νευρωσικές περιπλοκές δημιουργούν σταθερά ένα βαθμό απελπισίας και όσο πιο σοβαρές είναι οι περιπλοκές αυτές τόσο μεγαλύτερη είναι η απελπισία. Μπορεί να καταχωνιαστεί βαθιά: επιφανειακά ο νευρωσικός μπορεί να πλάθει όνειρα ή να κάνει σχέδια, που θα έκαναν τη ζωή του καλύτερη. Αν ήταν παντρεμένος, αν είχε ένα πιο ευρύχωρο διαμέρισμα, έναν άλλο εργοδότη, μια διαφορετική γυναίκα. Προκειμένου δε για γυναίκα, αν αυτή ήτανε άνδρας ή αν ήταν λίγο πιο νέα ή πιο ηλικιωμένη, λίγο ψηλότερη ή όχι τόσο ψηλή- τότε όλα θα ήταν μια χαρά. Και πραγματικά, το να αποκλείουμε κάποτε ορισμένους παράγοντες που προκαλούν αναταραχή αποδεικνύεται ότι είναι ωφέλιμο. Πιο συχνά, όμως, τέτοιες ελπίδες απλώς εξωτερικεύουν εσωτερικές δυσκολίες και είναι καταδικασμένες να οδηγήσουν σε απογοήτευση. Ο νευρωσικός περιμένει πολλά καλά από κάθε εξωτερική αλλαγή, αλλά αναπόφευκτα μεταφέρεται μαζί με τη νεύρωσή του σε κάθε νέα κατάσταση. 

Η ελπίδα που στηρίζεται σε εξωτερικά γεγονότα φυσικά είναι πιο έκδηλη στους νέους. Αυτός δε είναι ένας από τους λόγους που η ψυχανάλυση ενός νεαρού ατόμου είναι πιο δύσκολη από ότι θα μπορούσε κανένας να περιμένει. Όσο οι άνθρωποι προχωρούν στα χρόνια και οι ελπίδες τους ή μια μετά την άλλη ξεθωριάζουν, είναι πιο πρόθυμοι να εξετάσουν τους εαυτούς των σαν μια πιθανή πηγή της δυστυχίας τους.

Και αν ακόμα ένα γενικό αίσθημα απελπισίας μένει ασυνείδητο, η ύπαρξή του και η έντασή του μπορεί να προκύψει από διάφορες ενδείξεις. Μπορεί να υπάρχουν περιστατικά στο ιστορικό του ασθενούς που να δείχνουν ότι η αντίδραση του ατόμου στις απογοητεύσεις έχει ένταση και διάρκεια αδικαιολόγητα δυσανάλογη με τους λόγους που τις προκάλεσαν. Έτσι, μπορεί να συναντήσει κανείς μιαν ολοκληρωτική απελπισία, που προκύπτει φανερά  από μιας ερωτική απογοήτευση στην εφηβεία ή από την προδοσία ενός φίλου, ή από άδικη απόλυση ή από μια αποτυχία στις εξετάσεις» (σελ. 234-236).

 

Horney, K. (1964). Οι συγκρούσεις του εσωτερικού μας κόσμου. Αθήνα: Τάμασος.  

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.