Το παιδί- γονιός

Ένας από τους παίκτες της οικογένειας

Το παιδί- γονιός καλείται σε μικρή ηλικία να βοηθήσει στο λειτουργικό, πρακτικό μέρος της γονικής φροντίδας. Τα μεγαλύτερα κορίτσια συνήθως γίνονται βοηθοί των γονιών τους και σε πρακτικό επίπεδο, βοηθώντας στο νοικοκυριό και στη φροντίδα των παιδιών. Αυτό από μόνο του δεν είναι αρνητικό. Μερικά παιδιά- γονείς φορτώνονται ένα υπερβολικά μεγάλο μέρος της πρακτικής ευθύνης για το νοικοκυριό και ταυτόχρονα αναλαμβάνουν και ένα υπερβολικά μεγάλο μέρος της συναισθηματικής ευθύνης που αναλογεί στους γονείς. Αυτό είναι πιο πιθανό όταν ο ένας γονιός απουσιάζει τελείως ή είναι ψυχολογικά απών. 

Ο γονιός στηρίζεται στο παιδί- γονιό δίνοντάς του ένα μεγάλο μερίδιο της οικογενειακής ευθύνης. Αυτό προκαλεί στο παιδί θυμό, καθώς νιώθει πιεσμένο για όλα όσα περιμένουν οι άλλοι να κάνει. Οι ευθύνες που του δίνονται το φορτώνουν και με ανησυχία και αναστάτωση, ενώ νιώθει ανήμπορο, μπερδεμένο και σε σύγχυση. Οι γονείς βλέπουν το παιδί ως δυνατό και ανεξάρτητο, ως αυτάρκες και ώριμο, σε σημείο που το πιστεύει και το ίδιο το παιδί. Ουσιαστικά, οι γονείς έχουν την ανάγκη να δουν το παιδί ως δυνατό, ως ένα πραγματικό στήριγμα, ενώ το ίδιο βαθιά μέσα του νιώθει άδειο και στερημένο, παραμελημένο και μόνο. Ο μόνος τρόπος για να ικανοποιεί τις ανάγκες του είναι μέσα από την παροχή βοήθειας προς τους άλλους. Θεωρεί ότι μόνο έτσι μπορεί να συνδέεται και να έρχεται συναισθηματικά κοντά με τους άλλους. Το παιδί μέσα από τον ρόλο του γονιού έχει την αποδοχή και την εκτίμηση των άλλων, ενώ σε βάθος χρόνου θα εμφανίσει προβλήματα και δυσκολίες στη ζωή του.

Το παιδί- γονιός καταλήγει να φροντίζει τον πληγωμένο ενήλικα γονιό του . Αυτό αποτελεί μια επιτακτική ανάγκη, γιατί χωρίς το παιδί- γονιός, ο γονιός θα πεθάνει και αν χαθεί ο γονιός το παιδί δε θα μπορέσει να επιβιώσει. Οπότε το παιδί βιώνει φόβους ότι θα χαθεί και το ίδιο αν δεν καταφέρει να βοηθήσει τον γονιό του. Συνήθως τα μεγαλύτερα παιδιά ωθούνται σε αυτόν τον ρόλο γονέα- παιδιού, καθώς είναι εξυπηρετικά και οι άλλοι προσδοκούν ότι θα ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Έτσι, μεγαλώνουν γνωρίζοντας περισσότερο τις ανάγκες των άλλων παρά του εαυτού τους, εργάζονται πολύ περισσότερο από ότι χρειάζεται και είναι ωφέλιμο για τα ίδια, είναι αποκομμένα από την παιδική πλευρά του εαυτού τους και συχνά νιώθουν θυμό και ένα κενό ως προς την κάλυψη των συναισθηματικών τους αναγκών.  Ως ενήλικες, συχνά επιλέγουν συντρόφους που δεν είναι υπεύθυνοι ή που χρειάζονται βοήθεια, έχοντας οι ίδιοι κυρίαρχη θέση μέσα στον γάμο, με αποτέλεσμα συχνά να γίνονται επικριτικοί προς τον εξαρτώμενο προστατευόμενο σύντροφό τους.

 

Απόσπασμα από το βιβλίο του Napier, 1995. Το ζευγάρι. ο εύθραυστος δεσμός. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

 

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.