Γιατί η αγάπη έγινε μίσος;

Ίσως να έχετε παρατηρήσει κάποια ζευγάρια στον κύκλο σας που πριν από καιρό, πριν από χρόνια, ήταν στα μάτια σας ζηλευτά, δηλαδή, πολύ αγαπημένα και ζούσαν πολύ αρμονικά και για όλους τους ανθρώπους προφανώς αυτού του είδους η αγάπη αποτελεί πρότυπο. Όμως μετά λύπης διαπιστώσατε ότι μπορεί να κράτησε για αρκετό καιρό αυτή η αγάπη, αλλά όχι για πάντα, αν και δεν υπάρχει κάποιος κανόνας για το πόσο μια αγάπη θα κρατήσει. 

Έρχεται, λοιπόν, ο καιρός που αυτή η τόσο ζηλευτή αγάπη έχει φθαρεί για διάφορους λόγους και μάλιστα έχει μετατραπεί σε μίσος και αυτό για έναν απλό νου, για έναν καθημερινό άνθρωπο είναι ανεξήγητο. Δεν είναι εύκολο να καταλάβει κάποιος πώς και γιατί κάτι τέτοιο συνέβη. Τι είναι αυτό που μετέτρεψε την αγάπη σε μίσος; Και τα ερωτήματα είναι πολλά με πρώτο και κύριο το εξής: μήπως τελικά αυτή η αγάπη δεν ήταν αληθινή; Μήπως δεν υπήρξε ποτέ αγάπη, αλλά ένα συναίσθημα που να έμοιαζε με αγάπη;

Είναι αδύνατον να γίνει πιστευτό ότι μια τόσο δυνατή και ανιδιοτελής αγάπη, μια τόσο καθαρή και αγνή αγάπη κατέληξε στο να γίνει μίσος. Πώς αυτή η όμορφη σχέση που ήταν παράδειγμα προς μίμηση έχει πλέον γίνει παράδειγμα προς αποφυγή; Και οι συγκρούσεις είναι τόσες πολλές και με τόση ένταση που όλοι γινόμαστε μάρτυρες ενός ανελέητου μίσους. Και μένουμε με την απορία, ακόμη κι αν έχουμε μεγάλη εμπειρία στις ανθρώπινες σχέσεις. Αδυνατούμε να πιστέψουμε το πώς κατέληξαν έτσι τα πράγματα. 

Ο Φρόυντ, ο οποίος είναι ο πατέρας της ψυχανάλυσης μας δίνει την απάντηση σχετικά με το γιατί η αγάπη γίνεται μίσος. Έτσι, ο Φρόυντ υπογραμμίζει ότι «η αγάπη και το μίσος έχουν διαφορετική προέλευση, δεν προέρχονται από την διχοτόμηση μιας κοινής πρωταρχικής πραγματικότητας. Το μίσος μάλιστα είναι πιο αρχαϊκό, προηγείται της αγάπης και έχει αφετηρία την πρωταρχική άρνηση την οποία προβάλλει το ναρκισσιστικό Εγώ απέναντι στις διεγέρσεις που προέρχονται από τον εξωτερικό κόσμο… Όταν η σχέση αγάπης με ένα αντικείμενο διακόπτεται, αντικαθίσταται συχνά με μίσος». Έτσι, συνάγουμε ότι η αγάπη είναι ένα πολύ ισχυρό συναίσθημα, όμως σύμφωνα με τον Φρόυντ το μίσος είναι πιο αρχαϊκό συναίσθημα από την αγάπη, πιο παλιό δηλαδή, και επίσης ότι είναι εξίσου δυνατό συναίσθημα. Το άτομο που παύει να αγαπά, θα πρέπει στον χώρο που έδινε μέσα στην καρδιά του για την αγάπη, τώρα να δώσει αυτό τον χώρο για το εξίσου δυνατό συναίσθημα, για το αντίθετο της αγάπης, το μίσος. Με αυτό τον τρόπο ο Φρόυντ εξηγεί το πώς η αγάπη αντικαθίσταται από το μίσος κι έτσι μπορούμε να ερμηνεύσουμε το πώς γίνεται να βλέπουμε ζευγάρια που αγαπιόντουσαν, πλέον να μισιούνται θανάσιμα.

Γι’ αυτό οι ψυχολόγοι προτείνουν στους θεραπευόμενούς τους να μην μισούν, γιατί ακόμη και το μίσος κατά μία έννοια είναι αντίστροφη συναισθηματική επένδυση, εφόσον το μίσος είναι κι αυτό συναίσθημα. Δηλαδή, εξακολουθείς να ασχολείσαι με αυτό το άτομο (τον/την πρώην σου), διατηρώντας συναισθήματα έστω και αρνητικά. Αυτά τα αρνητικά συναισθήματα δεν σε αφήνουν να προχωρήσεις εσύ ως άνθρωπος, καθώς αντί να κρατήσεις τον χώρο της καρδιάς σου άδειο, τον κρατάς γεμάτο με μίσος κι έτσι δεν υπάρχει χώρος για την αγάπη, την αγάπη για έναν άλλον άνθρωπο. Για έναν άνθρωπο που θα αντικαταστήσει την προηγούμενη σχέση σου, και που πλέον μαζί του/της δεν θα επαναλάβεις τα ίδια λάθη, γιατί θα έχεις μάθει από αυτά.

                      

 Γι’ αυτό και οι ψυχολόγοι μας προτείνουν να συγχωρούμε, γιατί η συγχώρεση είναι λυτρωτική για εσένα. Γιατί μόνον έτσι θα μπορέσεις να προχωρήσεις. Δίχως να σε στοιχειώνουν σκέψεις αρνητικές και μίσος για το πώς θα κάνεις κακό, για το πώς θα πάρεις εκδίκηση. Δεν θα αναλώνεσαι σε τέτοιες σκέψεις, αλλά και σε άλλες όπως: «τι να κάνει τώρα;» ή «με σκέφτεται όπως κι εγώ;» κοκ. Αυτό που πραγματικά θα σε βοηθήσει είναι να επιτρέψεις στον εαυτό σου να γεμίσει ο νους σου με θετικές σκέψεις για την επόμενή σου σχέση. Με το να κρατάς την πόρτα της καρδιάς σου κλειστή απλώς θα είσαι ένας άνθρωπος στάσιμος, βαλτωμένος σε μια κατάσταση όπου τελικά το μίσος σου για τον άλλον θα στραφεί εναντίον σου, γιατί ο άλλος μπορεί και να προχωρήσει στη ζωή του. Εσύ όμως με το να προσκολλάσαι στο παρελθόν, δε θα μπορέσεις να προχωρήσεις ποτέ.

 

Κουραβάνας Νικόλαος- Παπαδοπούλου Ελένη, Ψυχολόγος, MSc.