ευΨυχία- ΘΕΜΑΤΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ- Παπαδοπούλου Ελένη- Κουραβάνας Νικόλαος: Γιατί να διαβάζουμε βιβλία;

Ποια τα οφέλη από το διάβασμα;

Παρακάτω αναφέρονται κάποια από τα βασικότερα οφέλη της ανάγνωσης βιβλίων.

Η ανάγνωση αυξάνει τη φαντασία και τη δημιουργικότητα

Η γραπτή λέξη διεγείρει το μυαλό μας για να δημιουργήσουμε εικόνες. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η οπτική απεικόνιση απλώς προγραμματίζεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Αναγνωρίζουμε φωτογραφίες αντικειμένων πολύ πιο γρήγορα όταν απλά διαβάζουμε μια πρόταση που περιγράφει την εμφάνιση του αντικειμένου. Βασικά, όταν διαβάζουμε μια πρόταση, το μυαλό μας θα εμφανίζει αυτόματα εικόνες. Ακόμα και χωρίς να προσπαθούμε.

Η ανάγνωση μας βοηθά να κάνουμε νευρολογικές συνδέσεις

Έχετε διαβάσει ποτέ ένα βιβλίο ή ένα άρθρο περιμένοντας να μάθετε κάτι και τελικά καταλήγετε με την σκέψη ότι το περιεχόμενο ήταν πολύ προφανές; Λοιπόν, υπάρχει μια καλή εξήγηση για αυτό. Είναι εύκολο να βάλετε ένα βιβλίο κάτω και να πείτε στον εαυτό σας: «το ήξερα ήδη», αλλά είστε σίγουροι ότι το ξέρατε; Αν σας είχε ρωτήσει κάποιος χθες σχετικά με τις απαντήσεις που δίνει αυτό το βιβλίο, θα μπορούσατε πραγματικά να δώσετε τις ίδιες απαντήσεις σε κάποιες βασικές ερωτήσεις γρήγορα και με αυτοπεποίθηση; Μάλλον όχι. Η ανάγνωση, λοιπόν, μας βοηθά να κάνουμε συνδέσεις μεταξύ πραγμάτων που γνωρίζουμε ήδη.

Ισχυρότερες αναλυτικές δεξιότητες σκέψης

Αυτό το πλεονέκτημα έχει άμεση σχέση με το αμέσως προηγούμενο. Έχετε διαβάσει ποτέ ένα εκπληκτικό μυθιστόρημα μυστηρίου και λύσατε το μυστήριο πριν τελειώσετε το βιβλίο; Εάν ναι, τότε αυτό σημαίνει ότι βάλατε την κριτική και αναλυτική σκέψη σας στη δουλειά, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παρεχόμενες λεπτομέρειες και ταξινομώντας τις καταφέρατε τελικά να προσδιορίσετε το «ποιος το έκανε». Η ίδια ικανότητα ανάλυσης λεπτομερειών είναι επίσης χρήσιμη για την κριτική στην πλοκή της υπόθεσης. Κάποιες φορές η εξάσκηση στην ανάγνωση ενισχύει την κριτική μας ικανότητα, μας βοηθά να συμπεράνουμε ευκολότερα εάν επρόκειτο για ένα καλογραμμένο βιβλίο, εάν οι χαρακτήρες είχαν ξεδιπλωθεί σωστά, εάν η ιστορία κύλησε ομαλά, κ.λπ. Εάν θα έχετε ποτέ την ευκαιρία να συζητήσετε για το βιβλίο που διαβάζετε με άλλους, θα είστε σε θέση να εκφράσετε τις απόψεις σας με σαφήνεια, καθώς αφιερώσατε χρόνο για να εξετάσετε πραγματικά όλες τις πτυχές του.

Χτίζει το λεξιλόγιό σας

Οι ερευνητές έχουν βρει ότι οι μαθητές που διαβάζουν τακτικά βιβλία, ξεκινώντας από νεαρή ηλικία, αναπτύσσουν σταδιακά πλούσιο λεξιλόγιο. Το εύρος του λεξιλογίου μπορεί να επηρεάσει πολλούς τομείς της ζωής μας, από βαθμολογίες σε εξετάσεις έως την εισαγωγή μας στο πανεπιστήμιο, ακόμη να μας χρησιμεύσει και σε ευκαιρίες εργασίας. Μια δημοσκόπηση του 2019 έδειξε ότι το 69% των εργοδοτών ψάχνει να προσλάβει άτομα με «ιδιαίτερες» δεξιότητες, όπως η ικανότητα αποτελεσματικής επικοινωνίας. Η ανάγνωση βιβλίων είναι ο καλύτερος τρόπος για να αυξήσουμε την έκθεσή μας σε νέες λέξεις, που μαθαίνουμε από τα συμφραζόμενα.

Δωρεάν ψυχαγωγία

Αν και πολλοί από εμάς θέλουμε να αγοράζουμε βιβλία, κάποια βιβλία μπορεί να είναι αρκετά ακριβά, ειδικά για κάποιες κατηγορίες ανθρώπων όπως οι άνεργοι. Όμως, μπορούμε να μετατρέψουμε την ανάγνωση βιβλίων σε ψυχαγωγία πολύ χαμηλού προϋπολογισμού, καθώς μπορούμε να επισκεφθούμε την τοπική βιβλιοθήκη μας και να απολαύσουμε τους αμέτρητους τόμους που διατίθενται δωρεάν. Αρκετές Δημοτικές βιβλιοθήκες έχουν βιβλία για κάθε θέμα που μπορεί να φανταστεί κανείς και δεδομένου ότι εναλλάσσουν τα αποθέματά τους και λαμβάνουν συνεχώς νέα βιβλία, είναι δύσκολο να μην καλύψουμε σε ένα μεγάλο ποσοστό την ανάγκη μας βάσει των ενδιαφερόντων μας.

Εάν τυχαίνει να ζείτε σε μια περιοχή που δεν διαθέτει τοπική βιβλιοθήκη ή εάν είστε άτομο με κινητικά προβλήματα και δεν μπορείτε να φτάσετε εύκολα σε αυτές, οι περισσότερες βιβλιοθήκες πλέον διαθέτουν τα βιβλία τους σε μορφή PDF ή σε ηλεκτρονική έκδοση (ePub), ώστε να μπορείτε να τα διαβάσετε στην ηλεκτρονική συσκευή ανάγνωσης (e-reader), στο iPad ή στην οθόνη του υπολογιστή σας. Υπάρχουν επίσης πολλές πηγές στο διαδίκτυο όπου μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν ηλεκτρονικά βιβλία. Συνεπώς, είναι πολύ πιθανό ότι θα βρείτε κάποιο νέο βιβλίο για να διαβάσετε! Υπάρχει ένα είδος ανάγνωσης για κάθε άτομο στον πλανήτη και αν οι προτιμήσεις σας περιλαμβάνουν την κλασική λογοτεχνία, την ποίηση, τα περιοδικά μόδας, τις βιογραφίες, τα θρησκευτικά κείμενα, τα βιβλία για νεανικό κοινό, τους οδηγούς αυτοβοήθειας, τα βιβλία αστικής μυθοπλασίας ή τα ρομαντικά μυθιστορήματα, σίγουρα υπάρχει κάτι εκεί έξω για να αιχμαλωτίσει την περιέργεια και τη φαντασία σας. Σηκωθείτε, λοιπόν, από τον υπολογιστή σας για λίγο, ανοίξτε ένα βιβλίο και νιώστε την πλήρωση στην ψυχή σας.

Βοηθούν στην αντιμετώπιση της κατάθλιψη και της δυσθυμίας

Η ανάγνωση, ιδιαιτέρως βιβλίων αυτοβοήθειας, μπορεί να σας βοηθήσει στην αποτροπή καταθλιπτικών περιστατικών. Ακριβώς όπως με τη μείωση των επιπέδων άγχους, η ανάγνωση διεγείρει εκείνο το τμήμα του εγκεφάλου που είναι επίσης «υπεύθυνο» για την κατάθλιψη. Τα βιβλία αυτοβοήθειας είναι συνήθως γεμάτα με πληροφορίες ως προς το πώς να βελτιώσετε τον εαυτό σας και την ψυχική σας κατάσταση, οπότε μπορούν να σας ανακουφίσουν από τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Η ανάγνωση βιβλίων μπορεί να είναι εξαιρετικά επωφελής για κάποιον που μπορεί να πάσχει από καταθλιπτικές τάσεις, αλλά εννοείται ότι δεν επαρκεί για να αντικαταστήσει την φαρμακευτική αγωγή.

Μπορείτε να βρείτε βιβλία αυτοβοήθειας σε οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο ή σε ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο. Ωστόσο, δεν είναι τα μόνα βιβλία που μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των καταθλιπτικών συμπτωμάτων ή τάσεων. Μυθιστορήματα, διηγήματα, άρθρα περιοδικών και βιβλία πεζογραφίας μπορούν επίσης να συμβάλουν στη μείωση αυτών των τάσεων. Κι αυτό συμβαίνει, διότι με την ανάγνωση, εστιάζετε, όχι στα πράγματα που προκαλούν την κατάθλιψή σας, αλλά σε πράγματα που μπορούν να σας δώσουν εναλλακτικά να σκεφτείτε κάτι άλλο, λιγότερο δυσάρεστο. Τότε δεν ανησυχείτε πλέον για την κατάθλιψή σας, δηλαδή, ξεφεύγετε από τις αρνητικές σκέψεις σας και εστιάζετε στην ιστορία που διαβάζετε. Η μείωση της κατάθλιψης μπορεί να φαίνεται σαν ένα περίεργο όφελος από την ανάγνωση, αλλά η διέγερση του εγκεφάλου είναι εξαιρετικά χρήσιμη όταν πρόκειται για τη χαλάρωση από τέτοιας φύσης ζητήματα. Το αίσθημα της ευτυχίας που προέρχεται επίσης από την ανάγνωση μπορεί να φτιάξει τη διάθεσή σας, και να μετατρέψει τη μέρα σας σε λιγότερο θλιβερή. Φυσικά, η ανάγνωση δεν αποτελεί μόνιμη λύση για ένα σοβαρό πρόβλημα, αλλά μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και των δυσκολιών της κατάθλιψης.

Βελτιώνει την ικανότητά σας για ενσυναίσθηση

Ένα άλλο από τα πλεονεκτήματα της ανάγνωσης βιβλίων είναι ότι μπορούν να βελτιώσουν την ικανότητά μας να κατανοήσουμε τους άλλους. Και η ενσυναίσθηση έχει πολλά οφέλη, μπορεί να μειώσει το άγχος, να βελτιώσει τις σχέσεις μας και να ενεργοποιήσει τις ηθικές μας πυξίδες. Πως; Η έρευνα έχει δείξει ότι οι μακροχρόνιοι αναγνώστες βιβλίων μυθοπλασίας τείνουν να αναπτύσσουν μια καλύτερη «θεωρία του νου» (ο όρος χρησιμοποιείται για να περιγράψει την ικανότητά μας για ενσυναίσθηση και την ικανότητα κατανόησης των άλλων). Μια άλλη μελέτη διαπίστωσε ότι όταν διαβάζουμε ιστορίες που εξερευνούν την εσωτερική ζωή και τα συναισθήματα των χαρακτήρων, βελτιώνεται η ικανότητά μας να κατανοούμε τα συναισθήματα και τις απόψεις των άλλων. Για παράδειγμα, η εμπειρία του κόσμου μέσα από τα μάτια του Χάρι Πότερ ή της Jane Eyre μπορεί να μας βοηθήσει να μάθουμε να βλέπουμε τον κόσμο από τις προοπτικές των οικογενειών, των φίλων και των συναδέλφων μας. Ο συγγραφέας John Green το είπε καλύτερα: "Τα υπέροχα βιβλία σας βοηθούν να κατανοήσετε, αλλά και να αισθανθείτε ότι γίνεστε κατανοητοί."

Γιατί είναι καλό να διαβάζετε κάθε μέρα;

Αν θέλετε να πάρετε τα περισσότερα οφέλη από την ανάγνωση, νομίζω ότι συνεπάγεται ότι πρέπει να αρχίσετε να διαβάζετε κάθε μέρα. Όταν διαβάζετε κάθε μέρα, ασκείτε τακτικά τον εγκέφαλό σας σε μια προπόνηση. Ωστόσο, δεν αρκεί απλώς να έχετε την πρόθεση να διαβάσετε περισσότερο. Πρέπει να ξεκινήσετε και να το κάνετε αυτό πράξη. Συνιστώ να εφαρμόσετε τον ακόλουθο απλό κανόνα στη ζωή σας:

Κάθε μέρα, μην κοιμάστε εκτός αν έχετε διαβάσει τουλάχιστον μία σελίδα ενός βιβλίου. Ακολουθούν μερικές ιδέες σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής αυτού του κανόνα: Να έχετε πάντα ένα βιβλίο μυθοπλασίας δίπλα στο κρεβάτι σας, ας πούμε ένα μυθιστόρημα. Όταν πάτε για ύπνο χωρίς να διαβάσετε μια σελίδα ενός βιβλίου εκείνη την ημέρα, έχετε τη λύση δίπλα σας. Θα σας βοηθήσει πραγματικά να κοιμηθείτε. Κρατήστε ένα βιβλίο στην τσάντα ή το χαρτοφύλακά σας που συνήθως παίρνετε στη δουλειά. Διαβάστε μια σελίδα κατά το μεσημεριανό γεύμα ή καθώς πηγαίνετε ή επιστρέφετε από την δουλειά, αν υπάρχει τέτοια δυνατότητα. Δημιουργήστε μια ρουτίνα ανάγνωσης τα βράδια. Πηγαίντε σε ένα ήσυχο μέρος στο σπίτι ή σε ένα ήσυχο πάρκο και διαβάστε μία σελίδα. Ο στόχος της ανάγνωσης μόνο μιας σελίδας είναι επειδή την καθιστά πιο εύκολη και πιο διαχειρίσιμη, τουλάχιστον στην αρχή. Είναι εύκολο να διαβάσετε μία σελίδα, δεν νομίζετε;

Είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη ότι η ανάγνωση πριν από το κρεβάτι μπορεί να σας βοηθήσει να κοιμηθείτε. Η δημιουργία ενός τελετουργικού για τον ύπνο, όπως η ανάγνωση πριν από το κρεβάτι, σηματοδοτεί στο σώμα σας ότι ήρθε η ώρα να χαλαρώσετε και να πάτε για ύπνο, σύμφωνα με την Mayo Clinic. Η ανάγνωση ενός πραγματικού βιβλίου σας βοηθά να χαλαρώσετε περισσότερο από το να κάνετε ζουμ μπροστά από μια οθόνη πριν πέσετε στο κρεβάτι. Οθόνες όπως αυτές των ηλεκτρονικών αναγνωστών (e-readers), των tablet, του κινητού κτλ, μπορούν πραγματικά να σας κρατήσουν ξύπνιους πολύ περισσότερο από όσο νομίζετε, ακόμη και να βλάψουν τον ύπνο σας. Αυτό ισχύει και για τα παιδιά: 54% των παιδιών κοιμούνται κοντά σε μια μικρή οθόνη και εξαιτίας αυτού τελικά κοιμούνται 20 λεπτά λιγότερα κατά μέσο όρο, σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Pediatrics.

Γιατί τα παιδιά και οι γονείς πρέπει να διαβάζουν μαζί

Οι γιατροί στην Κλινική του Κλίβελαντ συνιστούν στους γονείς να διαβάζουν με τα παιδιά τους ξεκινώντας από την παιδική ηλικία και συνεχίζοντας μέχρι τα σχολικά χρόνια. Η ανάγνωση με τα παιδιά σας δημιουργεί ζεστές και χαρούμενες σχέσεις με τα βιβλία, αυξάνοντας την πιθανότητα τα παιδιά να βρουν ευχάριστη την ανάγνωση και στο μέλλον. Η ανάγνωση στο σπίτι αυξάνει τις σχολικές επιδόσεις αργότερα. Κάνει επίσης το λεξιλόγιο πλουσιότερο όπως αναφέραμε και παραπάνω, ενισχύει την αυτοεκτίμηση, χτίζει καλές δεξιότητες επικοινωνίας και ενισχύει τη μηχανή πρόβλεψης που είναι ο ανθρώπινος εγκέφαλος.

Έχει ένα ηχογραφημένο βιβλίο (audiobook) την ίδια αξία;

Η προφορική λέξη εξακολουθεί να τεστάρει τον εγκέφαλό μας και να αναπτύσσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία μας. Έτσι, τα ηχογραφημένα βιβλία μπορεί να μην είναι τόσο ευεργετικά όσο η ανάγνωση, ωστόσο λαμβάνουμε πάντα πολλά από τα πλεονεκτήματα. Ειδικά όταν τα μάτια μας είναι αρκετά κουρασμένα, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να ακούσουμε ένα απόσπασμα από ένα ηχογραφημένο βιβλίο.