Μια γνωριμία με την αφηγηματική θεραπεία

Η αφηγηματική θεραπεία είναι μια προσέγγιση που στηρίζεται στη συμβουλευτική και κοινοτική εργασία και χαρακτηρίζεται από σεβασμό, ενώ δε συμβάλλει στη δημιουργία ενοχής. Στο επίκεντρο της εν λόγω θεραπείας βρίσκεται ο ίδιος ο άνθρωπος που θεωρείται ως ο ειδικός για την ίδια του τη ζωή. Αντιμετωπίζει τα προβλήματα ως ξεχωριστά από τους ανθρώπους και θεωρεί ότι οι άνθρωποι έχουν πολλές δεξιότητες, ικανότητες, αξίες, πεποιθήσεις, αξίες και προσωπικές δεσμεύσεις, ώστε να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που εμφανίζονται στη ζωή τους. 

Η Alice Morgan (2011), στο βιβλίο της για την αφηγηματική θεραπεία, αναφέρει: «Συχνά, όταν συναντιέμαι με τους ανθρώπους που με συμβουλεύονται, σκέφτομαι τις πιθανές κατευθύνσεις που μπορεί να πάρει η συζήτηση σαν να είναι δρόμοι για να διαλέξει κανείς. 

Σε κάθε βήμα προβάλλει ένα καινούργιο σταυροδρόμι ή διχοτόμηση – προς τα μπρος, πίσω , δεξιά, αριστερά, διαγώνια, με διάφορους τρόπους. Σε κάθε βήμα που κάνω μαζί με το πρόσωπο που με συμβουλεύεται ανοίγουμε νέες πιθανότητες κατευθύνσεων. Μπορούμε να διαλέξουμε προς τα πού να πάμε και τι να αφήσουμε πίσω. Μπορούμε πάντα να πάρουμε ένα διαφορετικό μονοπάτι, να ανατρέξουμε στα βήματα που κάναμε, να γυρίσουμε πίσω ή να μείνουμε στον ίδιο δρόμο για κάποιο διάστημα. Στην αρχή του ταξιδιού δεν είμαστε σίγουροι που θα καταλήξουμε ή τι θα ανακαλύψουμε» (σελ. 24).

«Δεν υπάρχει σωστός δρόμος να ακολουθήσουμε, μόνο πολλές δυνατές κατευθύνσεις για να επιλέξουμε» (σελ. 25).

«Οι αφηγηματικές συζητήσεις είναι διαδραστικές και γίνονται πάντα σε συνεργασία με τους ανθρώπους που συμβουλεύονται τη θεραπεύτρια» (σελ. 25).

Η αφηγηματική θεραπεία στηρίζεται σε συζητήσεις ανασυγγραφής ή αναδιήγησης ιστοριών. Οι ιστορίες αποτελούνται από γεγονότα, που συνδέονται σε μια σειρά, μέσα στην πορεία του χρόνου και ακολουθούν μια πλοκή. 

Σύμφωνα με την Morgan, «Οι άνθρωποι είμαστε όντα που ερμηνεύουν. Καθημερινά όλοι και όλες μας βιώνουμε γεγονότα, και σε αυτά προσπαθούσε να δώσουμε νόημα. Δημιουργούμε τις ιστορίες που έχουμε για τις ζωές μας, συνδέοντας συγκεκριμένα γεγονότα σε μια ακολουθία στη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου και βρίσκοντας τρόπους να τα εξηγούμε ή να δίνουμε νόημα σε αυτά. Αυτό το νόημα διαμορφώνει την πλοκή της ιστορίας. Καθώς ζούμε τις ζωές μας δίνουμε διαρκώς νοήματα στις εμπειρίες μας. Μια αφήγηση είναι σαν ένα νήμα που υφαίνει τα γεγονότα μαζί σε μια ιστορία» (σελ. 27). 

Σε κάθε άνθρωπο υπάρχουν περισσότερες από μια ιστορίες, ταυτόχρονα. Όλοι οι άνθρωποι έχουμε πολλές ιστορίες για τις ζωές μας αλλά και για τις σχέσεις μας. Ζούμε πολλές ιστορίες ταυτόχρονα, από τις οποίες μία είναι κάθε φορά κυρίαρχη τη δεδομένη στιγμή. Οι ιστορίες αφορούν το παρελθόν, το παρόν ή το μέλλον, ενώ μπορεί να ανήκουν σε άτομα ή σε ομάδες, να είναι οικογενειακές ή ιστορίες σχέσεων. Η κάθε ιστορία, όμως, εξαρτάται από το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπτύσσονται οι ευρύτερες ιστορίες της κουλτούρας μέσα στην οποία ζούμε. Το πλαίσιο βοηθάει στη διαμόρφωση και συγγραφή των ιστοριών, καθορίζοντας τα νοήματά που μπορούν να αποδοθούν σ’ αυτές.  

Alice Morgan (2011). Τι είναι η αφηγηματική θεραπεία; Μια ευκολοδιάβαστη εισαγωγή. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.