Δεξιότητες στην επικοινωνία του ζευγαριού

Δύο βασικοί λόγοι στους οποίους οφείλεται η επικοινωνία του ζευγαριού αφορά το μοίρασμα σκέψεων και συναισθημάτων μεταξύ τους, καθώς και τη λήψη αποφάσεων. 

Αναφορικά με το μοίρασμα σκέψεων και συναισθημάτων, το ζευγάρι δεν έχει ως στόχο τη λήψη αποφάσεων ή την επίλυση σημαντικών θεμάτων, αλλά προσπαθεί να δώσει ο ένας στον άλλο να καταλάβει πώς νιώθει και τι σκέφτεται. Τα ζευγάρια συχνά κάνουν τέτοιου είδους συζητήσεις, όπως πώς πήγε η ημέρα ή τις αντιδράσεις για μια ταινία που είδαν μαζί, ή μπορεί να αφορά θέματα της σχέσης. Μπορεί να εκφράσουν τη λύπη ή την απογοήτευση λόγω της έλλειψης επικοινωνίας ή των συχνών συγκρούσεων. Είναι σημαντικό να μάθει το ζευγάρι να εκφράζει τα συναισθήματα και τις σκέψεις του με παραγωγικό τρόπο, είτε αφορούν θετικά είτε αφορούν αρνητικά συναισθήματα ή ζητήματα. Είναι πολύ σημαντικό να νιώθουμε ότι το άλλο άτομο μας καταλαβαίνει και ότι μας ακούει, ακούει αυτό που εμείς λέμε και προσπαθεί να δει τα πράγματα όπως τα βλέπουμε κι εμείς, έτσι ώστε να έρθει πιο κοντά μας και να κατανοήσει τα δικά μας συναισθήματα. Το ίδιο θα πρέπει να κάνουμε κι εμείς απέναντι στον άλλο. Για αυτό θα πρέπει να γίνουμε καλοί ακροατές, καθώς και να βρούμε λειτουργικούς και αποτελεσματικούς τρόπος ώστε να μοιραζόμαστε τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Πριν αρχίσουμε να κατηγορούμε τον άλλο ότι δεν ακούει και δεν μας καταλαβαίνει, ας αναλογιστούμε πόσο εμείς είμαστε καλοί ακροατές και πόσο κατανοούμε τον άλλο. Ξεκινάμε, λοιπόν, εστιάζοντας στα δικά μας συναισθήματα και σκέψεις και στο πόσο τα καταφέρνουμε εμείς και όχι πώς και πόσο τα καταφέρνει ο σύντροφός μας. 

Ο δεύτερος λόγος συζήτησης του ζευγαριού αφορά συζητήσεις για τη λήψη μιας κοινής απόφασης. Αυτό μπορεί να αφορά καθημερινές, ασήμαντες αποφάσεις ή πιο σοβαρές αποφάσεις, όπως αλλαγή εργασίας, μετακόμιση, αγορές, κτλ. Κάποιες από τις αποφάσεις μπορεί να αναφέρονται σε προβληματικές πλευρές της σχέσης, όπως το μοίρασμα των δουλειών του σπιτιού, έκφραση συναισθημάτων, σεξουαλική δραστηριότητα.

«Οι άνθρωποι μπορεί να αισθανθούν απογοητευμένοι από τους άλλους αν συμμετέχουν σε συζητήσεις διαφορετικού είδους. Για παράδειγμα, αν μια σύζυγος προσπαθεί να εκφράσει τις ιδέες και τα συναισθήματά της σχετικά με κάτι που την είχε αναστατώσει και ο σύζυγος προσπαθεί να προτείνει λύσεις, μπορεί να εκνευριστούν ο ένας με τον άλλο. Εκείνη αισθάνεται απογοήτευση επειδή εκείνος δε φαίνεται να επικεντρώνεται σε μια συζήτηση για τα συναισθήματά της, και εκείνος εκνευρίζεται επειδή εκείνη δε δίνει καμία προσοχή στις ιδέες του για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με το πώς να βελτιώνουν τη σχέση τους. Μερικοί σύντροφοι δε φαίνεται να δυσκολεύονται να καταλάβουν το είδος της συζήτησης που ζητάει το άλλο άτομο. Για άλλα ζευγάρια αυτό είναι ένα σοβαρό πρόβλημα» (Epstein & Baucom, 2005: 427).

Δεξιότητες για ανταλλαγή σκέψεων και συναισθημάτων

• Διατύπωσε τις απόψεις σου υποκειμενικά, ως δικά σου συναισθήματα και σκέψεις, όχι ως αντικειμενικές αλήθειες. Λες αυτό που πιστεύεις-δε σημαίνει πώς είναι το απόλυτα ορθό.
• Μίλησε για τον εαυτό σου: τι σκέφτεσαι και αισθάνεσαι εσύ, όχι τι σκέφτεται και αισθάνεται ο σύντροφός σου.
• Εξέφρασε τα συναισθήματά σου, όχι μόνο τις ιδέες σου. Λες όχι μόνο τι πιστεύεις και πώς βλέπεις τα πράγματα, αλλά και πώς νιώθεις.
• Όταν μιλάς για το σύντροφό σου, διατυπώνεις τα δικά σου συναισθήματα για εκείνον, όχι απλώς για ένα γεγονός ή μια κατάσταση.
• Όταν εκφράζεις αρνητικά συναισθήματα και προβληματισμούς, περιλαμβάνεις και θετικά συναισθήματα που έχεις για το άτομο ή την κατάσταση.
• Κάνεις τη διατύπωση όσο πιο συγκεκριμένη μπορείς, τόσο αναφορικά με τα συναισθήματα όσο και αναφορικά με τις σκέψεις σου.
• Να μιλάς για ένα θέμα κάθε φορά και αφού πεις τη γνώμη σου να περιμένεις και την απάντηση από τον σύντροφό σου. Η μακροσκελής και αδιάλειπτη ομιλία δυσκολεύει τον συνομιλητή να την παρατηρήσει και να μπορέσει να εκφράσει τη γνώμη του.
• Εξέφρασε τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου με διακριτικό τρόπο και την κατάλληλη στιγμή για να μπορεί ο σύντροφός σου να παρακολουθεί αυτό που λες χωρίς να αμύνεται.

Δεξιότητες ακρόασης του συντρόφου

• Τρόποι αντίδρασης όσο μιλάει ο σύντροφός σου:
• Δείξε ότι κατανοείς τις δηλώσεις του συντρόφου σου και ότι αποδέχεσαι το δικαίωμά του να έχει αυτές τις σκέψεις και τα συναισθήματα.  Δείξε την αποδοχή σου μέσα από τον τόνο της φωνής, τις εκφράσεις του προσώπου και τη στάση του σώματος.
• Προσπάθησε να βάλεις τον εαυτό σου στη θέση του συντρόφου σου και δες την κατάσταση από τη δική του οπτική γωνία για να καταλάβεις πώς αισθάνεται και σκέφτεται το άλλο άτομο για το θέμα.

Τρόποι αντίδρασης αφού ο σύντροφός σου ολοκληρώνει το λόγο του:

Αφού ο σύντροφός σου σταματήσει να μιλάει, συνόψισε και επαναδιατύπωσε τα πιο σημαντικά συναισθήματα, επιθυμίες, διαφωνίες και σκέψεις του συντρόφου σου (αντανάκλαση).

Όσο έχεις το ρόλο του ακροατή:

• Μην κάνεις ερωτήσεις, παρά μόνο για διευκρίνιση.
• Μην εκφράζεις τη δική σου οπτική γωνία ή άποψη.
• Μην ερμηνεύεις ή μην μεταβάλλεις το νόημα των διατυπώσεων του συντρόφου σου.
• Μην προτείνεις λύσεις ή μην προσπαθείς να επιλύσεις το πρόβλημα, αν υπάρχει.
• Μην κρίνεις ή μην αξιολογείς αυτά που λέει ο σύντροφός σου.

Συζητήσεις για τη λήψη αποφάσεων:

• Διατυπώστε το ζήτημα με σαφήνεια και ακρίβεια.
• Διευκρινίστε τους λόγους για τους οποίους το ζήτημα είναι σημαντικό και τις ανάγκες που έχετε.
• Συζητήστε πιθανές λύσεις.
• Επιλέξτε μια λύση που να είναι πραγματοποιήσιμη και ευχάριστη και στους δύο.
• Επιλέξτε μια δοκιμαστική περίοδο για να υλοποιήσετε τη λύση, αν πρόκειται για κατάσταση που ενδεχομένως θα εμφανιστεί παραπάνω από μια φορά.

Epstein, N.B. & Baucom, D.H. (2005). Ενισχυμένη Γνωστική- Συμπεριφορική Θεραπεία Ζευγαριών. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη.