Συντροφικές Σχέσεις: συναισθηματική απομάκρυνση

«Πώς φτάσαμε ως εδώ;»… Όταν δεν μπορούμε να συνδεθούμε με ασφάλεια με τους συντρόφους μας, εγκλωβιζόμαστε σε τρία βασικά μοτίβα μεταξύ των οποίων είναι: «Βρες τον κακό» και «Το βάζω στα πόδια», όπως και το μοτίβο «Πόλκα της Διαμαρτυρίας», που αναφέρθηκε σε προηγούμενο άρθρο. Πρόκειται για αρνητικά μοτίβα μέσα στα οποία εγκλωβιζόμαστε κάποιες φορές μέσα στη σχέση μας. Η διάρκεια αυτών των μοτίβων εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο η σχέση είναι ασφαλής. 

«Όταν θέλουμε να διατηρήσουμε τον συναισθηματικό μας δεσμό και δεν παίρνουμε την επιβεβαίωση που ζητάμε, υπάρχουν μόνο δυο τρόποι να προστατευθούμε. Ο ένας είναι να αποφύγουμε τη δέσμευση, δηλαδή να προσπαθήσουμε να ‘κοιμίσουμε’ τα συναισθήματά μας, να κλειστούμε στον εαυτό μας και να αρνηθούμε τις ανάγκες μας για συναισθηματικό δέσιμο. Ο άλλος είναι να ακούσουμε το άγχος και να αγωνιστούμε για αναγνώριση και ανταπόκριση» (Johnson, 2014: 80). Το γεγονός ότι μέσα από κάθε σχέση μαθαίνουμε δεν ακολουθούμε μια σταθερή στρατηγική. Μπορούμε να είμαστε επικριτικοί σε μια σχέση και αποστασιοποιημένοι σε μια επόμενη σχέση.

«Βρες τον Κακό»- (μοτίβο επίθεσης- επίθεσης)

Πρόκειται για ένα μοτίβο όπου οι δύο σύντροφοι μπαίνουν σε μια κατάσταση αλληλοκατηγορίας που οδηγεί σε συναισθηματική απόσταση, μπλοκάροντας την επανασύνδεση και αποκλείοντας τη δυνατότητα εύρεσης μιας ασφαλούς εστίας. Βασικός στόχος είναι η αυτοπροστασία, ενώ οι κύριες κινήσεις είναι η αλληλεπίθεση, η αλληλοκατηγορία ή το φταίξιμο. 

Νιώθουμε πληγωμένοι ή τρωτοί με τον σύντροφό μας και βγαίνουμε εκτός εαυτού. Δεν υπάρχει συναισθηματική ασφάλεια και προσπαθούμε να βρούμε τρόπο να αντιδράσουμε. Έτσι, κατηγορούμε τον άλλο «Δεν φταίω εγώ, αλλά εσύ». Η επίθεση είναι ο πιο «ασφαλής» τρόπος αντίδρασης, ώστε να βάλουμε τα συναισθήματά μας στην άκρη. Βάζοντας στην άκρη τα συναισθήματα αρχίζουμε και βλέπουμε τη σχέση όλο και λιγότερο ικανοποιητική, όλο και πιο επικίνδυνη και τον σύντροφό μας όλο και πιο αδιάφορο ή ανεπαρκή. 

Τι πρέπει να κάνουμε; Θα πρέπει να έχουμε τη διάθεση να δούμε πόσο έχουμε πληγώσει ο ένας τον άλλο και να ζητήσουμε συγγνώμη. Προσπαθούμε να μειώσουμε αυτό τον τρόπο αντίδρασης, γιατί «όσο περισσότερο επιτίθεσαι τόσο περισσότερο επικίνδυνος μου φαίνεσαι, όσο περισσότερο προσέχω μην μου επιτεθείς τόσο δυνατότερο είναι το χτύπημα της αντεπίθεσής μου». Έτσι, μπαίνουμε σε ένα φαύλο κύκλο που είναι δύσκολο να βγούμε.

Το πρώτο βήμα για να σταματήσουμε αυτό το μοτίβο είναι να αναγνωρίσουμε και οι δύο σύντροφοι ότι κανένας από τους δύο δεν χρειάζεται να είναι ο Κακός. Έτσι, προσπαθούμε πριν τρέξουμε στην αλληλοκατηγορία, να εστιάσουμε στο παρόν και σε αυτό που συμβαίνει τώρα, να δούμε την επικριτική μας συμπεριφορά απέναντι στον άλλο, και να αναγνωρίσουμε ότι ο πραγματικός εχθρός είναι αυτός ο φαύλος κύκλος στον οποίο έχουμε οδηγήσει τη σχέση μας.

«Το Βάζω στα Πόδια» - Παγώνω και Απομακρύνομαι…

Σύμφωνα με το συγκεκριμένο μοτίβο «παγώνω και το βάζω στα πόδια». Βασικό χαρακτηριστικό του μοτίβου είναι η απόσυρση καθώς το άτομο νιώθει απογοήτευση. Και οι δύο σύντροφοι έχουν κλειστεί σε μια παγωμένη άμυνα και άρνηση. «Ο καθένας κοιτάζει να προστατεύσει τον εαυτό του, προσπαθώντας να συμπεριφέρεται σαν να μην αισθάνεται και να μην έχει ανάγκη από τίποτα» (Johnson, 2014: 103). Αυτό συμβαίνει όταν ο σύντροφος που μέχρι τώρα προσπαθούσε να προσελκύσει την προσοχή του άλλου, επιλέγει και ο ίδιος τη σιωπή. Συνήθως, είναι ζευγάρια που από την αρχή συναισθηματικά ποτέ δεν ήταν κοντά ο ένας στον άλλο, ενώ είναι άτομα που είναι πιθανό να μεγάλωσαν σε ορθολογιστικές ψυχρές οικογένειες στις οποίες υπήρχε συναισθηματική απόσταση. Ο κάθε σύντροφος όταν νιώθει ότι χάνει το δεσμό αυτόματα παίρνει απόσταση και αρνείται την ανάγκη για συναισθηματική εγγύτητα. Ουσιαστικά και οι δύο σύντροφοι επιλέγουν να μην μιλούν για συναισθήματα.

 Johnson, Sue. (2014). Κράτα με σφιχτά. Επτά συνομιλίες για μια ζωή γεμάτη αγάπη. Αθήνα: Gutenberg.

Σε συναντώ… Σε ακούω... Σου μιλάω… Σε αγκαλιάζω... Σε φιλάω... Σ’ έχω... Σε σφίγγω... Σ’ αιχμαλωτίζω... Σε απορροφώ... Σε πνιγώ... Σ’ αγαπώ;

Χ. Μπουκάι